نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی
یکی از مشکلات مرتبط با دست اختلالات اعصاب محیطی است که میتواند نه تنها بر حس دست فرد تاثیر بگذارد بلکه حرکت دست بیمار را نیز دچار اختلال خواهد کرد. درمان این اختلالات دست و مچ دست نیازمند مراجعه به یک فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی است. آنچه یک جراح دست را نسبت به سایر همکاران هم رده خود متمایز میسازد پیچیدگی جراحی دست به دلیل ظرافت بالای این عضو میباشد. هدف یک فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی از انجام هر گونه جراحی دست اجتناب و پیشگیری از بروز هر گونه عارضه جبران ناپذیری از جمله فلج و ناتوانی دائمی دستها میباشد. بدیهی است برای انجام چنین جراحی علاوه بر تخصص و ظرافت، صبر و بردباری و دقت و سرعت عمل وی نیز ضروری است. مرکز فوق تخصصی و تخصصی ما با همکاری با برترین فوق تخصص جراحی دست و جراح اعصاب محیطی دارای سابقه درخشان در این حوزه است و در طول سالیان متمادی فعالیت خود سعی داشته به کلیه بیمارانی که از این معضل رنج میبرند، کمک کند.
فهرست مطالب مورد استفاده در این مقاله
لازم به ذکر است که حیطه فعالیت یک فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی، درمان و جراحی مشکلات مرتبط با دست، مچ دست، آرنج و اعصاب محیطی اندامهای بدن است. شایعترین مشکلاتی که یک فوقتخصص در این حوزه با آن سروکار دارد به شرح ذیل میباشد:
-
♦ هر نوع آسیب محیطی اعصاب دست، مچ دست
-
♦ هر گونه آسیب دیدگی به دست، مچ دست در حین ورزش
-
♦ بیماریهای موسوم به آرنج تنیس بازان و آرنج گلف بازان
-
♦ سندرم تونل کارپال مچ دست و تونل کوبیتال آرنج
-
♦ کیست گانگلیون
-
♦ انگشت ماشهای
-
♦ آرتروز و روماتسیم مفاصل مچ دست و دست
-
♦ هر گونه آسیب تاندون
-
♦ هر گونه شکستگی دست و مچ دست
-
♦ ناهنجاریهای مادرزادی دست و مچ دست
-
♦ هر نوع درد اطراف آرنج
-
♦ نکروز استخوان لونیت مچ دست یا بیماری کین باخ
-
♦ انقباض دوپویترن یا انقباض انگشتان دست
-
♦ تنو سینوویتها یا همان التهاب دردناک تاندون از جمله تنو سینوویت دکورون
با توجه به پیچیدگی عملکرد اعصاب، عضلات و تاندونها در کارهای ظریفی که توسط دست انجام میشود، ساختارهای پیچیدهای در آن وجود دارد که این حرکات ظریف انگشتان و مچ دست را کنترل میکنند، و شبکهی پیچیدهای از غلافها، تاندونها، عروق، عضلات و اعصاب تمام این حرکات را تشکیل میدهند. از همین رو هر گونه آسیب به بافتهای مختلف میتواند خودش را به صورت یک بیماری یا مشکل در عملکرد دست نشان دهد. از همین رو برای تشخیص مشکل در عملکرد دست به معاینه تخصصی و فوق تخصصی نورولوژیک یا عصبی و معاینه موسکولو اسکلتال جهت بررسی عملکرد تاندونها و عضلات نیاز است تا متوجه شوند مشکل از کدام اجزای تشکیل دهنده حرکت بروز کرده است. از همین رو برای انجام اینکار به بهترین نحوه ممکن نیاز به مراجعه به فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی است. گاهی آسیبهای نافذ و غیرنافذ به دست منجر به آسیب اعصاب دست و پارگی تاندونها به شکل کامل و یا ناقص خواهد شد که در این صورت تنها جراح متخصص دست قادر است با یک جراحی تخصصی و بسیار پیچیده آنها را پیوند بزند. از همین رو حوزه جراحی دست از شانه تا مچ دست امری تخصصی است.
♦ بسیاری از مشکلات مربوط به دست در صورت تشخیص به موقع، بدون نیاز به هیچ نوع جراحی و تنها با درمانهای اولیه قابل درمان میباشند. با این حال درمانهایی که یک فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی برای مشکلات دست ارائه میدهد شامل موارد ذیل میباشد:
گام نخست درمان استراحت و جایگزینی آن با فعالیتهای ورزشی است.
تجویز دارو به منظور کاهش درد و التهاب موجود که باید حتماً طبق تجویز پزشک متخصص مصرف شود.
تزریق موضعی داروهای بیحسی، کورتون، استروئید، پی آر پی و در صورت لزوم استروئید طبق نظر پزشک متخصص باید انجام شود.
ممکن است برای عدم تحرک آتل و یا اسپلینت تجویز شود.
تمرینات فیزیوتراپی که طبق نظر پزشک انجام میشود.
چنانچه نشانههای بیماری علیرغم دریافت درمانهای مناسب و تخصصی ارائه شده بهبود نیابد و یا حتی نشانهها رو به وخامت برود به گونهای که عملکرد طبیعی بیمار دچار اختلال گردد، پزشک متخصص در مرحله بعد گزینه جراحی را پیشنهاد کرده و برای آن برنامهریزی میکند.
♦ شایعترین شیوههای جراحی مرتبط با مشکلات دست به قرار ذیل میباشند:
ترمیم شکستگیها و جوش نخوردن استخوانها
ترمیم و پیوند تاندون مچ دست و دست
ترمیم و پیوند عصب مچ دست و دست
ترمیم رباطهای آسیب دیده مچ دست و دست
اصلاح و ترمیم انگشت ماشهای
آزادسازی تونل کارپال
آرتروسکوپی مچ دست
آتروپلاستی آرتروز مفصل دست
انتقال تاندون
استئوتومی
گرفت
دست به عنوان یکی از پرکاربردترین اعضای بدن همواره دارای احتمال آسیب دیدگی بسیاری در فعالیتهای روزانه و ورزشی است. آسیب وارده به دست میتواند به دو صورت آنی و مستمر بروز کند. به عنوان مثال شکستگی، در رفتگی و کشیدگی عضلات و تاندونها از جمله آسیبهای آنی هستند اما در مواردی چون ساییدگی مفاصل، عفونت اندامهای مختلف دست و آرتروز آسیب به مرور و با گذست مدت زمان طولانی بروز میکند.
جراحی دست شاخهای از علم پزشکی است که در حوزه درمان بیماریها و مشکلات دست، مچ دست و بازو همچون جراحتها و عفونتهای دست بواسطه جراحی یا غیرجراحی فعالیت دارد. جراحان دست از زمره پزشکانی هستند که تخصص خود در شاخههای جراحی عمومی، جراحی ارتوپدی یا جراحی پلاستیک را دریافت کرده و به مدرک فوق تخصص جراحی دست نایل آمدهاند.
مشکلات مرتبط با انگشتان دست و مچ دست در حیطه تخصص جراح دست است. این مشکلات طیف گستردهای از بیماریها را از جمله درد، خواب رفتگی و گزگز دست، وجود توده بافت نرم یا استخوان در دست، آسیبهای ورزشی دست و مچ دست، شکستگیها و دررفتگیهای دست و مچ دست، جراحت و آسیب عصب و تاندون و همچنین مجموعه مشکلات مادرزادی دست را شامل میشود. به علاوه آسیب عصب شبکه بازویی که وظیفه ایجاد حس و حرکت دست را برعهده دارند در حیطه کاری این تخصص میباشد.
کار یک فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی از آنجا اهمیت مییابد که دست به عنوان یک ساختار پیچیده دارای اجزای بسیار ظریفی است و انجام جراحی روی عروق و اعصاب دست به عنوان مثال یک انگشت نیازمند استفاده از ابزاری چون میکروسکوپ است و جراحی با آن و کاربرد لوازم ظریف اینچنینی نیازمند تبحر است. از سوی دیگر به منظور کسب نتایج بهتر در جراحی این عضو پیچیده و ظریف لازم است جراح در کوتاهترین زمان ممکن و بدون هیچ همراهی، قادر به ترمیم و بازسازی کلیه عناصر آسیب دیده دست باشد. از همین رو این جراحی علاوه بر سرعت و دقت نیازمند صبر بسیار نیز هست.
از زمره شیوههای جراحی است که توسط جراحان فوق تخصص دست و اعصاب محیطی صورت میگیرد. هدف از انجام این جراحی بازگردانی احساس و حرکت به دست و التیام و کاهش دردهای عصبی خواهد بود. یک جراح فوق تخصص دست به منظور ممانعت از پیدایش علائم عصبی و یا پیشگیری از احتمال بروز فلج شدن بیمار به ترمیم و بازسایی عصب آسیب دیده بواسطه جراحی اعصاب محیطی میپردازد. از جمله پرکاربردترین شیوههای بازسازی و ترمیم اعصاب آسیب دیده دست انجام جراحی اعصاب است. جراحی فوق به دلیل حساسیت بالا نیازمند یک جراح دست با تجربه و حاذق میباشد. به طور معمول انجام چنین جراحی توسط یک فوق تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی انجام میشود. نشانههای آسیب دیدگی اعصاب دست عموماً به تدریج پدیدار میشوند و شامل موارد ذیل میباشند:
-
♦ بروز بی حسی و ضعف و ناتوانی در دستها
-
♦ احساس سوزش و سوزن سوزن شدن دستها
-
♦ بروز دردهای انتشار یافته به دستها
-
♦ اختلال و ناتوانی حین گرفتن اجسام
برای درمان این علائم و رفع مشکل، انجام جراحی اعصاب محیطی ضروری است؛ چرا که آسیب دیدگی علاوه بر بروز علائم و درد شدید قادر است ارتباط بین مغز با عضو آسیب دیده را قطع کرده و اعصاب تشکیل دهنده دست دیگر قادر به ارسال پیامهای درست به سمت مغز نخواهند بود.
بواسطه جراحی اعصاب محیطی علاوه بر درمان دردهای ناشی از فشردگی و آسیب دیدگی میتوان بواسطه آزادسازی و ترمیم عصب آسیب دیده، از بروز هر گونه عارضه جبران ناپذیری مثل فلج و ناتوانی دائمی دستها پیشگیری کرد.
♦ آسیبهای عصبی احتمالی وارده به اعصاب محیطی شامل کدام موارد است؟
آسیبهای احتمالی وارده به اعصاب محیطی شامل موارد ذیل میباشد:
فشردگی عصب بواسطه جابجایی استخوانها
پارگی عصب با استخوان شکسته شده تیز یا ورود یک جسم تیز به بدن
کشیدگی شدید عصب بواسطه جابجایی استخوانها و یا دررفتگی مفصل
له شدگی عصب در اثر گیر کردن آن بین قطعات استخوان شکسته
خونریزی شدید در مجاورت عصب آسیب دیده
خفه شدن عصب در اثر چسبندگی عب در بافتهای مجاور خود
جراحی دست یکی از تکنیکیترین و پیچیدهترین جراحیهایی است که توسط جراحان انجام میشود و اهمیت آن به دلیل ظرافت بالای این عضو میباشد. هر گونه آسیب به دست و اعصاب محیطی آن در صورت عدم درمان به موقع میتواند منجر به ناتوانی دائمی دست و فلج مادام العمر آن گردد. برای رفع هر آسیب عصب مراجعه به یک فوق تخصص کارآزموده و متبحر ضروری است چرا که کوچکترین اشتباه حین جراحی میتواند مشکل فرد را به معضلی دائمی بدل کرده و صدمات جبران ناپذیری برای وی به ارمغان آورد.
شما می توانید برای آگاهی از تازه های درمان بیماری های ارتوپدی و دیدن فیلم ها و مطالب آموزشی ، از طریق آیکون های سمت چپ وارد صفحه اینستاگرام ما شده و سوالات خود را به طور مستقیم با پزشکان در میان بگذارید.
مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو