نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
درد دست راست
درد دست راست از دردهای شایع، بخصوص در میان افرادی که کارهای دستی انجام می‌دهند، می‌باشد. با توجه به اینکه اغلب افراد جامعه راست‌دست هستند، ریسک ایجاد درد و مخصوصاً دردهای مکانیکی و تخریب استخوانی در سمت راست بیشتر است. از طرفی این درد و تخریب استخوانی و ازکارافتادگی، اثرات به مراتب بزرگ‌تری در زندگی فردی نسبت به بیماری‌های دست چپ دارد.حال ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که
برای درد دست راست به چه دکتری مراجعه کنیم، با توجه به اینکه مراجعه و تشخیص سریع بیماری‌های دست با نتایج بسیار خوبی همراه بوده و مانع از شکل‌گیری عوارض غیرقابل درمان و گاهاً ناتوان‌کننده شدید دست می‌شود، لذا توصیه می‌شود درصورتی‌که دچار درد دست راست شدید، برای در امان بودن از عوارضی مانند دیسک گردن، آرتروز شانه و غیره در اسرع وقت به متخصص ارتوپد مراجعه کنید.
وقتی در مورد درد در قسمت‌های مختلف بدن صحبت می‌کنیم، باید ابتدا یک شناخت نسبی در مورد ساختار آن قسمت داشته باشیم تا بتوانیم بهتر دلایل ایجاد درد دست راست یا سایر نقاط را درک کنیم. به‌طورکلی هرکدام از دست‌های ما ساختارهای پیچیده و ظریفی دارند که حاوی 27 استخوان هستند. عضلات و مفاصل دست حرکات قوی، دقیق و ماهرانه‌ای را امکان‌پذیر می‌کنند. اما در برابر آسیب‌های محیطی نیز حساس می‌باشند. درد دست راست می‌تواند از قسمت‌های مختلف ساختار پیچیده اسکلتی آن ناشی شود، ازجمله:
-
♦ استخوان‌ها
-
♦ مفاصل
-
♦ بافت همبند
-
♦ تاندون‌ها
-
♦ اعصاب
دلایل کلی ایجاد درد دست راست عبارت‌اند از:
-
♦ التهاب
-
♦ آسیب عصبی
-
♦ آسیب‌های حرکتی تکراری
-
♦ پیچ‌خوردگی و شکستگی
-
♦ برخی از بیماری‌های مزمن سلامتی
در ادامه برای شما به‌طور مفصل توضیح خواهیم داد که دلایل ایجاد درد دست راست چیست و باید در مورد این نوع دردها چه کرد؟
همانطورکه در قسمت قبلی اشاره کردیم موارد مختلفی می‌توانند باعث ایجاد درد دست راست شوند که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر می‌باشند:
♦ 1. آرتروز
آرتروز نوعی بیماری التهابی است که مفصل‌ها را درگیر می‌کند. آمار پزشکی نشان می‌دهد که آرتروز اصلی‌ترین علت درد دست راست، بخصوص برای افراد راست‌دست است. البته آرتروز ممکن است در مفاصل مختلف در هر نقطه از بدن ایجاد شود. اما دست‌ها و به‌ویژه مچ دست را بیشتر درگیر می‌کند. بیش از 100 نوع مختلف از آرتروز وجود دارد و شایع‌ترین آن‌ها آرتریت روماتوئید نام دارد.
این بیماری به‌طورمعمول بزرگ‌سالان مسن را درگیر می‌کند. زیرا با بالا رفتن سن، مفاصل در دست دچار فرسایش و پارگی زیادی می‌شوند. غضروف مفصلی یک بافت لغزنده است که انتهای استخوان‌ها را پوشانده و به مفاصل اجازه می‌دهد تا به‌آرامی حرکت کنند. همان‌طور که این ماده با افزایش سن به‌تدریج کاهش می‌یابد، علائم دردناک آرتروز نیز افزایش پیدا می‌کنند. درواقع آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن است که می‌تواند بسیاری از قسمت‌های بدن را درگیر کند و باعث ملتهب شدن مفاصل می‌شود که منجر به درد و سفتی خواهد شد. این بیماری اغلب از دست‌ها و پاها شروع می‌شود و مفاصل یکسانی را در دو طرف بدن شما تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علائم آرتروز شامل موارد زیر هستند:
درد کسل‌کننده یا سوزاننده در مفاصل انگشتان یا مچ دست که باعث درد دست راست می‌شوند.
درد پس از کار زیاد با دست
دردهای هنگام صبح و سفتی در مفاصل
تورم در اطراف مفاصل
تغییرات در مفاصل اطراف شست
احساس گرما در محل مفصل آسیب‌دیده
احساس شلی در اطراف مفاصل انگشت
کیست‌های کوچک در انتهای انگشتان
درمان‌های متداول آرتروز عبارت‌اند از:
استفاده از داروهای تجویزی توسط متخصص برای درمان علائم درد و تورم
تزریق داروهای بی‌حسی موضعی مانند استروئیدهای طولانی‌مدت
اوزون تراپی (تزریق گاز اوزون برای از بین بردن علائمی مانند درد و التهاب)
آتل شدن مفاصل در صورت کار بیش‌ازحد
عمل جراحي
روش‌هایی مانند فیزیوتراپی
♦ 2. آرتروز شانه
آرتروز شانه نیز یکی از بیماری‌های شایع است که در مفصل شانه اتفاق می‌افتد و می‌تواند علائمی مانند درد، التهاب و عدم توانایی انجام حرکات شانه را ایجاد کند. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که غضروف پوشاننده اطراف مفصل شانه به دلایل مختلف مانند حرکات دائمی نامناسب، فعالیت زیاد با دست، بلند کردن دائم وسایل سنگین و غیره دچار تخریب شود. در این صورت میزان غضروف کم شده و استخوان‌ها در ناحیه مفصل شانه به هم ساییده می‌شوند.
♦ 3. دیسک گردن
دیسک‌های گردن شامل استخوان‌های ضربه‌گیر بالشتکی شکلی هستند که دقیقاً بین مهره‌های گردن و قسمت بالای پشت کمر قرار دارند. یکی از رایج‌ترین دلایل درد دست راست بخصوص در سنین بالا دیسک گردن است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که به دلایل مختلف مانند حرکات نامناسب، نشستن‌های طولانی و ناصحیح و غیره، ماده ژلاتینی درون دیسک به نام نوکلئوس پولپوزوس، از دیواره دیسک خارج شده و باعث ساییدگی مهره‌ها شود. معمولاً این آسیب منجر به‌نوعی آرتروز به نام آرتروز گردن می‌شود که عامل اصلی درد دست خواهد بود.
♦ 4. سندروم آرنج تنیس‌بازان
این بیماری که به آن تنیس آلبو نیز گفته می‌شود یکی از آسیب‌های شایع در میان ورزشکاران و بخصوص در تنیس‌بازان در ناحیه مفصل آرنج است ک به دلیل انجام حرکات ضربه‌ای با تکرار بالا ایجاد می‌شود. معمولاً این نوع آسیب، افراد 35 تا 50 ساله را درگیر می‌کند که از مهم‌ترین علائم آن درد و ناراحتی در قسمت آرنج می‌باشد.
♦ 5. سندرم تونل کارپ
یکی از عصب‌هایی که مسئول حس سه انگشت شست، اشاره و میانی است و حرکات ظریف مانند نیشگون گرفتن، گرفتن خودکار و برداشتن وسیله در دست را به عهده دارد، اصطلاحاً عصب مدین نامیده می‌شود که در مسیر عبوری از گردن به شانه، بازو و مچ دست و از مچ دست از درون کانالی استخوانی – غضروفی – لیگامانی عبور می‌کند که هر عاملی باعث تنگی این کانال یا محل عبور گردد، می‌تواند باعث ایجاد درد، بی‌حسی، ضعف، گزگز و اختلالات شدید شود و اصطلاحاً سندرم تونل کارپال نامیده می‌شود. این اختلالات شدید می‌تواند به دلیل ضخیم شدن تاندون‌های تحریک‌شده، التهاب یا هر چیز دیگری که ممکن است باعث تورم در این ناحیه شود، اتفاق بیفتد.
علائم سندرم تونل کارپ به‌تدریج شروع می‌شوند و می‌توانند به درجات مختلفی برسند. این علائم شامل سوزش مکرر، مورمور شدن یا بی‌حسی، خارش در کف دست و انگشتان هستند.
علائم دیگر تونل کارپ عبارت‌اند از:
حتی اگر تورم وجود نداشته باشد، حس می‌کنید که انگشتان متورم شده‌اند.
درد در طول شب
درد دست راست یا چپ و سفتی یا درد مچ دست در صبح
کاهش قدرت گرفتن اجسام
ایجاد اختلال در انجام برخی از فعالیت‌ها به خاطر درد دست راست یا چپ
از بین رفتن عضلات پایه انگشت شست در موارد شدید
دشواری احساس تفاوت بین سرما و گرما
درمان‌های معمول سندرم تونل کارپ شامل موارد زیر هستند:
آتل زدن
اجتناب از فعالیت‌های ناراحت‌کننده
استفاده از کمپرس سرد
مصرف داروهای مسکن بدون نسخه (OTC)
تزریق داروهای بی‌حسی یا استروئیدها
اوزون تراپی (تزریق گاز اوزون برای از بین بردن علائمی مانند درد و التهاب)
مصرف استروئیدهای خوراکی
ورزش‌هایی که توسط پزشک متخصص مشخص می‌شوند و کشش
انجام طب سوزنی نزد متخصصی ماهر
جراحی کردن
♦ 6. تنوسینوویت
تنوسینوویت (De Quervain) یک بیماری دردناک است که روی تاندون‌های اطراف انگشت شست شما تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث درد دست راست شود. در این بیماری تورم در دو تاندون اطراف پایه انگشت شست شما باعث ملتهب شدن ناحیه اطراف تاندون‌های شما خواهد شد. این التهاب به عصب‌های اطراف فشار وارد می‌کند و باعث درد و بی‌حسی در اطراف پایه شست می‌گردد.
علائم دیگر تنوسینوویت عبارت‌اند از:
درد در اطراف شست مچ دست
تورم در نزدیکی پایه شست
در گرفتن چیزی یا ایجاد یک حرکت مثل نیشگون گرفتن مشکل دارید.
هنگام حرکت دادن انگشت شست، احساس چسبندگی دارید.
درمان‌های متداول برای تنوسینوویت عبارت‌اند از:
آتل زدن
استفاده از بسته‌های یخ
مصرف مسکن‌های بدون نسخه، مانند ایبوپروفن یا آسپرین
اجتناب از انجام کارهای دستی دردناک
انجام فیزیوتراپی یا کاردرمانی
اوزون تراپی (تزریق گاز اوزون برای از بین بردن علائمی مانند درد و التهاب)
تزریق استروئید
جراحی کردن
♦ 7. کیست‌های گانگلیون
این کیست‌ها در مچ دست ایجاد می‌شوند و معمولاً دردناک نیستند، اما ممکن است ناخوشایند باشند. آن‌ها اغلب به‌صورت توده کوچک بزرگی از پشت مچ دست خارج می‌شوند. آن‌ها همچنین می‌توانند در اندازه‌های مختلف در زیر مچ دست، مفصل انتهایی انگشت یا پایه انگشت ظاهر گردند.
این کیست‌ها پر از مایع هستند و می‌توانند به‌سرعت ظاهر شوند، ناپدیدشده یا تغییر اندازه دهند. اگر کیست گانگلیون شما به حدی بزرگ شود که بتواند به اعصاب اطراف فشار وارد کند، می‌تواند باعث ایجاد درد دست راست یا چپ، حالت گزگز یا بی‌حسی در اطراف مچ دست گردد. خوشبختانه کیست‌های گانگلیون اغلب می‌توانند بدون درمان از بین بروند. استراحت و آتل زدن می‌تواند اندازه کیست را کاهش دهد و احتمالاً باگذشت زمان برطرف می‌شوند. اما درصورتی‌که باعث درد شود،
دکتر دست شما ممکن است تجویز کند که خودش مایعات را از کیست تخلیه نماید تا درد برطرف شود.
♦ 8. نقرس
نقرس نیز یک نوع پیچیده از آرتروز است که بیماری دردناکی می‌باشد و می‌تواند هرکسی را درگیر کند. مبتلایان به نقرس حملات ناگهانی و شدیدی از درد در مفاصل خود را تجربه می‌کنند. نقرس غالباً مفصل قاعده انگشت شست پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما ممکن است در هرجای پا، زانو، دست و مچ ایجاد شود و باعث ایجاد درد دست راست گردد. نقرس غالباً به حدی است که فرد مبتلا را در شب بیدار می‌کند. ممکن است احساس کنید دست شما در آتش است و تا حدی شدید باشد که وزن ملحفه نیز می‌تواند غیرقابل‌تحمل شود. به همین دلیل درمان و کنترل این بیماری حتماً باید تحت نظر یک پزشک متخصص انجام شود و درمان‌های خودسرانه کارساز نیستند.
♦ 9. لوپوس
لوپوس یک بیماری خود ایمنی است. به این معنی که سیستم ایمنی بدن شما به‌اشتباه به سلول‌های سالم حمله کرده و به بافت سالم آسیب می‌رساند. درد دست راست و سفتی مفصل می‌تواند اولین علائم لوپوس باشد. البته هنگام ایجاد لوپوس، التهاب در سراسر بدن وجود دارد. این التهاب باعث ضخیم شدن یک پوشش نازک در اطراف مفاصل می‌شود که منجر به درد و تورم در دست‌ها، مچ‌ها و پاها می‌گردد.
علائم دیگر لوپوس عبارت‌اند از:
درد عضلانی
تب غیرقابل توضیح
بثورات قرمز و اغلب در صورت
ریزش مو
انگشتان دست و پا کمرنگ یا بنفش می‌شوند.
درد هنگام نفس کشیدن عمیق
خستگی
تورم در پاها یا اطراف چشم
متأسفانه در حال حاضر هیچ درمانی برای لوپوس وجود ندارد، اما روش‌های درمانی زیادی وجود دارد که می‌تواند به شما در مدیریت علائم کمک کند. برای درد و سفتی در مفاصل برای کاهش درد دست راست و مچ دست، سعی کنید از روش‌های زیر استفاده کنید:
کمپرس گرم یا سرد
استفاده از مسکن‌های بدون نسخه
NSAID ها
فیزیوتراپی یا کاردرمانی
اوزون تراپی (تزریق گاز اوزون برای از بین بردن علائمی مانند درد و التهاب)
استراحت در مفاصل دردناک و پرهیز از فعالیت‌های سنگین
♦ 10. نوروپاتی محیطی
این بیماری وضعیتی است که باعث بی‌حسی، درد دست راست یا چپ و ضعف در دست و پاهای شما می‌شود. نوروپاتی محیطی در دستان شما هنگامی رخ می‌دهد که اعصاب محیطی شما آسیب‌دیده باشند. موارد زیادی وجود دارد که می‌توانند باعث آسیب عصب محیطی شوند و از آن جمله می‌توان به دیابت، آسیب‌های ضربه‌ای، عفونت‌ها و مشکلات متابولیکی اشاره کرد. نوع و محل درد نوروپاتیک شما بستگی به این دارد که کدام عصب تحت تأثیر قرار گرفته باشد.
علائم رایج نوروپاتی محیطی عبارت‌اند از:
بی‌حسی، حالت خار زدن یا سوزن سوزن شدن در پاها یا دست‌ها که به‌تدریج بروز می‌کند.
درد تیز، ضعف، ضربان بالا، یخ‌زدگی یا سوزش در دست‌ها یا پاها
حساسیت شدید در دست یا پا
ضعف عضلانی یا حالت فلج
عدم تعادل و افتادن
درمان‌های رایج برای نوروپاتی محیطی عبارت‌اند از:
داروهای تجویزی که دردهای عصب را درمان می‌کنند.
مسکن‌های تجویزشده
اوزون تراپی (تزریق گاز اوزون برای از بین بردن علائمی مانند درد و التهاب)
داروی ضد تشنج
داروهای ضدافسردگی
♦ 11. پدیده رینود
پدیده رینود که به آن بیماری رینود نیز گفته می‌شود بیشتر در هنگام استرس یا قرار گرفتن در دمای سرد می‌تواند باعث درد دست راست و چپ یا پاها شود.
علائم حمله رینود ممکن است شامل موارد زیر باشد:
انگشتان دست‌وپا سرد می‌شوند.
انگشتان دست‌وپا به رنگ‌های قرمز، سفید یا آبی تغییر رنگ می‌دهند.
بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن و تپش ایجاد می‌شود.
در موارد شدید ممکن است آسیب بافتی یا زخم نیز ایجاد شود.
رینود اولیه معمولاً آن‌قدر خفیف است که نیازی به درمان نیست. اما رینود ثانویه که نتیجه یک بیماری دیگر است، می‌تواند شدیدتر باشد و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. به همین دلیل نباید حتی نوع خفیف آن را نادیده بگیرید و باید تحت نظر یک پزشک متخصص باشید. گرم نگه‌داشتن دست‌ها با دستکش در این حالت می‌تواند درد دست راست را کاهش دهد.
♦ 12. آسیب‌دیدگی ضربه‌ای
آسیب‌دیدگی ناشی از ضربه در دست‌ها بسیار شایع است. ساختار پیچیده دست ظریف و آسیب‌پذیر است و دستان شما به‌طور مداوم در معرض خطر قرار می‌گیرند. آسیب‌دیدگی دست در ورزش، ساخت‌وساز و زمین خوردن معمول است. همانطورکه قبلاً نیز به آن اشاره کردیم در هر دست 27 استخوان کوچک وجود دارد که می‌توانند به دلایل مختلف شکسته شوند. شکستگی‌های دست، در صورت عدم درمان صحیح و به‌موقع ممکن است خوب جوش نخورند. در این صورت استخوان‌های شما دوباره با ضربه‌های ضعیف نیز می‌توانند شکسته شوند و باعث ایجاد درد دست راست یا چپ گردند.
همانطورکه ملاحظه کردید درد دست راست ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد که کار کردن زیاد تنها یکی از دلایل آن است. البته در این مقاله ما تنها به ذکر دلایل شایع ایجاد درد دست راست بسنده کردیم. علل ناشایع‌تری نیز وجود دارد که خطرناک‌تر و مهم‌تر هستند که می‌توانند عواقب بسیار بدی برای فرد داشته باشند. بنابراین وقتی دچار درد دست راست شدید، اگر بعد از چند ساعت استراحت این درد بهبود پیدا نکرد و یا دوباره به‌محض شروع فعالیت درد افزایش یافت، باید حتماً به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید تا علت اصلی مشخص‌شده و در اسرع وقت اقدامات درمانی لازم را انجام دهید. توجه داشته باشید که در صورت عدم توجه به درمان ممکن است عواقب بدی منتظرتان باشد و مجبور باشید سالیان سال این درد را تحمل کنید.
شما می توانید برای آگاهی از تازه های درمان بیماری های ارتوپدی و دیدن فیلم ها و مطالب آموزشی ، از طریق آیکون های سمت چپ وارد صفحه اینستاگرام ما شده و سوالات خود را به طور مستقیم با پزشکان در میان بگذارید.
مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو