نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

طب سوزنی برای درد شانه؛ راهکاری تسکین دهنده و کمکی برای بهبود مشکلات شانه

انسان امروزی به دلیل سبک زندگی ماشینی و کم تحرکی،بادردهای شانه و گردن بیش از پیش  دست و پنجه نرم می کند،این دردها گاهی مزمن و طولانی مدت بوده و گاهی نیز اورژانسی و حاد می‌باشند، روش‌های درمانی غیر جراحی و غیر دارویی متعددی برای تسکین اینگونه دردها به وجود آمده‌اند اما یکی از پرطرفدارترین آن‌ها طب سوزنی است که نام دیگر آن آکوپانکچر (ACUPUNCTURE) می‌باشد.از این رو در این مقاله قصد داریم آثار مثبت طب سوزنی برای درد شانه را معرفی کرده و نحوه اثرگذاری آن بر بیماری‌‌ها را شرح دهیم.توصیه می‌کنیم از هرگونه خود درمانی اجتناب کرده و برای ریشه یابی علت درد و انتخاب بهترین روش درمانی، به پزشک مراجعه کنید.

فهرست مطالب

می‌توان از روش طب سوزنی برای درد شانه کمک گرفت

یکی از روش‌های درمانی که می‌توان از آن برای درمان درد شانه استفاده کرد، طب سوزنی (آکوپانکچر) می‌باشد. طب سوزنی یک روش درمانی سنتی چینی است که طبق گفته متخصصان فعال در این حوزه، متناسب با اصول فیزیولوژیکی و روان‌شناختی بدن کار می‌کند. در این روش درمانی، پزشک معالج با استفاده از فرو بردن سوزن‌های بسیار نازک و قابل انعطاف به داخل نقاط خاصی از بدن، به بهبود علائمی همچون درد، التهاب و غیره کمک می‌کند.

روش درمانی آکوپانکچر یا همان طب سوزنی، از نظر علمی دارای نقاط استاندارد و بخصوصی می‌باشد، همچنین دستور العمل و کتاب‌های تخصصی خاص خود را نیز دارد. از این رو به غیر از پزشکان متخصص شخص دیگری قادر به انجام آن نمی‌باشد. (اگر سوالی که برایتان پیش آمده آن است که برای درد شانه به چه دکتری مراجعه کنیم، باید بگوییم برای انجام فقط می‌بایست به متخصصین طب فیزیکی یا طب توانبخشی مراجعه کرد)

مطالعات و آمارهای پزشکی نشان داده‌اند که آکوپانکچر می‌تواند برای تسکین و درمان درد شانه بسیار موثر باشد، افراد زیادی با استفاده از این روش درمانی بهبودی درد و سایر علائم را تجربه کرده‌اند. اما توصیه می‌کنیم، با پزشک خود پیرامون مزایا و معایب روش طب سوزنی برای درد شانه صحبت کنید تا بهترین تصمیم ممکن را اتخاذ شود.

یک از برتری‌های این روش نسبت به دیگر روش‌های کمک درمانی در آن است که چند مکانیسم موثر در تسکین درد و درمان را همزمان با یکدیگر فعال کرده و به کار می‌گیرد. این مکانیسم‌ها عبارتند از:

• گردش خون
• سیستم ایمنی
• ترشح هورمون
• تحریک عصبی
• تحریک عضلانی

بنابراین می‌توان از روش طب سوزنی برای درد شانه  سمت راست یا چپ کمک گرفت و آن را با دیگر روش‌های درمانی ادغام کرد تا بهترین نتایج حاصل شوند. اما فراموش نکنیم که طب سنتی یک اقدام درمانی است و حتما باید با کسب اجازه از پزشک متخصص انجام شود.

نحوه عملکرد و هدف از انجام طب سوزنی برای درد شانه

در طب سوزنی، متخصص سوزن‌های نازک به خصوصی را در نقاط خاصی از بدن فرو می‌کند. این نقاط که به آن‌ها نقاط ماشه‌ای نیز می‌گویند، به عنوان نقاطی شناخته می‌شوند که در مسیر جریان انرژی در بدن قرار دارند. مطابق علم آکوپانکچر این اعتقاد وجود دارد که با فرو رفتن سوزن‌ها به نقاط ماشه‌ای، جریان انرژی در بدن بهبود می‌یابد و درنتیجه درد، التهاب، اضطراب و سایر علائم بیماری کاهش می‌یابند از طب سوزنی برای درمان تنگی کانال نخاعی نیز استفاده می شود.

در حقیقت این سوزن‌ها اعصاب مجاور خود را تحریک کرده و بدن را مجبور به انجام واکنش‌هایی می‌کنند که می‌تواند مفید و کمک کننده باشد. مهم‌ترین اتفاقاتی که پس از وارد شدن این سوزن‌ها در بدن رخ می‌دهد به شرح ذیل می‌باشند:

• سوزن توسط درمانگر به نقاط خاصی که در مجاورت رشته‌های عصبی مورد هدف قرار دارند وارد می‌شود.
• رشته‌های عصبی حضور این سوزن‌ها را متوجه شده و به مغز هشدار می‌دهند.
• مغز برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی، گردش خون در موضع کاشت سوزن‌ها را افزایش می‌دهد.
• همچنین سیستم ایمنی بدن در موضع مورد نظر فعال و آماده می‌شود.
• این سوزن ها باعث ترشح برخی هورمون‌ها می‌شوند.

در ادامه مقاله بیشتر توضیح خواهیم داد که این فرایند‌ها حین انجام طب سوزنی برای درد شانه، چگونه منجر به درمان و تسکین درد و دیگر علائم می‌شوند.

اثرات مثبت و فواید طب سوزنی برای درد شانه مزمن و حاد

همانطور که گفتیم، سوزن‌های آکوپانکچر می‌توانند اثرات مثبت و سازنده‌ای بر روی بدن بیماران ایجاد کنند، این روش درمانی سنتی می‌تواند هم برای دردهای مزمن و هم برای درد‌های حاد مفید باشد. طب سوزنی دردهای مزمن را که برای مدتی طولانی در شخص وجود دارند تسکین داده و به درمان ریشه اصلی بیماری کمک می‌کنند تا کیفیت زندگی بیمار افزایش پیدا کند. همچنین این روش دردهای حادی که به صورت ناگهانی در اثر تروما و آسیب ایجاد شده‌اند را نیز موقتا تسکین می‌دهد.

از مهم‌ترین اثرات درمانی و فواید طب سوزنی برای درد شانه مزمن و حاد، می‌توان موارد زیر را نام برد:

* افزایش گردش خون در شانه

در آکوپانکچر، زمانی که سوزن‌ها وارد نقاط خاصی از بدن می‌شوند اعصاب موجود در نواحی اطراف خود را تحریک کرده و اینگونه مغز را مجاب می‌کنند، تا گردش خون را در آن ناحیه افزایش دهد. با افزایش گردش خون اکسیژن بیشتری به بافت‌های مورد هدف رسانده شده و در نتیجه این بافت‌ها و عضلات اطراف آن رشد و عملکرد بهتری خواهند داشت.

* افزایش سطح موجود بعضی از هورمون‌های مفید بدن

طب سوزنی می‌تواند باعث افزایش ترشح برخی هورمون‌های مفید در بدن شود. این روش در افزایش ترشح هورمون‌هایی همچون آدنوزین، سروتونین، اندورفین، دوپامین و نوراپی‌نفرین موثر می‌باشد. این هورمون‌ها می‌توانند به عنوان یک ضد درد طبیعی عمل کرده و به درمان بهتر و سریع‌تر برخی بیمار‌ی‌ها کمک کنند.

• آدنوزین: یک نوع هورمون ضد استرس است که می‌تواند باعث کاهش فشار خون، احساس آرامش، کمک به بهبود خواب و تسکین درد شود.
• سروتونین: یک هورمون مهم است که اثر ضد افسردگی و آرام‌بخشی دارد.
• اندورفین: یک نوع هورمون ضد درد است که می‌تواند باعث کاهش درد و احساس خوشی و حال خوب در بدن شود.
• دوپامین: هورمونی است که اثر آرام‌بخشی داشته و همچنین سیستم عصبی بدن را تحریک و فعال می‌کند.
• نوراپی‌نفرین: یک نوع هورمون و عامل شیمیایی است که در تنظیم خلق و خو، فشار خون و رشد عضلات نقش مهم دارد.

* تقویت سیستم ایمنی بدن

ریز آسیب‌هایی که در نقاط تحت درمان توسط این سوزن‌ها ایجاد می‌شوند و همچنین هورمون‌هایی که در اثر آن افزایش پیدا می‌کنند، سیستم ایمنی بدن را فعال کرده و آن را آماده نگاه می‌دارند.

* کاهش التهاب موجود در شانه

با افزایش گردش خون و افزایش عملکرد سیستم ایمنی بدن و همچنین ترشح برخی هورمون‌ها، التهابات موجود نیز کاهش پیدا می‌کنند. بدین شکل آکوپانکچر می‌تواند با کاهش التهابات موجود در موضع تحت درمان، در بهبودی بیماری و رفع درد‌های حاد که در اثر آسیب و تروما ایجاد شده‌اند بسیار مفید و موثر باشد.

* تسکین درد شانه

با افزایش گردش خون، افزایش ترشح هورمون‌های ضد درد، تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب موجود، درد موجود نیز تسکین پیدا می‌کند. تسکین درد یکی از مهم‌ترین و پر استفاده‌ترین کاربردهای طب سوزنی می‌باشد. به همین دلیل است که در کشور‌های شرق آسیا، انجام طب سوزنی برای درد شانه یک روش موثر و پرطرفدار می‌باشد.

* تسریع روند بهبودی بافت‌های آسیب دیده شانه

ضمن کاهش التهاب‌ها و بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن که همگی موجب تسریع روند بهبودی در بافت‌ها می‌شوند، متخصصین آکوپانکچر نیز سوزن‌ها را به نقاط بخصوصی از بدن وارد می‌کنند که هدف قرار دادن این نقاط تاثیرات درمانی خاص خود را بدنبال داشته و به بهبودی بافت‌ها کمک می‌کند.

* کاهش اضطراب و استرس

یکی از محبوب‌ترین کابرد‌های طب سنتی، کاهش اضطراب و استرس می‌باشد. افزایش ترشح هورمون‌‌های ضد افسردگی و ضد استرس موجب کاهش فوری اضطراب و استرس در فرد می‌شود، بدین شکل دردهایی که ریشه روانی دارند تسکین پیدا کرده و برطرف می‌شوند.

برخی از دردهای کتف و شانه ناشی از اسپاسم‌های شدید عضلانی هستند که ریشه روانی دارند. از اینرو می‌توان از طب سوزنی یا فیزیوتراپی برای درد شانه یا  کتف درد مرتبط با تنش‌های عصبی نیز کمک گرفت.

عوامل موثر بر میزان اثر بخشی طب سوزنی برای درد شانه

همانطور که می‌دانیم طب سوزنی می‌تواند برای تسکین درد شانه بسیار مفید و اثربخش باشد اما میزان اثربخشی طب سوزنی برای درد شانه در همه افراد یکسان نبوده و به عوامل مختلفی بستگی دارد. عوامل موثر بر میزان اثرگذاری طب سوزنی برای کتف درد شامل موارد زیر می‌شوند:

• میزان آسیب و شدت درد ناشی از آن (طب سوزنی می‌تواند درد شانه را تا حدودی کاهش دهد، اما اگر میزان آسیب وارد بر شانه و درد ناشی از آن زیاد باشد، شاید آکوپانکچر نتواند اثرگذاری قابل توجهی داشته باشد)
• علت و ریشه بروز درد در شانه (هرچند که طب سنتی تغییرات مثبت و سازنده‌ای را در شانه ایجاد می‌کند اما میزان موفقیت و اثر گذاری آن به علت و ریشه بروز درد در شانه بستگی دارد)
• میزان تبحر و تجربه پزشک (نقاطی که سوزن‌ در آن وارد می‌شوند بسیار اهمیت داشته و می‌بایست دقیق باشند، لذا هرچه پزشک تبحر بیشتری داشته باشد، نتیجه کار نیز بهتر می‌شود)
• سن بیمار (با بالا رفتن سن، میزان اثربخشی طب سوزنی در تسکین درد شانه کاهش می‌یابد. این ممکن است به دلیل تغییر در بافت‌های بدن و همچنین کاهش حساسیت سیستم عصبی بدن باشد)
• شرایط روانی بیمار (میزان استرس و اضطراب بیمار در حین درمان با آکوپانکچر، می‌تواند میزان اثر گذاری آن را کاهش یا افزایش دهد)
• تعداد جلسات درمان با طب سنتی (طبیعی است که هرچه تعداد جلسات درمانی بیشتر باشد، نتایج بهتری نیز حاصل می‌شوند)
• وجود یا عدم وجود بیماری‌های زمینه‌ای (وجود یا عدم وجود بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند بر میزان اثرگذاری طب سوزنی برای درمان کتف درد تاثیر گذار باشد. برای مثال، اگر بیمار دچار یک بیماری زمینه‌ای مانند آرتروز باشد، ممکن است آکوپانکچر تاثیر کمتری بر درد کتف وی داشته باشد)

آیا درمان شانه یخ زده با طب سوزنی (آکوپانکچر) امکان پذیر است؟

شانه یخ زده یکی از بیماری‌هایی است که می‌توان با استفاده از طب سوزنی به درمان بهتر و سریع‌تر آن کمک کرد. درمان شانه یخ زده با طب سوزنی (آکوپانکچر) از آن جهت حائز اهمیت است که با کمترین عارضه جانبی ممکن، می‌تواند درد را تسکین داده و التهابات و انقباضات عضلانی موجود را کاهش دهد.

بیماری شانه یخ زده یک بیماری التهابی است که باعث ایجاد درد و محدودیت در حرکت شانه می‌شود. در این بیماری بافت‌هایی که در حرکت شانه شرکت دارند دچار پارگی یا التهاب می‌شوند که این مساله باعث ایجاد بروز برخی محدودیت‌های حرکتی در شانه و بروز احساس درد شدید در آن می‌شود. علت این بیماری در بسیاری از موارد نامشخص است، اما برخی عوامل مثل آسیب‌های ساختاری در شانه، بیماری‌های زمینه‌ای نظیر دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی، فاکتور سن و همچنین عدم تحرک کافی شانه و حتی استفاده بیش از حد از مفصل شانه می‌توانند در بروز این بیماری موثر باشند.

انجام طب سوزنی برای درد شانه ناشی از بیماری شانه یخ زده، زمانی مجاز است که پزشک متخصص آن را تجویز کرده باشد. در واقع زمانی اجازه داریم از درمان‌های کمکی نظیر آکوپانکچر استفاده کنیم که ابتدا ریشه اصلی درد توسط پزشک مشخص شده باشد و او اثربخشی و لزوم انجام طب سوزنی را تایید کرده باشد.

اهمیت انجام طب سوزنی برای درد کتف و شانه توسط یک متخصص خبره

همانطور که می‌دانیم در آکوپانکچر، سوزن‌‌ها به نقاط خاص و بسیار حساسی از بدن وارد می‌شوند از این رو بروز یک اشتباه می‌تواند عوارضی جدی را به دنبال داشته باشد. انجام طب سوزنی مستلزم رعایت نکات و مراقبت‌های بسیار حساسی است که باعث پیچیده شدن این روش کمک درمانی می‌شوند. بنابراین انجام طب سوزنی برای درد کتف و شانه حتما باید توسط یک متخصص خبره انجام شود.

عدم انجام طب سوزنی برای درد کتف و شانه توسط یک متخصص خبره می‌تواند عوارض و عواقبی را به دنبال داشته باشد:

• اگر شخص درمانگر متخصص و خبره نباشد، امکان دارد با وارد کردن سوزن به نقاطی اشتباه، باعث بروز آسیب‌های عصبی شود.
• این سوزن‌ها باید کاملا استریل و تمیز باشند، در غیر این صورت بروز عفونت در موضع تحت درمان امکان پذیر است.
• این سوزن‌ها می‌بایست تا عمق خاصی از پوست نفوذ کنند، لذا بسیار اهمیت دارد که پزشک چه مقدار در این کار تجربه و مهارت دارد.
• گاهی ممکن است پزشک نقاط نادرستی را برای وارد کردن سوزن‌ها انتخاب نکرده و در نتیجه عوارض موجود نظیر درد افزایش پیدا کنند و حتی شرایط بیمار نیز بدتر بشود.
• ممکن است بیمار برخی بیماری‌های زمینه‌ای حساس و خطرناکی همچون اچ.آی.وی، نقص سیستم ایمنی، لوپوس و پسوریازیس، ام.اس و غیره داشته باشد. در اینصورت انجام طب سنتی مستلزم رعایت مراقبت‌های بیشتری می‌باشد که تنها یک شخص مجرب می‌تواند از عهده آن برآید. لازم به ذکر است که حتی در بیشتر مواقع این بیماران مجاز به انجام طب سوزنی نمی‌باشند.

بنابراین توصیه می‌کنیم برای انجام طب سوزنی برای درد شانه، حتما به نزد یک پزشک متخصص مراجعه کرده و با او به خوبی پیرامون عوارض احتمالی انجام این روش مشورت کنید.

عوارض طب سوزنی گردن

عوارض آکوپانکچر به طور کلی بسیار کم و نادر می‌‌باشند و بیشتر موارد به صورت موقت و ملایم رخ می‌دهند اما از آنجایی که طب سنتی یک روش درمانی بسیار حساس می‌باشد، در صورت عدم اجرای صحیح آن توسط پزشک و یا عدم رعایت مراقبت‌های لازم توسط بیمار، می‌تواند عوارضی را نیز به دنبال داشته باشد. چند مورد از عوارض طب سوزنی گردن به شرح ذیل می‌باشند:

• درد: احساس درد و ناراحتی در محل ورود سوزن‌ها معمولا ظرف یک روز برطرف می‌شود، اما در برخی از بیماران ممکن است درد و ناراحتی به مدت چند روز ادامه داشته باشند.
• خونریزی: در صورتی که سوزن به یکی از عروق شانه وارد شود، ممکن است خونریزی رخ دهد. این خونریزی بیشتر به صورت محدود بوده و معمولا در کمتر از یک روز برطرف می‌شود. (احتمال خونریزی در آکوپانکچر بسیار کم و شدت آن بسیار خفیف می‌باشد، اما غیر ممکن نیست)
• عفونت: ممکن است در محل ورود سوزن عفونت رخ دهد، اما این عفونت‌ها بسیار نادر هستند و خیلی کم اتفاق می‌افتند.
• آسیب به عصب: جدی‌ترین آسیبی که می‌تواند در جلسات طب سوزنی اتفاق بیافتد، آسیب دیدن عصب‌های حرکتی شانه می‌باشند. اما ذکر این نکته لازم است که به ندرت پیش می‌آید که پزشک سوزن را به عصب‌های حسی و حرکتی عضو مورد نظر وارد کند و باعث آسیب دیدن آن شود.
• گرفتگی عضلانی: برخی بیماران ممکن است پس از آکوپانکچر درد عضلانی و گرفتگی در منطقه مورد درمان را تجربه کنند. گرفتگی‌های خفیف عضلانی، شایع ترین عارضه روش درمانی طب سنتی می‌باشند.
• افت فشار خون: برخی بیماران ممکن است پس از انجام طب سوزنی، افت خفیف فشار خون را تجربه کنند، این وضعیت موقت و بسیار خفیف می‌باشد اما اگر ادامه پیدا کرده و یا شدت بگیرد، حتما باید به پزشک مراجعه کرد.

باید توجه داشته باشیم، عوارضی که در بالا ذکر کردیم برای همه افراد اتفاق نمی‌افتند. اگر پزشک متخصص یا به طور کلی کلینیکی که برای انجام دادن طب سوزنی به آن مراجعه می‌کنیم باتجربه، متبحر و معتبر باشند، احتمال بروز این عوامل به حداقل ممکن می‌رسد.

بناباین توصیه می‌کنیم جهت حصول بهترین نتیجه ممکن از طب سوزنی برای درد شانه، حتما به شخصی مراجعه کنید که تخصص این کار را داشته باشد، زیرا طب سوزنی یک شاخه مجزا و مستقل و همچنین بسیار تخصصی از علم پزشکی است.

سخن پایانی

همانطور که در این مقاله بارها تکرار کردیم، انجام طب سوزنی برای درد شانه می‌تواند بسیار مفید و تاثیر گذار باشد، مشروط بر آنکه آن را پزشک به بیمار توصیه کرده باشد و انجام آن توسط یک متخصص خبره صورت گیرد.

هرچند باید به این نکته مهم نیز اشاره کرد که درمان قطعی درد شانه توسط این روش همیشه امکان پذیر نبوده و این روش فقط یک اقدام کمک درمانی است که در برخی شرایط خاص می‌تواند اثر بخشی صد درصدی نیز داشته باشد. بنابراین بهتر است هرگاه درد شانه را تجربه کردیم، ابتدا به نزد یک متخصص مراجعه کنیم تا او علت درد را ریشه‌یابی و سپس متناسب با وضعیت جسمی ما بهترین رویکردهای درمانی را برایمان مشخص کند.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو