نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
مزایای جراحی دیسک کمر بدون پلاتین نسبت به جراحی‌های سنتی
جراحی دیسک کمر بدون پلاتین یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی برای مشکلات دیسک کمر است که هدف آن کاهش درد و بهبود حرکت بدون نیاز به استفاده از پلاتین است. اگرچه این روش به عنوان یک گزینه درمانی مؤثر شناخته می‌شود، اما در صورت عدم درمان به موقع، مشکلات دیسک کمر می‌توانند به عوارض جدی‌تری مانند آسیب به نخاع، فلج یا کاهش شدید تحرک منجر شوند. بسیاری از بیماران ممکن است با شک و تردید نسبت به این جراحی مواجه شوند و نگران عوارض آن باشند. به همین دلیل، انتخاب بهترین دکتر برای عمل دیسک کمر برای انجام این جراحی از اهمیت زیادی برخوردار است. مقاله ما به شما کمک می‌کند تا با شناخت دقیق این روش و مراحل درمان، از عوارض احتمالی جلوگیری کرده و بهبودی کامل را تجربه کنید.
آنچه در این مقاله می خوانید:
آنچه پیش از جراحی دیسک کمر بدون پلاتین باید بدانیم: دیسک کمر و علل آن
پیش از آنکه وارد جزئیات عمل دیسک کمر بدون استفاده از پلاتین شویم، ضروری است که ابتدا مفهوم دیسک و عوامل ایجاد آن را درک کنیم. به‌طور کلی، در ستون فقرات انسان، ۲۴ مهره تیپیک وجود دارد که به‌وسیله‌ی بافتی غضروفی و ژلاتینی بین آنها قرار گرفته است. این بافت که حاوی آب و هیالورونیک اسید است، در هنگام حرکت مهره‌ها مانند خم شدن یا راه رفتن عمل بالشتک را انجام می‌دهد و فشار وارده را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، این بافت باعث افزایش دامنه حرکتی ستون فقرات و تسهیل حرکت‌های آن می‌شود.
هر گونه اختلال در این دیسک‌ها که به‌طور رایج تحت عنوان "دیسک کمر" شناخته می‌شود، می‌تواند مشکلاتی را به همراه داشته باشد. بیماری هرنی دیسک یا فتق دیسک زمانی رخ می‌دهد که دیسک از جای خود خارج شده و به نخاع و ریشه‌های عصبی که در پشت ستون مهره‌ها قرار دارند، فشار وارد کند. این فشار معمولاً دردهای عصبی مزمنی به وجود می‌آورد که می‌تواند به‌شدت فعالیت‌های فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
در شرایطی که دیسک دچار فتق می‌شود، علائم مختلفی به‌وجود می‌آید که به‌طور معمول با جراحی دیسک بدون نیاز به پلاتین قابل درمان است. برای درک بهتر این جراحی، ابتدا باید بدانیم فتق دیسک چیست. همانطور که ذکر شد، دیسک‌ها بافت‌های غضروفی هستند که در بین مهره‌های ستون فقرات قرار دارند و به کاهش فشار و تسهیل حرکت کمک می‌کنند.
فتق دیسک زمانی رخ می‌دهد که هسته نرم درونی دیسک که به نام نوکلیوس پولپوزیس شناخته می‌شود، به بیرون برآمده و وارد کانال نخاعی شود، که در این حالت فشار بر روی اعصاب و ریشه‌های عصبی وارد می‌آید. این وضعیت بیشتر در مهره‌های کمری چهارم و پنجم دیده می‌شود، ولی می‌تواند در نواحی گردنی نیز مشاهده گردد و به جراحی دیسک بدون پلاتین نیاز پیدا کند. اما سوال اینجاست که چرا دیسک‌ها دچار فتق و بیرون‌زدگی می‌شوند؟
به‌طورکلی، با افزایش سن، دیسک‌ها خاصیت انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند. دیسک‌های بین مهره‌ای از دو قسمت مرکزی به نام نوکلیوس پولپوزیس و قسمت محیطی تشکیل شده‌اند که عمدتاً از آب و هیالورونیک اسید ساخته شده است. با گذر زمان و کاهش میزان آب در این بافت‌ها، دیسک‌ها انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند و ممکن است دچار ترک خوردگی، بیرون‌زدگی یا پارگی شوند. این تغییرات به‌نوبه‌ی خود می‌تواند منجر به دردهای مزمن عصبی و کاهش دامنه حرکتی شود.
از علائم شایعی که در اثر فتق دیسک ممکن است به‌وجود بیاید، عبارتند از:
-
درد شدید در ناحیه پایین کمر که معمولاً چندین روز طول می‌کشد و به تدریج افزایش می‌یابد.
-
کاهش حس و ضعف در پاها.
-
دردهای منتشر شونده به سمت مچ پا یا زیر زانو.
-
درد سیاتیک که از ناحیه باسن شروع شده و به ساق و سطح پا منتقل می‌شود.
-
احساس کرختی و گزگز شدن در ساق پا.
-
بی‌اختیاری در دفع ادرار و مدفوع که در موارد نادر به‌عنوان علامت پیشرفته بیماری شناخته می‌شود و به آن سندروم کویدا ایکوینا یا سندرم زین اسبی گفته می‌شود.
در ادامه به بررسی برخی از علل و فاکتورهای خطر برای ایجاد فتق دیسک کمر خواهیم پرداخت که ممکن است به جراحی دیسک بدون پلاتین نیاز پیدا کند. این علل شامل موارد زیر است:
-
آسیب‌های کمر و گردن
-
کشیدگی‌های شدید در ناحیه کمر
-
فعالیت‌هایی که فشار زیادی به ستون فقرات وارد می‌کنند
-
جنسیت مردانه
-
بلند کردن نادرست اجسام سنگین
-
اضافه‌وزن و چاقی
-
مصرف مواد مخدر و دخانیات
در ادامه، به‌طور مختصر به توضیح هر یک از این علل خواهیم پرداخت:
-
ترومای کمر و یا گردن: آسیب‌هایی که به استخوان‌های ستون فقرات وارد می‌شود، چه در ناحیه گردن و چه در کمر، می‌تواند به آسیب دیسک بین مهره‌ای و نیاز به جراحی دیسک بدون پلاتین منجر شود.
-
کشیدگی بیش از حد: این مشکل مشابه تصادفات رانندگی است که فشار زیادی به دیسک‌ها وارد می‌کند و ممکن است منجر به جابه‌جایی یا فتق آنها شود. در مواردی که فتق دیسک خفیف باشد، درمان‌های دارویی و محافظه‌کارانه کافی است؛ اما در فتق‌های شدید، جراحی بدون پلاتین ضروری می‌شود.
-
فعالیت‌های فشارآورنده بر ستون فقرات: فعالیت‌هایی که فشار زیادی به ستون مهره‌ها وارد می‌کند، مانند دویدن‌های طولانی، رانندگی‌های مکرر یا هر فعالیت دیگری که به ستون فقرات فشار وارد آورد، می‌تواند باعث کاهش میزان آب دیسک‌ها و در نتیجه نیاز به جراحی دیسک بدون پلاتین شود.
-
جنسیت مرد: در مردان، فتق دیسک کمری بیشتر مشاهده می‌شود که به‌طور معمول به‌خاطر فعالیت‌های شدید بدنی و بلند کردن اجسام سنگین است.
-
چاقی و اضافه‌وزن: وزن اضافی باعث اعمال فشار بر روی ستون فقرات می‌شود و ممکن است موجب فتق دیسک گردد که در این صورت نیاز به جراحی بدون پلاتین خواهد بود.
انواع روش‌های عمل دیسک کمر بدون استفاده از پلاتین
زمانی که صحبت از جراحی دیسک کمر بدون استفاده از پلاتین می‌شود، لازم است ابتدا با روش‌های مختلف جراحی آشنا شویم. به‌طور کلی، عمل دیسک کمر بدون استفاده از پلاتین یا با پلاتین، آخرین گزینه درمانی برای مشکلات دیسک کمر و اختلالات ستون فقرات به شمار می‌آید. این جراحی‌ها به‌ویژه برای درمان فتق دیسک و دیگر مشکلات مرتبط با ستون مهره‌ها در ناحیه کمر کاربرد دارند.
در هر جراحی دیسک کمر، ممکن است عوارضی رخ دهد. برخی از این عوارض شامل موارد زیر است:
-
عفونت
-
آسیب به اعصاب و عروق خونی
-
ایجاد مشکلات جدید در دیسک
-
نشت مایع مغزی نخاعی
-
خونریزی که در بیماران مصرف‌کننده داروهای ضدانعقاد ممکن است خطرناک باشد
-
لخته شدن خون
-
واکنش به داروهای بیهوشی
اما جراحی دیسک کمر بدون استفاده از پلاتین مزایای خاص خود را نیز دارد، از جمله:
-
تسکین سریع و مؤثر درد دیسک. در اکثر موارد، درد به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد و در حدود ۵ درصد از بیماران ممکن است درد به‌طور جزئی باقی بماند.
-
موفقیت بالا در این نوع جراحی‌ها که به‌طور میانگین در حدود ۸۰ درصد بیماران موفقیت‌آمیز است و این امکان را فراهم می‌آورد که فرد بتواند به انجام فعالیت‌های روزانه، بلند کردن اجسام سنگین، ورزش و راه رفتن ادامه دهد.
روش‌های مختلف جراحی دیسک کمر بدون استفاده از پلاتین عبارتند از:
-
جراحی لامینوتومی
-
جراحی دیسککتومی
-
جراحی دیسک مصنوعی
-
جراحی آندوسکوپی دیسک
جراحی لامینوتومی
در جراحی لامینوتومی، جراح در ناحیه استخوانی ستون مهره‌ها که لامینا نام دارد، یک سوراخ یا برش ایجاد می‌کند. از این طریق فشار وارد شده به نخاع و اعصاب کاهش می‌یابد. در این روش جراحی، نیازی به قرار دادن فلزی مانند پلاتین نیست، بلکه تنها یک سوراخ یا برش در استخوان لامینا ایجاد می‌شود تا فشار عصبی ناشی از فتق دیسک در ناحیه کمری کاهش یابد. اگر تنها یک سوراخ ایجاد شود، این جراحی به نام لامینوتومی شناخته می‌شود، اما اگر بخش بیشتری از استخوان لامینا برداشته شود، به آن لامینکتومی گفته می‌شود.
جراحی دیسککتومی
در جراحی دیسککتومی، هدف این است که بخشی از دیسک مهره‌های کمری که به اعصاب فشار وارد کرده است، برداشته شود. این جراحی باعث آزاد شدن فشار از روی نخاع و کانال عصبی می‌شود و به این ترتیب درد بیمار کاهش یافته یا به‌طور کامل از بین می‌رود.
این روش‌ها معمولاً در شرایطی که فتق دیسک باعث فشار به اعصاب و ایجاد درد شدید شده باشد، استفاده می‌شوند و در بسیاری از موارد، بیمار پس از جراحی می‌تواند به زندگی روزمره خود ادامه دهد.
این روش مقادیری تهاجمی می‌باشد. چرا که ممکن است به بافت عصبی نیز آسیب وارد شود. امروزه این جراحی دیسککتومی به‌صورت مینیاتوری است که با وسایل بسیار ظریف و برش‌های بسیار کوچک انجام می‌پذیرد که می‌توانند شانس بهبود بیماری و عوارض را به‌شدت کاهش دهد.
جراحی آندوسکوپی دیسک کمر
در این روش جراحی در دیسک بدون استفاده از پلاتین، عوارضی مانند عفونت و خونریزی‌های شدید درون شدت کاهش‌یافته است. در این روش با استفاده از یک وسیله‌ی دوربین مانند، به نام آندوسکوپ، دیسک مهره‌ی کمر به‌صورت نسبی یا کامل برداشته می‌شود تا فشار بر روی اعصاب نخاعی کاهش یابد.
همانطور که گفته شد این روش یکی از جدیدترین روش‌های جراحی می‌باشد که معمولاً در کشورهای پیشرفته صورت می‌پذیرد و در عوض مدت‌زمان نقاهت آن به‌شدت کاهش می‌یابد و عوارض خونریزی، عفونت و بسیاری عوارض دیگر در آن بسیار کمتر است.
جراحی دیسک مصنوعی
آنچه عمدتاً به‌عنوان جراحی در دیسک با پلاتین شناخته می‌شود همین روش جراحی می‌باشد. گرچه این روش جراحی می‌تواند به‌صورت عمل دیسک کمر بدون استفاده از پلاتینی صورت پذیرد. در این روش جراحی لازم است بیمار تحت بیهوشی قرار گیرد.
این روش برای مواردی مانند: زمانی که مشکل فقط در یکی از دیسک‌های ناحیه کمری می‌باشد، مناسب است و به‌طورکلی چنانچه بیش از یک دیسک مهره دچار گرفتاری شده باشد یا بیماری زمینه‌ای مانند آرتریت و پوکی‌استخوان در فرد وجود داشته باشد. این جراحی به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
در این روش برشی ایجاد می‌شود و دیسک به طور کامل برداشته شده و دیسک سالم از جنس فلز مانند پلاتین و یا حتی پلاستیک جایگزین می‌شود تا بتواند همان دیسک بین مهره‌ای عمل کند؛ بنابراین، این روش که به‌عنوان جراحی دیسک با پلاتین شناخته می‌شود، می‌تواند به‌صورت جراحی در دیسک بدون پلاتین و با پروتز‌های مهره‌ای مصنوعی از جنس پلاستیک صورت پذیرد.
سایر درمان‌های غیرجراحی دیسک کمر بدون پلاتین
زمانی که در مورد جراحی دیسک بدون استفاده از پلاتین صحبت می‌شود برخی فکر می‌کنند که این تنها راه درمانی می‌باشد. بااین‌حال درمان فتق دیسک طیف وسیعی از روش‌های درمانی را شامل می‌شود. این روش‌های درمانی انواع متعدد و متنوعی دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
درمان دارویی
به‌طورکلی عمده موارد فتق‌های دیسک مواردی هستند که فقط به مقدار بسیار کم و محدود رخ‌داده است. در چنین مواردی استراحت‌کردن کاهش فعالیت‌های سنگین و رعایت یک‌سری اصول در کنار مصرف برخی داروهای مسکن می‌تواند حال فرد را بهبود بخشد.
این داروها که میتوان آنها را بدون نسخه نیز تهیه کرده، عبارت‌اند از: برخی از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و ترکیبات مشابه آن که با اثر ضدالتهابی خود منجر می‌شوند که فرد نیازی به عمل کمر نداشته باشد و التهاب ایجاد شده در ناحیه کمری که می‌تواند منجر به درد شدید ناحیه کمر گردن شود را نیز بهبود ببخشد و به این شکل باعث بهبود فتق دیسک گردد.
همچنین برخی از داروهای عصبی مانند داروهای ریلکس کننده عضلانی مثل گاباپنتین و پرگابالین، نیز می‌توانند منجر به بهبود فشار وارده بر روی اعصاب شوند که این نیز خود می‌تواند درد فرد را بهبود بخشد و همچنین منجر به بهبود دیسک کمر، بدون نیاز به عمل دیسک کمر بدون استفاده از پلاتین یا هر گونه اقدام جراحی دیگر شود.
داروهای ضدالتهابی استروئیدی و غیراستروئیدی با کاهش التهاب منجر به بهبود فشار وارده بر روی کانال عصبی پس از جراحی دیسک بدون استفاده از پلاتین شده و روند بهبودی فرد را تسریع می‌بخشد و همچنین منجر به اضطراب و استرس بیمار که امری مهم در تسریع بهبودی آن می‌باشد می‌گردند.
برخی از این داروها شامل: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل ناپروکسن، پیروکسیکام، ایبوپروفن و غیره می‌باشد. از طرف دیگر در صورت نیاز از داروهای ضدالتهابی استروئیدی مثل انواع کورتیکواستروییدها مانند: دگزامتازون، پردنیزولون و غیره میتوان استفاده کرد. همچنین عمدتاً توصیه می‌شود استفاده از این دارو تحت‌نظر پزشک صورت پذیرد و از انجام هرگونه تزریق داروهای کورتیکو استروئیدی به‌صورت خودسرانه پیشگیری شود.
دو داروی مهارکننده عصبی که این داروها بیشتر نقش شل‌کننده عضلانی و کاهش فشار عصبی وارد بر عصب کانال نخاعی رو دارند که شامل داروهای مهارکننده ی گاما آمینوبوتریک اسید می‌باشد، مانند پرگابالین و گاباپنتین.
تزریقات نخاعی
استفاده از تزریقات مستقیم در کانال نخاعی می‌تواند یکی از بهترین روش‌های جایگزین جراحی در دیسک بدون پلاتین در بیمارانی که درد شدیدی را تجربه می‌کنند، باشد. استفاده از تزریق ترکیبات استروئیدی، ازون و prp و انواع ترکیبات دیگر برای بهبود کلی مفاصل و آسیب‌های مفصلی اثبات شده است. از این تزریقات عموماً برای بهبود درد در مفاصل زانو و همچنین در دیسک‌های بین مهره‌ای و فتق آنها استفاده می‌شود که نیاز به عمل فتق دیسک مهره را به‌شدت کاهش می‌دهد.
اقدام‌های درمانی - مراقبتی بعد از درمان دیسک کمر با جراحی بدون پلاتین
زمانی که صحبت از عمل دیسک کمر بدون استفاده از پلاتین می‌گردد، عمده بهبودی بیمار بعد از جراحی دیسک و یا هر گونه درمان دیگر وابسته به انجام درست مراقبت‌های بعد از جراحی دیسک بدون استفاده از پلاتین می‌باشد. برخی از این مراقبت‌ها به طور مختصر عبارت‌اند از:
-
کنترل درد
-
کنترل ضعف و هرگونه تهوع بعد از عمل فتق دیسک
-
رعایت‌کردن اصول راه‌رفتن، خوابیدن و پوزیشن مناسب بعد از عمل فتق دیسک
-
انجام برخی فعالیت‌های ورزشی مناسب
-
مشاوره برای هرگونه فعالیت جنسی و جلوگیری فشار بر روی کمر
-
فعالیت ورزشی منظم
-
انجام ورزش‌های مناسب برای تحرک بافت عصبی
-
انجام ورزش‌های پایدارکننده ستون مهره‌ها
در ادامه به طور مختصر در مورد این مراقبت‌های بعد از جراحی دیسک بدون پلاتین صحبت خواهیم کرد.
-
کنترل درد: مهم‌ترین اقدام برای بهبود فتق دیسک کمر، کنترل درد می‌باشد. برای کنترل درد به‌طورکلی از دو گروه دارویی ضدالتهابی به‌صورت استروئیدی و غیراستروئیدی و همچنین داروهای مهارکننده عصبی استفاده می‌گردد.
-
کنترل ضعف و هرگونه تهوع بعد از عمل فتق دیسک: این امر می‌تواند به‌طور مؤثر با مراقبت‌های مناسب مانند داروهای ضدتهوع و فیزیوتراپی مدیریت شود تا روند بهبودی تسریع یابد. تهوع معمولاً به دلیل بیهوشی یا تغییرات فیزیکی پس از جراحی رخ می‌دهد. رعایت وضعیت صحیح بدن هنگام راه‌رفتن، خوابیدن و نشستن پس از جراحی فتق دیسک. این نکته از اهمیت بالایی برخوردار است. این کار نه تنها به تسکین درد کمک می‌کند، بلکه به بهبود سریع‌تر روند درمان و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به ستون فقرات نیز می‌انجامد.
-
انجام فعالیت‌های ورزشی مناسب پس از جراحی فتق دیسک: ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی یا شنا، به تقویت عضلات پشتی و بهبود دامنه حرکتی کمک می‌کند. این فعالیت‌ها باید به‌طور تدریجی آغاز شوند و شدت آنها تحت نظارت پزشک افزایش یابد.
-
مشاوره برای هرگونه فعالیت جنسی بعد از عمل فتق دیسک: این نکته بسیار مهم است. پزشک می‌تواند راهنمایی‌هایی ارائه دهد که با انجام این فعالیت‌ها، فشار اضافی به ناحیه کمر وارد نشود و از آسیب‌های جدید جلوگیری گردد.
-
فعالیت ورزشی منظم در دوره پس از جراحی: که به تقویت عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری کمک می‌کند. این نوع فعالیت‌ها علاوه بر تقویت عضلات، از بازگشت علائم فتق دیسک نیز جلوگیری می‌کند و به حفظ وضعیت مناسب بدن کمک می‌نماید.
-
انجام ورزش‌های مناسب برای تحرک بافت عصبی: که می‌تواند به بازیابی عملکرد عصبی کمک کند. این تمرینات به تحریک و بهبود عملکرد اعصاب آسیب‌دیده از فتق دیسک می‌پردازد و در نتیجه کاهش درد و بهبود حس در ناحیه آسیب‌دیده را به همراه دارد.
-
ورزش‌های پایدارکننده ستون مهره‌ها: ورزش‌هایی مانند تمرینات مخصوص تقویت عضلات core، برای جلوگیری از آسیب‌های جدید و پشتیبانی از ساختارهای ستون فقرات ضروری هستند. این تمرینات به حفظ ثبات و سلامت دیسک‌ها و مفاصل کمک می‌کنند.
سخن پایانی
جراحی دیسک کمر بدون پلاتین به عنوان یک روش نوین و مؤثر برای درمان مشکلات دیسک کمر شناخته می‌شود. این نوع جراحی، که در آن از پلاتین برای ثابت نگه‌داشتن دیسک‌ها استفاده نمی‌شود، می‌تواند به بیمارانی که به دنبال راه‌حل‌های کم‌تهاجمی هستند، کمک کند. با این حال، هر جراحی ممکن است با خطرات و عوارضی همراه باشد. عدم انتخاب روش درمانی صحیح و عدم توجه به جزئیات می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند عفونت، خونریزی یا آسیب به نخاع شود که به شدت بر کیفیت زندگی فرد تأثیر می‌گذارد.
در این شرایط، انتخاب دکتر حاذق برای عمل دیسک کمر و مراجعه به کلینیک‌های معتبر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. متخصصان ما در کلینیک به شما کمک خواهند کرد تا با استفاده از جدیدترین تکنیک‌ها و تجهیزات، روند درمانی صحیح و بدون عوارض را تجربه کنید. مقاله ما به شما راهکارهایی برای انجام این جراحی با اطمینان و پیشگیری از عوارض احتمالی ارائه می‌دهد. بنابراین، برای رسیدن به بهترین نتیجه و بهبود وضعیت کمر خود، حتماً با متخصصان کلینیک ما مشورت کنید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو