نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
عوارض خطرناک تنگی کانال نخاعی کمر که باید بدانید
تنگی کانال نخاعی کمر چه عوارضی دارد؟ یکی از مهم‌ترین سوالات افرادی است که با درد و مشکلات حرکتی در ناحیه کمر یا پاها دست و پنجه نرم می‌کنند. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که فضای کانال نخاعی در کمر تنگ میشود و به اعصاب نخاع فشار وارد می‌کند. این فشار می‌تواند باعث درد شدید، ضعف و بی‌حسی در پاها و حتی ناتوانی در حرکت شود. در صورت عدم درمان به‌موقع، تنگی کانال نخاعی کمر می‌تواند به مشکلاتی جدی‌تر مانند آسیب‌های دائمی عصبی یا مشکلات حرکتی منجر شود. بسیاری از افراد به اشتباه این علائم را نادیده می‌گیرند، در حالی‌که پیشگیری از پیشرفت این بیماری تنها با مراجعه به یک دکتر خوب برای تنگی کانال نخاع ممکن است. در این مقاله، به شما نشان خواهیم داد که چگونه می‌توان از عوارض خطرناک این بیماری جلوگیری کرده و با روش‌های درمانی مؤثر بهبودی یافت.
آنچه در این مقاله می خوانید:
علل و علایم تنگی کانال نخاع چیست؟
قبل از بررسی عوارض تنگی کانال نخاعی کمر، لازم است ابتدا بدانیم که تنگی کانال نخاعی چیست و چه عواملی می‌توانند باعث بروز آن شوند. تنگی کانال نخاعی، که در انگلیسی به نام Spinal Stenosis شناخته میشود، زمانی اتفاق می‌افتد که فضاهای کانال نخاعی و سوراخ‌های عبور اعصاب در ستون فقرات تنگ می‌شوند. این وضعیت فشار زیادی به طناب نخاعی و اعصاب وارد می‌کند و باعث بروز علائمی چون درد و ضعف در اندام‌های تحتانی میشود. شدت علائم به میزان باریک شدن این فضا بستگی دارد. هرچه تنگی بیشتر باشد، فشار روی اعصاب و طناب نخاعی بیشتر میشود که به نوبه خود منجر به بروز درد شدید، کرختی، گزگز شدن و ضعف عضلانی میشود.
اما تنگی کانال نخاعی کمر چه عواقبی دارد؟ این بیماری ممکن است باعث درد در ناحیه کمر و گردن و همچنین اختلال در انجام فعالیت‌های روزانه فرد شود. علائم این بیماری معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر خود را نشان می‌دهند، اگرچه در مراحل خفیف و متوسط نیز ممکن است فرد به کرختی در دست‌ها و پاها دچار شود. علائمی چون درد شدید در پاها، درد سیاتیک، ضعف عضلانی، گرفتگی عضلات ساق پا، و بی‌حسی در کف پا از مهم‌ترین نشانه‌های تنگی کانال نخاعی هستند.
یکی از علائم شاخص و مهم تنگی کانال نخاعی در ناحیه کمر، ناتوانی در راه رفتن طولانی‌مدت است. فرد مبتلا معمولاً پس از برداشتن چند قدم، دچار درد، ضعف و سنگینی در پاها میشود؛ به‌گونه‌ای که ادامه حرکت برای او دشوار یا حتی غیرممکن می‌گردد. این علائم معمولاً از ناحیه کمر به سمت پاها انتشار می‌یابند. در بسیاری از موارد، فرد برای کاهش درد و فشار، مجبور میشود به سمت جلو خم شود یا بنشیند. این وضعیت، یکی از نشانه‌های بارز و هشداردهنده تنگی کانال نخاعی است که نباید نادیده گرفته شود.
از آنجا که علائم می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد، در صورت بروز هر یک از این علائم باید به پزشک متخصص مراجعه کرده و از تشخیص صحیح و درمان به موقع بهره‌مند شوید.
تنگی کانال نخاعی به علت آرتروز
تنگی کانال نخاعی کمر چه پیامدهایی دارد؟ در واقع، ستون مهره‌ها توسط دیسک‌هایی از جنس غضروف به یکدیگر متصل می‌شوند. هنگامی که این غضروف‌ها تحلیل رفته و سایش استخوان‌های ستون مهره‌ها بر یکدیگر بیشتر میشود، ممکن است ترکیباتی مانند خارهای استخوانی یا استیوفیت‌ها شکل بگیرند. این ساختارها می‌توانند منجر به تنگی کانال نخاعی و فشار به طناب نخاعی و در برخی موارد به اعصاب نخاعی گردن شوند. این وضعیت اغلب در پی آرتروز ایجاد میشود و می‌تواند به عوارضی چون درد شدید، محدودیت حرکت و مشکلات عصبی منجر شود.
تخریب دیسک‌ها
با افزایش سن، دیسک‌های بین مهره‌ای که غنی از آب هستند، رطوبت خود را از دست داده و به تدریج صاف و نازک می‌شوند. همچنین، فضاهای بین مهره‌ها که محل عبور اعصاب هستند، باریک‌تر می‌شوند. در نتیجه، دیسک‌ها ممکن است دچار بیرون زدگی یا فتق شده و بر روی کانال نخاعی فشار وارد کنند. این فشار بر روی عصب‌ها و طناب نخاعی می‌تواند علائم شدیدتری به همراه داشته باشد که در صورت تشدید بیماری، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن دیسک یا جایگزینی آن با پروتزهای دیسک وجود داشته باشد.
تنگی کانال نخاع به علت افزایش ضخامت رباط‌ها
ستون مهره‌ها توسط رباط‌هایی احاطه شده‌اند که در طول زمان ضخیم‌تر و سفت‌تر می‌شوند. این تغییرات می‌تواند انعطاف‌پذیری رباط‌ها را کاهش دهد و فشار بیشتری به طناب نخاعی وارد کند. این فشار می‌تواند منجر به تنگی کانال نخاعی و بروز علائم آن شود. این پدیده‌ها بیشتر در افراد مسن مشاهده میشود، اما عواملی چون آرتروز و تخریب دیسک‌ها نیز می‌توانند در بروز این شرایط مؤثر باشند.
در نهایت، علل متنوعی برای تنگی کانال نخاعی وجود دارد که در اکثر موارد باعث بروز مشکلات حرکتی و عصبی می‌شوند. از این‌رو، در صورت بروز هرگونه علامت، مراجعه به پزشک متخصص ضروری است.
عوارض تنگی کانال نخاعی کمر و راهکار کاهش آن چیست؟
تنگی کانال نخاعی کمر چه پیامدهایی دارد؟ در حقیقت، این عوارض بسته به مکان بروز تنگی می‌توانند متفاوت باشند. بسیاری از بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی همزمان از مشکلات گردنی و کمری رنج می‌برند و عوارض مربوط به هر دو منطقه در این افراد مشاهده میشود. تنگی کانال نخاعی کمر معمولا در افرادی که به مدت طولانی علائم آن را نادیده گرفته و درمان نکرده‌اند، بروز می‌کند. عوارض اصلی این بیماری شامل تشدید درد، فلج نسبی در دست‌ها (در صورت تنگی کانال نخاعی گردنی) یا فلج در ناحیه پاها، بی‌اختیاری ادراری و مدفوعی (در تنگی کانال نخاعی کمری) است. در صورت عدم درمان به موقع، این مشکلات می‌توانند منجر به آسیب دائمی به نخاع و حتی فلج کامل بدن شوند. شناسایی و درمان به موقع این بیماری می‌تواند از بروز اختلالات شدید جلوگیری کند و شانس بهبودی را افزایش دهد.
برای کاهش عوارض تنگی کانال نخاعی، یکی از روش‌های مؤثر استفاده از درمان‌های گیاهی و طب سنتی است. در حالی که این درمان‌ها نمی‌توانند به تنهایی مشکلات را برطرف کنند، اما به عنوان مکمل در کنار درمان‌های پزشکی جدید می‌توانند مفید واقع شوند. برای مثال، روغن‌های گیاهی مانند روغن سیاه دانه و روغن بادام تلخ برای ماساژ نواحی آسیب‌دیده می‌توانند باعث کاهش اسپاسم و انقباضات عضلانی شوند. همچنین، استفاده از بادکش در برخی موارد ممکن است به تسکین درد و بهبود انعطاف‌پذیری کمک کند، اما باید تحت نظر پزشک انجام شود تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری گردد. عرقیجاتی مانند عرق خارخاسک و دمنوش‌هایی همچون آویشن و شاخ‌تره نیز برای کاهش استرس و بهبود درد توصیه می‌شوند. همچنین، درمان‌های مانند حجامت و زالو درمانی با وجود تحقیقات ضد و نقیض، ممکن است در برخی موارد اثرات مثبتی داشته باشند، هرچند که بسیاری از متخصصان طب نوین این روش‌ها را توصیه نمی‌کنند. برای بهره‌برداری بهتر از این روش‌ها، مشاوره با پزشک متخصص طب سنتی ضروری است.
طب سوزنی و ماساژ درمانی
حالا که درباره عوارض تنگی کانال نخاعی کمر بیشتر می‌دانیم؛ باید گفت که به طور کلی استفاده از درمان‌های دستی مانند ماساژ و همچنین طب سنتی می‌تواند باعث بهبود عوارض تنگی کانال نخاعی کمر کرد. این روش‌ها از گذشته مورد استفاده بوده‌اند و امروز نیز توسط متخصصان طب فیزیک و بعضا طب سنتی برای بیمار متناسب با شرایطش توصیه می‌گردد.
استفاده از ماساژ درمانی به علت اثری که بر روی شل شدن عضلات می‌گذارد می‌تواند منجر به بهبود گرفتگی عضلانی و کاهش فشار عصبی بر روی طناب نخاعی و اعصاب محیطی مرتبط شده و در نتیجه باعث بهبود عوارض تنگی کانال نخاعی گردد. از طرف دیگر طب سوزنی می‌تواند منجر به ریلکس شدن عضلات گردند که عموما با انجام عمل ماساژ بهبود پیدا نمی‌کنند و کماکان در حالت انقباضی خود به سر می‌برد. نکته بسیار مهم این است که کلیه این روش‌ها می‌بایست توسط پزشک متخصص و فرد متبحر صورت پذیرند تا فرد دچار عوارض جانبی نشود.
استفاده از کمربند طبی
کمربند طبی بیش از آنکه نقشی در درمان تنگی کانال نخاع داشته باشد می‌تواند از بدتر شدن عوارض تنگی کانال نخاعی جلوگیری کند. از این جهت استفاده از آن نیازمند آن است که پزشک متخصص برای بیماران تجویز کند. کمربند طبی می‌بایست به صورت پیوسته برای فرد مورد استفاده قرار گیرد و دوره‌هایی در طول روز این کمربند باز گردد تا از کاهش حرکت و انعطاف پذیری رباط‌های بین ستون مهره‌ها جلوگیری گردد. به طور کلی استفاده درست و منطقی از کمربند طبی می‌تواند سرعت بهبودی را تسریع بخشد و میزان التهاب ایجاد شده در طناب نخاعی و عوارض عمل تنگی کانال نخاعی کمر را به شدت بهبود دهد.
فیزیوتراپی و حرکات کششی
از روش‌های مناسب برای بهبود درد و تنگی کانال نخاعی بعد از عمل استفاده از فیزیوتراپی می‌باشد زیرا ترامپ معمولا مجموعه ای از حرکات نرمشی و حرکات اصلاحی در کنار استفاده از کمپرسورهای آب گرم آب سرد و ان وجود رسان و سایر تحریکات الکتریکی را شامل می‌گردد. فیزیوتراپی به طور کلی برای درجات مختلف تنگی کانال نخاعی از درجه خفیف تا درجه شدید توصیه میشود و می‌تواند بهبودی پس از عمل جراحی را نیز سرعت بخشد. به همین جهت بسیار کاربردی و مفید می‌باشد.
نکته بسیار مهم در انجام حرکات اصلاحی در فیزیوتراپی این است که این حرکات می‌بایست توسط پزشک متخصص متناسب با فرد درنظر گرفته شوند و به طور پیوسته و روزانه توسط فرد مبتلا انجام پذیرند تا با گذشت زمان از میزان تنگی کانال نخاعی و التهاب طناب نخاعی و اعصاب محیطی مرتبط کاسته شده و درد و علایم تنگی در بیمار مبتلا بهبود نسبی یابد. نکته بسیار مهم این است که در فیزیوتراپی از انجام هرگونه عمل درمانی و کششی ناگهانی و شدید خودداری میشود.
همچنین انجام کلیه فعالیت های فیزیکی شدید بایستی زیر نظر پزشک متخصص طب فیزیک صورت پذیرد تا از تشدید تنگی کانال نخاع جلوگیری کرد. انجام تمرین های هوازی و ایروبیک مانند دوچرخه‌سواری نیز می‌تواند در بهبود تنگی کانال نخاعی کارکرد داشته باشند و یکی از روش‌های درمانی در فیزیوتراپی به حساب می‌آید که می‌بایست متناسب با صلاح دید پزشک برای بیمار تجویز گردد.
کاهش فشار وارده بر کانال نخاعی با استفاده از تغییر حالت فیزیکی
بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی معمولاً متوجه می‌شوند که با تغییر وضعیت بدن می‌توانند از شدت درد ناشی از این بیماری بکاهند. به طور خاص، وقتی این افراد به جلو خم می‌شوند (در حالت ایستاده یا راه رفتن)، درد کمر و گردن آن‌ها کاهش می‌یابد. همچنین، در هنگام خوابیدن، با بالا آوردن زانوها به سمت قفسه سینه یا اتخاذ پوزیشن مشابه وضعیت خواب نوزاد، درد کمتر میشود. این تغییر وضعیت‌ها باعث هم‌راستایی ستون مهره‌ها شده و از بروز فشار اضافی بر نخاع و اعصاب جلوگیری می‌کند. این روش‌ها به ویژه برای موارد خفیف تا متوسط می‌تواند التهاب را کاهش داده و درد را تسکین دهد.
پس از درمان و جراحی، تنگی کانال نخاعی کمر چه پیامدهایی دارد؟
اگرچه جراحی تنگی کانال نخاعی یک روش موثر برای درمان این بیماری است، اما تنها برای ۵ تا ۶ درصد بیماران ضروری است، زیرا این روش تهاجمی بوده و ممکن است با عوارض مختلفی همراه باشد. برخی از مهم‌ترین عوارض پس از جراحی تنگی کانال نخاعی عبارتند از:
خونریزی: ممکن است در حین یا پس از عمل جراحی خونریزی رخ دهد که نیازمند مداخله فوری باشد.
عدم ادغام شدن مهره‌ها: پس از جراحی، ممکن است مهره‌ها با یکدیگر جوش نخورند، به ویژه در افرادی که مبتلا به پوکی استخوان یا اضافه وزن هستند. سیگار کشیدن نیز می‌تواند این فرآیند را مختل کند.
عفونت: به دنبال هر نوع جراحی، خطر عفونت وجود دارد که ممکن است نیازمند درمان آنتی‌بیوتیکی یا حتی جراحی مجدد باشد.
ترومبوز وریدی عمقی: این عارضه به دلیل ایجاد لخته‌های خونی در رگ‌های اندام تحتانی اتفاق می‌افتد و در صورت حرکت نکردن سریع بیمار پس از جراحی می‌تواند به خطرات جدی منجر شود.
شکستگی پیچ و مهره: در برخی موارد، پیچ و مهره‌های استفاده شده برای تثبیت مهره‌ها ممکن است به دلیل وزن زیاد بیمار یا دلایل دیگر شکسته شوند.
رد پیوند: اگر از پیوند استخوان برای فیوژن مهره‌ها استفاده شود، احتمال رد پیوند وجود دارد که معمولاً به وسیله پیچ و مهره‌های اضافی قابل اصلاح است.
سندرم گذرا: پس از فیوژن مهره‌ها، ممکن است درد بیشتری در نواحی مجاور ایجاد شود که به درمان‌های اضافی نیاز داشته باشد.
درد مداوم: گاهی پس از جراحی، بیمار همچنان درد را در ناحیه ستون مهره‌ها احساس می‌کند که ممکن است ناشی از عوارضی مانند فتق دیسک باشد.
این عوارض ممکن است در برخی بیماران با شدت‌های مختلف بروز پیدا کند، بنابراین پس از جراحی باید تحت نظارت دقیق پزشک قرار گرفت و درمان‌های لازم به موقع انجام شود تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری گردد.
سخن پایانی
تنگی کانال نخاعی کمر چه عوارضی دارد؟ این سوالی است که بسیاری از افرادی که از دردهای کمر و پا رنج می‌برند، به دنبال پاسخ آن هستند. تنگی کانال نخاعی کمر می‌تواند به شدت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد و در صورت عدم درمان به‌موقع، ممکن است به مشکلات جدی‌تری منجر شود؛ مشکلاتی که می‌تواند قدرت حرکت را کاهش دهد و حتی باعث بروز آسیب‌های دائمی در اعصاب شود. این وضعیت می‌تواند به ضعف در پاها، احساس بی‌حسی یا سوزش در نواحی مختلف بدن و مشکلات حرکتی شدیدی منجر شود که به راحتی کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
به همین دلیل، شناخت علائم و عوارض تنگی کانال نخاعی کمر و اقدام به‌موقع برای درمان آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مراجعه به متخصصان باتجربه، می‌تواند اولین قدم مؤثر در راه درمان باشد. در کلینیک ما، با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و تیمی متخصص، به شما کمک خواهیم کرد تا این مشکل را به بهترین شکل ممکن مدیریت و درمان کنید. اگر به دنبال راه‌حل‌های مؤثر و سریع برای رهایی از درد و عوارض این بیماری هستید، همین حالا برای مشاوره و درمان با ما تماس بگیرید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو