درد دست بعد از ماستکتومی؛ یکی از عوارض احتمالی جراحی سرطان سینه
بروز درد در دست ممکن است به دلایل مختلفی از جمله آسیب به ساختارهای خود دست (اعصاب، استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و تاندون و رباط‌ها) بروز کند یا م در نتیجه بیماری‌های زمینه‌ای دیگر و یا مشکلاتی باشد که به ظاهر ربطی به خود دست ندارند مثل درد دست بعد از ماستکتومی که در این مقاله قصد داریم به این نوع از درد بپردازیم. با ما همراه باشید تا با عارضه دست درد پس از ماستکتومی آشنا شوید و برایتان شرح دهیم
برای درد دست به چه دکتری مراجعه کنیم بهتر است.
ممکن است بعد از انجام این عمل کمی ورم در بازو یا دست خود داشته باشید که البته اغلب این تورم به‌زودی پس از جراحی برطرف می‌شود. اگر تورم برطرف نشد یا اگر درد و حساسیت در بازو یا دست خود احساس می‌کنید در اسرع وقت به پزشک متخصص اطلاع دهید.
پس از جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی، در معرض خطر تورم طولانی‌مدت (ادم لنفاوی) در دست و بازوی خود هستید. این تورم ناشی از مایع لنفاوی است که نمی‌تواند تخلیه شود و در هر زمان بعد از جراحی ممکن است رخ دهد. ممکن است پزشک برای کاهش درد دست بعد از ماستکتومی به شما مراجعه به یک
دکتر دست باتجربه را نیز توصیه کند.
♦ هنگامی‌که یک زن مبتلا به سرطان سینه نمی‌تواند با عمل جراحی حفظ سینه (لامپکتومی) درمان شود.
♦ زنی که به دلایل شخصی ماستکتومی را به جراحی حفظ پستان ترجیح می‌دهد.
♦ برای زنانی که در معرض خطر بسیار بالای ابتلا به سرطان در پستان دوم نیز هستند و ماستکتومی دوبل (برداشتن هر دو سینه) را برای جراحی انتخاب می‌کنند.
انواع مختلفی از ماستکتومی وجود دارد که بر اساس نحوه انجام جراحی و مقدار بافت که طی آن برداشته می‌شود، متفاوت هستند. انواع ماستکتومی عبارت‌اند از:
♦ ماستکتومی ساده
در این روش، جراح کل سینه شامل نوک پستان، آرئول، فاسیا (پوشش)، عضله سینه‌ای ماژور (عضله اصلی قفسه سینه) و پوست را برمی‌دارد. بسته به موقعیت ممکن است چند غدد لنفاوی زیر بغل نیز به‌عنوان بخشی از بیوپسی غدد لنفاوی برداشته شوند تا بررسی شود که آیا سرطان گسترش پیدا کرده است یا خیر؟
اکثر زنان درصورتی‌که در بیمارستان بستری شوند، می‌توانند روز بعد به خانه برگردند. البته ممکن است دچار عوارضی مانند درد دست بعد از ماستکتومی شوند که به‌زودی برطرف می‌شود.
♦ ماستکتومی رادیکال اصلاح‌شده
ماستکتومی رادیکال اصلاح‌شده مانند ماستکتومی ساده است اما با این تفاوت که در آن غدد لنفاوی زیر بازو را نیز برمی‌دارند که به آن دیسکسیون غدد لنفاوی زیر بغل نیز گفته می‌شود.
♦ ماستکتومی رادیکال
این جراحی گسترده در حال حاضر به‌ندرت انجام می‌شود. جراح در این روش کل سینه، غدد لنفاوی زیر بغل، عضلات سینه‌ای (دیواره قفسه سینه) و زیر سینه‌ای را برمی‌دارد. این جراحی زمانی بسیار رایج بود، اما جراحی‌های دیگر مانند ماستکتومی رادیکال اصلاح‌شده که به همان اندازه موثر هستند و عوارض جانبی کمتری دارند، جایگزین آن شدند.
این عمل ممکن است در صورتی انجام شود که تومور در حال رشد به سمت عضلات سینه‌ای باشد.
♦ ماستکتومی محافظ پوست
در این روش بیشتر پوست روی سینه در جای خود باقی می‌ماند. فقط بافت سینه، نوک سینه و آرئول برداشته می‌شود. میزان برداشتن بافت پستان مانند ماستکتومی ساده، است. از ایمپلنت‌ها یا بافت‌های سایر قسمت‌های بدن می‌توان در طول جراحی برای بازسازی سینه در این روش استفاده کرد.
بسیاری از زنان ماستکتومی محافظ پوست را ترجیح می‌دهند؛ چراکه در این روش زخم کمتر ایجاد می‌شود. همچنین می‌توان در ماستکتومی محافظ پوست، سینه را بازسازی کرد. اما ممکن است برای تومورهای بزرگ‌تر یا آن‌هایی که نزدیک به سطح پوست هستند مناسب نباشد.
خطر عود سرطان موضعی بعدازاین نوع ماستکتومی مانند سایر انواع ماستکتومی‌ها است و تفاوت چندانی ندارد. متخصصان توصیه می‌کنند که ماستکتومی‌های محافظ پوست حتماً باید توسط تیمی از جراحان سینه باتجربه زیاد در این زمینه انجام شود تا مشکلاتی مانند درد دست بعد از ماستکتومی به حداقل برسد.
♦ ماستکتومی با حفظ نوک پستان
ماستکتومی نگه‌دارنده نوک پستان، مشابه ماستکتومی محافظ پوست است که در آن بافت پستان برداشته شده و پوست سینه حفظ می‌شود. اما در این نوع ماستکتومی، نوک پستان و آرئول در جای خود باقی می‌مانند. این روش نیز می‌تواند با بازسازی سینه همراه باشد.
جراح اغلب بافت پستان، زیر نوک پستان و آرئول را در طول عمل برای بررسی سلول‌های سرطانی برمی‌دارد. اگر سرطان در این بافت یافت شود، نوک پستان و آرئول نیز باید برداشته شوند. این نوع ماستکتومی اغلب برای زنانی که سرطان ناچیزی دارند و یا در مراحل اولیه آن هستند، مفید است.
مانند هر جراحی دیگری در این روش نیز خطراتی وجود دارد و حتی ممکن است بیمار درد دست بعد از ماستکتومی را تجربه کند.
پس از جراحی ممکن است به نوک پستان به‌اندازه کافی خون نرسد و باعث کوچک شدن یا تغییر شکل آن شود. ازآنجایی‌که اعصاب نیز بریده می‌شوند اغلب ممکن است احساس کمی در نوک پستان باقی بماند یا اصلاً احساسی در آن وجود نداشته باشد.
اگر زنی سینه‌های بزرگ‌تری داشته باشد پس از بازسازی سینه، نوک پستان ممکن است از جای خود خارج شود؛ درنتیجه بسیاری از پزشکان عقیده دارند که این جراحی برای زنانی که سینه‌های کوچک تا متوسط دارند، بهتر است. در این روش زخم‌های قابل‌مشاهده کمتری بر جای می‌ماند.
اما نکته‌ای که باید گفت این است که چون در این جراحی بافت بیشتری از پستان باقی می‌ماند نسبت به سایر ماستکتومی‌ها خطرناک و پر ریسک است. به‌عبارت‌دیگر احتمال خطر ماندگاری سرطان در این روش بیشتر از سایر ماستکتومی‌ها مانند ماستکتومی ساده یا محافظ پوست است.
بااین‌حال، پیشرفت در این تکنیک و بالا بودن تجربه جراح به کاهش این خطر کمک می‌کند. به صورتی که خطر بازگشت سرطان در ناحیه موردنظر تقریباً مانند سایر انواع ماستکتومی‌ها می‌شود. اکثر متخصصان عقیده دارند جراحی ماستکتومی نگه‌دارنده نوک پستان یک درمان قابل‌قبول برای موارد خاصی از سرطان سینه است. همان‌طور که ذکر کردیم در این روش نیز مانند ماستکتومی محافظ پوست، متخصصان عقیده دارند که باید از جراحان سینه باتجربه زیاد در این روش استفاده شود.
♦ ماستکتومی دوبل
به روشی که در آن هر دو تا سینه برداشته می‌شود، ماستکتومی دوطرفه یا دوبل می‌گویند. ماستکتومی دوبل گاهی اوقات به‌عنوان یک جراحی کاهش خطر (یا پیشگیرانه) برای زنانی که در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان سینه قرار دارند مانند کسانی که دارای جهش ژن BRCA هستند، به کار می‌رود.
شرایط دیگری نیز وجود دارد که در آن ماستکتومی دوبل ممکن است به‌عنوان بخشی از طرح درمان سرطان سینه زنان انجام شود. این کار پس از بررسی دقیق و بحث بین بیمار و گروه مراقبت جراحی انجام می‌شود.
بسیاری از زنان مبتلا به سرطان در مراحل اولیه می‌توانند بین جراحی پستان (BCS) و ماستکتومی یکی را انتخاب کنند. شما ممکن است ماستکتومی را به‌عنوان راهی برای از بین بردن همه سرطان‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن بشناسید.
اما واقعیت این است که در بیشتر موارد، ماستکتومی شانس بهتری برای بقای طولانی‌مدت در مقایسه با BCS به شما نمی‌دهد. مطالعه بر روی هزاران خانم در بیش از 20 سال نشان می‌دهد که وقتی BCS همراه با پرتودرمانی انجام می‌شود، نتیجه مشابهی با ماستکتومی دارد و همچنین عوارضی مانند درد دست بعد از ماستکتومی برای این افراد ممکن است کمتر رخ دهد. ماستکتومی در مواقع زیر توصیه می‌شود:
♦ برای فردی که قادر به انجام پرتودرمانی نیست.
♦ فردی که به‌جای پرتودرمانی، جراحی را ترجیح می‌دهد.
♦ فردی که درگذشته پرتودرمانی بر روی پستان انجام داده است.
♦ فردی که قبلاً دو بار BCS با اکسیزیون انجام داده است. اما در آن‌ها سرطان به‌طور کامل حذف نشده است.
♦ داشتن دو یا چند ناحیه سرطان در قسمت‌های مختلف یک سینه (چندمرکزی) که به‌اندازه کافی نزدیک نیستند که بدون تغییر بیش‌ازحد ظاهر سینه بتوان آن‌ها را جراحی کرد.
♦ داشتن تومور بزرگ‌تر از 5 سانتی‌متر (2 اینچ) یا تومور بزرگ نسبت به‌اندازه سینه شما
♦ خانم بارداری که در دوران بارداری نباید پرتودرمانی انجام دهد (در معرض خطر آسیب رساندن به جنین است) و از طرفی باید سریعا برای جلوگیری از گسترش سرطان درمان شود.
♦ وجود یک جهش ژنتیکی مانند جهش BRCA که ممکن است شانس ابتلا به سرطان در پستان دوم را افزایش دهد.
♦ فردی با یک بیماری جدی بافت همبند مانند اسکلرودرمی یا لوپوس که به عوارض جانبی پرتودرمانی حساس است.
♦ فردی با سرطان سینه التهابی
برای زنانی که نگران بازگشت سرطان سینه هستند، درک این نکته مهم است که انجام ماستکتومی به‌جای جراحی حفظ پستان همراه با پرتودرمانی، تنها خطر ابتلا به سرطان پستان دوم را در همان سینه کاهش می‌دهد و هیچ تأثیری بر روی احتمال عود سرطان در سایر قسمت‌های بدن ازجمله سینه مخالف ندارد.
پس از انجام ماستکتومی، یک خانم ممکن است بخواهد که سینه خود را بازسازی کند تا دوباره ظاهر بدن او حفظ شود. به انجام چنین کاری بازسازی سینه می‌گویند. اکثر بیماران که جراحی ماستکتومی انجام داده‌اند، می‌توانند عمل بازسازی سینه را نیز انجام دهند.
جراحی بازسازی سینه را می‌توان هم‌زمان با ماستکتومی یا مدتی بعد از آن انجام داد. اگر به فکر انجام جراحی بازسازی سینه هستید، بهتر است قبل از ماستکتومی با جراح خود و همچنین یک جراح پلاستیک در این مورد صحبت کنید.
این کار به گروه جراحی اجازه می‌دهد تا بهترین روش درمانی را برای شما برنامه‌ریزی کنند حتی اگر مجبور شوید که منتظر بمانید و بعداً جراحی بازسازی سینه را انجام دهید. برخی از زنان ترجیح می‌دهند که جراحی ترمیمی انجام ندهند و به‌جای آن از پروتز سینه استفاده کنند. پروتز سینه یک گزینه عالی برای خانم‌هایی است که می‌خواهند بدون جراحی، شکل ظاهری پستان خود را بازیابی کنند.
به‌طورکلی، زنانی که ماستکتومی می‌کنند 1 یا 2 شب در بیمارستان می‌مانند و سپس به خانه بازمی‌گردند. مدت‌زمان بهبودی پس از جراحی بستگی به اقداماتی که بعد جراحی انجام می‌شود، دارد.
همچنین ممکن است برخی از زنان به کمک در خانه نیاز داشته باشند؛ چراکه ممکن است مشکلاتی همچون درد دست بعد از ماستکتومی را تجربه کنند. اکثر زنان باید پس از رفتن به خانه فعالیت کمی داشته باشند و اگر به این نکات دقت کنند، اغلب می‌توانند در عرض حدود 4 هفته به فعالیت‌های عادی خود بازگردند.
البته باید گفت اگر جراحی بازسازی سینه نیز انجام دهند، زمان نقاهتشان طولانی‌تر می‌شود و ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا پس از انجام بعضی از کارها مانند رفتن پیش یک ارتوپد خوب درد دست بعد از ماستکتومی را کنترل کرده و به فعالیت عادی برگردند.
از جراح خود بپرسید که چگونه از محل جراحی و بازوی خود مراقبت کنند. معمولاً شما از پزشکتان دستورالعمل‌های کتبی در مورد مراقبت‌های بعد از جراحی دریافت می‌کنید و باید مو به مو اجرا نمایید تا بهبودی با عوارض کمتر و سریع‌تر حاصل شود.
پس از انجام هر جراحی احتمال بروز مشکلات یا عوارض وجود دارد. اکثر عوارض ماستکتومی جزئی هستند اما برخی از آن‌ها می‌توانند جدی باشند و نیاز است که دراسرع‌وقت درمان شوند. همان‌طور که اشاره کردیم به‌غیراز درد دست بعد از ماستکتومی ، عوارض دیگری نیز وجود دارد که عبارت‌اند از:
♦ لخته شدن خون
یکی از عوارض ماستکتومی لخته شدن خون است. پس از جراحی، شما در معرض خطر ایجاد لخته خون در ناحیه پا هستید. همچنین احتمال لخته شدن خون در ریه‌ها یا رسیدن لخته خون از پا به ریه وجود دارد. برای جلوگیری از لخته شدن خون، پرستاران شما را در اسرع وقت بعد از عمل بیدار می‌کنند.
آن‌ها شما را تشویق می‌کنند که کمی راه بروید، تمرینات پای خود را انجام دهید همچنین در حین و بعد از عمل، از جوراب‌های مخصوص (به نام جوراب ضدآمبولی یا TEDS) استفاده کنید. بعد از عمل ممکن است برای جلوگیری از لخته خون به شما داروی رقیق‌کننده خون نیز تزریق شود.
♦ احساس خستگی و ضعف
احساس خشتگی و ضعف از متداول‌ترین عوارض ماستکتومی است. اکثر زنان پس از عمل ماستکتومی احساس ضعف و کمبود قدرت می‌کنند. مدت‌زمان این عارضه بین افراد متفاوت است و به قدرت بدنی فرد بستگی دارد. اگر ضعف بیش از چند هفته ادامه داشت، به پزشک خود اطلاع دهید. آن‌ها می‌توانند به شما انجام کارهایی مانند فیزیوتراپی را برای کمک به رفع خستگی پیشنهاد دهند.
♦ خونریزی از زخم
از دیگر عوارض ماستکتومی خونریزی است. ممکن است بعد از جراحی مقدار کمی خون روی پانسمان زخمتان مشاهده کنید که البته طبیعی است. پس از عمل، پرستار باید به‌طور مرتب پانسمان شما را بررسی کند. در صورتی که خونریزی شما بیشتر شد، حتماً باید به پزشک خود اطلاع دهید.
♦ عفونت زخم
از دیگر عوارض ماستکتومی عفونت زخم است. اگر موارد زیر را در زخم خود مشاهده کردید، حتماً به پزشک اطلاع دید:
• زخم شما قرمز یا متورم به نظر می‌رسد.
• احساس گرما در ناحیه
• دردناک بودن زخم
• خروج مایع از زخم
تمام این علائم نشانه‌ی عفونت در زخم است و در صورت مشاهده هرکدام از این موارد همان‌طور که گفته شد با پزشک خود صحبت کنید. اگر عفونت داشته باشید پزشک به شما آنتی‌بیوتیک می‌دهد. در صورت نیاز به آنتی‌بیوتیک از طریق قطره، ممکن است لازم باشد مدت بیشتری در بیمارستان بمانید.
♦ تجمع مایع در اطراف محل عمل (سروما)
گاهی مایعی در نزدیکی زخم و اطراف زیر بغل جمع می‌شود. این اتفاق به عنوان عوارض ماستکتومی می‌تواند باعث موارد زیر شود:
• ورم
• درد
• افزایش خطر عفونت
البته باید گفت مایع معمولاً در عرض چند هفته خودبه‌خود از بین می‌رود. اگر سروما دردناک باشد، پرستار یا پزشک می‌توانند مایع را با سوزن و سرنگ تخلیه کند. گاهی اوقات ممکن است مایع پس از تخلیه دوباره جمع شود. اگر فکر می‌کنید سروما در اطراف زخمتان در حال ایجاد است به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
♦ جمع شدن خون در اطراف محل عمل (هماتوم)
گاهی اوقات در اثر عوارض ماستکتومی خون در بافت‌های اطراف زخم جمع می‌شود. این اتفاق می‌تواند باعث درد و تورم شود و همچنین این ناحیه ممکن است سفت شود. هماتوم به‌طورمعمول خودبه‌خود از بین می‌رود، اما ممکن است چند ماه طول بکشد. در صورت وجود تورم در اطراف زخم حتماً به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
♦ درد عصب
درد عصب از دیگر عوارض ماستکتومی است. در این حالت ممکن است در زیر بغل، بالای بازو، شانه یا دیواره قفسه سینه بی‌حسی، سوزن سوزنی شدن یا دردی مانند تیراندازی داشته باشید که نوعی از درد دست بعد از ماستکتومی است. این اتفاق به دلیل آسیب به اعصاب در طول جراحی است. اعصاب معمولاً خود را ترمیم می‌کنند اما ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. پزشک می‌تواند داروهایی برای کمک به درد عصبی به شما بدهد.
♦ سفتی شانه
شانه شما ممکن است پس از جراحی سینه یا برداشتن غدد لنفاوی سفت و دردناک شود. پرستار یا فیزیوتراپیست تمریناتی را به شما می‌دهند که باید بعد از عمل انجام دهید تا به بهبود حرکت شانه کمک کند. همچنین به یک ارتوپد برای درمان‌های بیشتر مراجعه کنید.
♦ وجود زخم در زیر بغل
برخی از زنان پس از برداشتن غدد لنفاوی از زیر بغل در آن ناحیه دچار زخم می‌شوند. در این زمان بافت‌های همبند در زیر بغل ملتهب می‌شوند. ایجاد زخم در زیر بغل معمولاً در چند هفته یا چند ماه اول پس از عمل به عنوان عوارض ماستکتومی اتفاق می‌افتد. چنین زخم‌هایی را سندرم بند ناف یا باندینگ یا وب زیر بغل می‌نامند.
زخم‌های ایجادشده حالتی شبیه به سیم گیتار دارند. این زخم‌ها می‌توانند از آرنج تا مچ دست یا شست امتداد یابند و منجر به درد دست بعد از ماستکتومی یا احساس ناراحتی و سوزش شوند.
سندرم بند ناف بی‌ضرر است اما می‌تواند دردناک باشد و حرکت بازو را محدود کند. ماساژ منظم این ناحیه یا مراجعه به یک متخصص ارتوپد خوب جهت انجام فیزیوتراپی یا درمان‌های دیگر می‌تواند کمک‌کننده باشد.
فیزیوتراپیست می‌تواند به شما آموزش دهد که چگونه ناحیه موردنظر را ماساژ دهید و از تمرینات کششی مربوط به بهبود این بیماری استفاده کنید. این سندرم معمولاً در عرض چند ماه بهتر می‌شود. مصرف مسکن‌های ضدالتهابی نیز ممکن است کمک کند.
مطالعات انجام‌شده بر روی خانم‌هایی که انواع جراحی‌های سرطان سینه را انجام داده‌اند، نشان می‌دهند که بین 25 تا 60 درصد از آن‌ها سطحی از درد بعد از عمل سرطان سینه را تجربه کرده‌اند. جراحی سرطان سینه مستلزم بریدن برخی از اعصاب سینه است. این اتفاق می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
♦ درد بعد از عمل سرطان سینه به نظر می‌رسد در سینه‌ای که نیست و برداشته شده است، اتفاق می‌افتد (درد فانتوم سینه)
♦ فوق‌العاده حساس بودن به درد (هیپرآلژزی)
♦ محرک‌های بدون درد مانند لمس کردن لباس، ممکن است دردناک تلقی شوند (آلودینیا)
♦ رشد غیر‌طبیعی عصبی در ناحیه‌ای که بافت اسکار (زخم) و اعصاب باهم رشد می‌کنند (نوروما)
♦ احساس سوزش، انقباض یا درد از نوع برش با چاقو
♦ از دست دادن احساس یا بی‌حسی در ناحیه جراحی
درمان درد سینه بعد از جراحی بستگی به نوع و شدت دردی دارد که تجربه می‌کنید. گزینه‌های درمانی و مراقبت های بعد از عمل ماستکتومی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
♦ داروها، ازجمله داروهای مسکن بدون نسخه یا با نسخه مانند مسکن‌ها، داروهای مورداستفاده برای درمان افسردگی و داروهای مورداستفاده برای پیشگیری از تشنج
♦ کرم‌های پوستی شامل داروهایی که ممکن است به کنترل درد کمک کنند مانند کپسایسین
♦ تزریق داروهای ضد درد یا سایر موادی که می‌توانند درد عصبی را کنترل کنند.
♦ جراحی برای برداشتن نوروما یا اصلاح اسکار جراحی (زخم جراحی) که باعث درد می‌شود.
♦ رفتن پیش ارتوپد و سپس انجام فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و بهبود تحرک در شانه شما
♦ درمان‌های مکمل مانند طب سوزنی یا بیوفیدبک
با پزشک خود در مورد مراقبت های بعد از عمل ماستکتومی و آنچه ممکن است بیشترین تسکین را به شما ارائه دهد و در دوران بهبودی کمکتان کند، صحبت کنید.
همان‌طور که اشاره کردیم جراحی ماستکتومی یک نوع جراحی سینه است که طی آن کل بافت سینه یا قسمتی از آن برای رفع سرطان سینه برداشته می‌شود. البته این نوع جراحی با عمل سینه تفاوت چندانی ندارد و به این صورت نیست که با انجام این جراحی خطر بروز مجدد سرطان در شما به صفر رسیده است.
به‌علاوه بروز عوارض ماستکتومی محتمل است و یکی از آن‌ها درد دست بعد از ماستکتومی است اما یک سری روش و مراقبت های بعد از عمل ماستکتومی وجود دارند که در کنترل درد بعد از عمل سرطان سینه کمک می‌کنند. این موارد شامل مراجعه به ارتوپد، انجام فیزیوتراپی و غیره هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر به راه‌های ارتباطی قرارگرفته در سمت چپ مراجعه کنید.