نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

قولنج کتف؛ در اثر گرفتگی عضلات این ناحیه منجر به ایجاد صدا در هنگام حرکت مفاصل کتف

قولنج کتف عبارتی است که به طور کلی برای گرفتگی عضلات ناحیه کتف به کار می رود. در زمان گذشته به هر نوع گرفتگی در نواحی مختلف بدن، قولنج اطلاق می گردید. در حال حاضر نیز عمدتاً به گرفتگی های ناگهانی قولنج گفته می شود. همچنین گاهی نیز به ایجاد صدا در هنگام حرکت مفاصل نیز قولنج گفته می شود این موضوع به خصوص در ناحیه گردن و یا ستون فقرات شایع می باشد. دلیل آن نیز کشیده شدن استخوان ها بر هم و یا آزاد شدن گاز موجود در اطراف مفاصل می باشد. ما در این مقاله قصد داریم در مورد قولنج کتف و روش های درمانی آن توضیحاتی را با شما به اشتراک بگذاریم.
 

قولنج کتف چیست؟

قبل از پاسخ به سوال "برای درد شانه به چه دکتری مراجعه کنیم" باید بگوییم که دلایل بسیار زیادی برای گرفتگی و اسپاسم عضلات نواحی مختلف بدن وجود دارد. نحوه نشستن، کمبود برخی مواد در بدن، ضربه، استفاده نا صحیح از عضلات و ... ممکن است باعث ایجاد گرفتگی و یا درد در عضلات مختلف بدن شود. گاهی ناحیه کتف دچار گرفتگی همراه با درد می شود. در قدیم اگر ناحیه کتف به هر دلیل سفت و همراه با درد بود به آن قولنج کتف می گفتند. اما در حال حاضر عبارت قولنج در ناحیه کتف، برای انقباض ناگهانی در عضلات کتف به کار می رود.
همچنین گاهی مواقع به دلیل کشیده شدن مفاصل و یا مهره ها بر روی دیگر و ایجاد صدا نیز قولنج گفته می شود. این عارضه در هر ناحیه ای دیگر در بدن امکان رخ دادن دارد. به عنوان مثال قولنج گردن و کمر نیز از دیگر انواع شایع این اختلال است.
معمولاً افراد به خصوص در زمان های قدیم، با ایجاد فشار و یا کشیدن عضو مورد نظر اقدام به رفع آن می نمایند. در صورتی که این کار به صورت غیر حرفه ای صورت پذیرد، عوارض مختلفی به دنبال دارد.
افراد زیادی هستند که برای درمان قولنج کتف خود اقدام به فشار بر روی نواحی مختلف کتف و اطراف آن مانند گردن، پشت کتف، قسمت شانه، بازوها و ... می کنند، تا صدایی شنیده شود و پس از اینکار که به اصطلاح شکستن قولنج می گویند، احساس راحتی می نمایند.
 

شکستن قولنج کتف

شکستن قولنج در هر ناحیه ای از بدن که دچار گرفتگی شده است، به معنای انجام حرکتی است که باعث رفع این مشکل شود. ایجاد فشار و یا کشیدن ناحیه مورد نظر از جمله این حرکات است به طوری که درد و گرفتگی بر طرف شده و فرد احساس راحتی نماید. اما باید توجه نمود که این کار نیاز به قوانین و تخصص دارد، چرا که با انجام حرکات غیر حرفه ای باعث ایجاد آسیب بیشتر خواهیم شد.
اما اگر این کار تخصصی و حرفه ای انجام شود، به رفع این عارضه کمک می نماید. بنابراین می توان گفت شکستن قولنج کتف و یا هر ناحیه دیگری در بدن با حرکات کنترل شده و مناسب معمولاً می تواند موثر باشد.
 

دلایل گرفتگی عضلات و قولنج کتف

گرفتگی عضلات در هر عضوی در بدن، دلایل مختلفی دارد. در مراحل اولیه ایجاد این عارضه ممکن است علت ایجاد آن حرکتی ناصحیح و یا ورزشی نامناسب باشد. اما در مراحل پیشرفته تر این موضوع سبب ایجاد صدا و به دنبال آن ساییدگی مفاصل و استخوان ها شود. اسپاسم و گرفتگی عضلات در کتف نیز دلایل متعددی دارد. این عارضه ممکن است برای هر فردی در هر شرایط جسمی و سنی به وجود آید. علل شایع و اصلی این موضوع عبارتند از:
 
مشکلات مربوط به ستون فقرات مانند دیسک و یا آرتروز
فشرده شدن رشته های عصب در خارج از ستون فقرات و ناحیه کتف و شانه
کمبود شدید آب در بدن
انجام دادن حرکات ورزشی حرفه ای و سنگین
کار کشیدن بیش از حد از عضلات
ایجاد آسیب و یا ضربه در ناحیه کتف
کم شدن برخی از املاح معدنی مانند کلسیم و منیزیم در بدن
به وجود آمدن گره که باعث گرفتگی عضلات گردد.
ایجاد حرکت ناگهانی در بدن
بالا رفتن سن
ایجاد اختلالاتی در ناحیه مهره ها و عضلات گردن
شکستگی در ناحیه کتف
ملتهب شدن اعصاب ناحیه کتف
در موارد نادر، عوارض ریوی و قلبی
 

آیا قولنج کتف منجر به بیماری های دیگر می شود؟

در حالت عادی و گرفتگی های معمولی، با گذشت زمان به خودی خود بر طرف می شود. اما گاهی قولنج کتف شکل جدی تری به خود پیدا می کند که منجر به عوارض دیگری خواهد شد. قولنج کتف همانند هر عارضه دیگری نیاز به درمان به موقع و صحیح دارد. چرا که اگر گرفتگی ادامه دار شود ممکن است باعث فشار مضاعف بر ناحیه ستون فقرات و یا نخاع گردد. 
همچنین برخی متخصصان برتر ارتوپد بر این موضوع اعتقاد دارند که در برخی موارد اسپاسم عضلانی یکی از علائم بیماری روانی محسوب می شود و در صورت ادامه این اسپاسم ها می تواند منجر به آسیب مغزی نیز شود. همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد، ایجاد صدایی مانند تق تق نیز از دلایل قولنج به شمار می آید. یکی از دلایل اصلی این صدا برخورد کردن استخوان ها بر یکدیگر است.
بنابراین واضح است که اگر این برخورد ها ادامه دارد شود، به مرور زمان استخوان ها ضعیف شده و از بین می رود. پس می توان گفت که قولنج در ناحیه کتف و هر جای دیگری در صورتی که ادامه دار شود منجر به بیماری های دیگر مانند تخریب مفاصل و استخوان ها می شود. درمان به موقع و با بهترین و مناسب ترین روش باعث پیشگری از بیماری های دیگر خواهد شد. 
 

درمان قولنج کتف

همانگونه که بیان گردید  قولنج کتف یکی از انواع گرفتگی عضلات در ناحیه ی کتف می باشد که به دلایل مختلفی از جمله انجام دادن حرکت های ورزشی سنگین، برداشتن جسم سنگین، حرکت ناگهانی و نا مناسب عضلات، کمبود آب در بدن و … به وجود می آید. این عارضه ممکن است برای هر فرد در هر شرایط و سنی رخ دهد.
برخی از افراد با انجام حرکات مانند فشار آوردن بر عضلات گرفته شده سعی در شکستن قولنج کتف خود می نمایند. اما این کار ممکن است خطرات و عوارضی را به دنبال داشته باشد.  به عنوان در هنگامی که فشار آوردن و کشیدن عضلات و مفاصل بیش از حد تکرار شود ممکن است بافت ها رباط ها و همچنین تاندون ها دچار آسیب دیدگی شوند. 
یکی از دلایل شایع ایجاد قولنج در بدن نحوه نشستن و نیز استفاده نا صحیح از عضلات بدن می باشد. بنابراین برای درمان قولنج کتف توصیه می شود که در هنگام کار با کامپیوتر و گوشی همراه به صورت صاف نشسته و از قوز کردن خودداری شود. همچنین در هنگام لم دادن برای تماشای تلویزیون بهتر است بدن در حالتی مناسب قرار گیرد.
استفاده از حرکات ورزشی مناسب بهترین روش درمانی قولنج کتف و سایر اعضای بدن می باشد. اما باید توجه شود که این حرکات باید زیر نظر فرد متخصص انجام گیرد تا از عوارض جدی آن جلوگیری به عمل آید. معمولاً متخصصین فزیوتراپی و ورزش، حرکات کششی و نرمشی مناسبی را بسته به شرایط افراد در نظر می گیرند.
 
همچنین بهتر است قبل از انجام هر کاری با دادن آزمایش، از وجود برخی مواد معدنی در بدن مطمئن شده تا در صورت کمبود، نسبت به رفع آن ها اقدام شود. چرا که کمبود برخی مواد باعث ایجاد اسپاسم در بدن می شود.
 

درمان قولنج کتف با روش های خانگی و طب سنتی

درمان های خانگی بسیار زیادی برای تسکین درد ناشی از قولنج و گرفتگی در ناحیه کتف وجود دارد. با انجام هر کدام از این روش ها، تا حدود زیادی می توان به رفع و یا کاهش این عارضه کمک نمود. باید توجه نمود که استفاده از هر درمانی به صورت خودسرانه توصیه نمی شود. بنابراین قبل از انجام هر کاری بهتر است با پزشک متخصص مشورت شود. برخی از این روش های کمک کننده به شرح زیر است:
 
اولین گام برای تسکین هر درد، استراحت می باشد. این موضوع در زمانی که کار و فعالیت زیاد، منجر به ایجاد قولنج کتف شده باشد، تاثیر بیشتری دارد. با این کار بدن به احیا و ترمیم خود پرداخته و فرد احساس تسکین می نماید. پس از بر طرف شدن درد، می بایست کارها به صورت تدریجی از سر گرفته شود.
استفاده از کمپرس های گرم و یا سرد مانند کیسه یخ و یا کیسه آب گرم نیز می تواند به کاهش درد و قولنج کتف کمک نماید. این کمپرس ها باید به مدت ده الی پانزده دقیقه بر روی محل مورد نظر قرار گیرد.
استفاده مناسب و به اندازه از برخی از مواد طبیعی باعث ایجاد گرما و نرمی در مفاصل و عضلات می شود. از جمله این موارد می‌توان به عصاره زنجبیل اشاره کرد. البته این مواد در صورتی که قولنج کتف در مراحل اولیه بوده و درد به صورت جدی حس نشود، موثر هستند. نوشیدن دمنوش عصاره زنجبیل می تواند باعث تسکین این نوع درد های معمولی و اولیه قولنج گردد.  
ماساژ دادن عضلات کتف با روغن های طبیعی مانند روغن سیاه دانه، روغن بابونه، روغن بادام تلخ، روغن زیتون، روغن آویشن و یا روغن کرچک می تواند تا حد زیادی باعث تسکین در ناحیه مورد نظر گردد. ماساژ نیز باید به صورت آرام انجام پذیرد.
یکی دیگر از راهکارهای طبیعی برای پیشگیری و درمان قولنج کاهش استفاده کردن از سردیجات مانند دوغ و ماست و لبنیات می باشد. چرا که از نظر طب سنتی سردیجات در برخی مواقع باعث گرفتگی در برخی نقاط بدن می شود.
اگر بخواهیم یکی از مهم ترین درمان های خانگی برای درمان قولنج کتف را بیان نماییم اصلاح وضعیت نشستن و خوابیدن اشاره نمود.  همچنین استفاده از حرکات ورزشی مناسب در طول روز نیز می تواند تا حدودی به رفع این عارضه کمک نماید.
استحمام با آب گرم به مدت ۱۰ دقیقه تا حدودی می تواند از گرفتگی عضلات و اسپاسم موجود در کتف کمک نماید.
همچنین استفاده از برخی مسکن های معمولی در منزل، در برخی موارد می تواند تا حدود زیادی به رفع درد کمک نماید. 
از دیگر روش های طب سنتی، برای رفع گرفتگی عضلات، می توان به استفاده از طب سوزنی اشاره نمود. این کار باید توسط افرادی که در این امر تخصص و تجربه کافی دارند صورت پذیرد.
 

درمان قولنج کتف و گردن

درمان های بیشماری برای رفع قولنج کتف و گردن وجود دارد. معمولاً افرادی که از گرفتگی های عضلانی و قولنج کتف رنج می برند، از کسانی که در اطرف خود هستند کمک گرفته تا با انجام حرکات کششی و ایجاد فشار در ناحیه کتف وگردن، درد و گرفتگی قولنج را بشکنند و احساس لذت و راحتی کنند. اما همانگونه که قبلاً نیز بیان گردید این کار، در بسیاری موارد باعث آسیب شدید به مفاصل، عضلات و نیز مهره های گردن خواهد شد.
بنابراین می بایست از روش های تخصصی در درمان قولنج کتف و گردن استفاده نمود. در صورتی که این درد ها سبک و قابل تحمل باشد با انجام برخی حرکات کششی و ورزش آسان می توان به رفع آن کمک نمود. اما اگر این موضوع ادامه دار شده و نیز غیر قابل تحمل باشد، باید به متخصص ارتوپد و یا فیزیوتراپ مراجعه نمود. قولنج گردن نیز زمانی رخ می دهد که فرد احساس درد و گرفتگی کرده و یا در هنگام حرکت دادن گردن خود صدایی را از ناحیه گردن خود حس نماید.
این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که همراه با علائم دیگری مانند درد شدید و غیر قابل تحمل باشد. همچنین اگر این عارضه به دلیل ضربه محکم ایجاد شود نیاز به بررسی های بیشتر توسط پزشک متخصص وجود دارد.
علت ایجاد صدا در هنگام بروز قولنج گردن این است که گاز هایی در مفصل ها وجود دارد که در هنگام حرکت گردن این گازها آزاد می گردند. همچنین علت شایعه دیگری که باعث ایجاد این صدا می گردد کشیده شدن استخوان ها بر یکدیگر می باشد. این کشیده شدن با گذشت زمان ممکن است سبب ایجاد آرتروز و یا ساییده شدن استخوان ها گردد.
این نوع صدا ها عموماً بدون درد می باشند، اما با گذشت زمان و ساییده شدن استخوان ها ممکن است با درد نیز همراه شده که این درد ها ممکن است کم یا زیاد باشد.  قولنج کتف و گردن در هر سنی ممکن است برای افراد رخ دهد. اما واضح است که در سنین بالاتر این موضوع شیوع بیشتری دارد.  گاهی اوقات قولنج در اعضای مختلف بدن ممکن است طولانی مدت شده و در برخی دیگر موقت باشد. به هر حال زمانی که گرفتگی و یا ایجاد صدا در مفاصل طولانی مدت شده و با درد همراه باشد بهتر است توسط پزشک متخصص این موضوع بررسی گردد چرا که درمان های خود سرانه منجر به آسیب های جدی خواهد شد.
 

شکستن قولنج کتف چه عوارضی دارد؟

شکستن قولنج کتف عملی است که باعث رفع گرفتگی در عضلات شود. همانگونه که قبلا نیز اشاره شد، شکستن قولنج کتف به صورت غیر اصولی و نا مناسب، عوارضی را به دنبال دارد. از مهم ترین این عوارض می توان به آسیب دیدن عضلات، مفاصل و ستون فقرات اشاره نمود. اگر از روش های کششی برای شکستن قولنج استفاده می شود، باید توجه شود که این کشش بیش از حد نباشد؛ زیرا کشیده شدن بیش از حد عضلات قطعاً به آسیب مفاصل و دیگر عضلات مانند تاندون‌ها، بافت های اطراف عضله و نیز رباط ها منجر می شود.
همچنین پارگی عضلات نیز از دیگر عوارض کشیده شده زیاد عضلات می باشد. همچنین می توان گفت که فشار آوردن بیش از حد بر مفاصل و عضلات باعث ضعف و فرسودگی عضله و نیز پارگی عروق خونی نیز می شود. بنابراین توصیه می شود که از ایجاد حرکات و ضربه های ناگهانی در ناحیه کتف و گردن و نیز وارد آوردن بیش از حد فشار و یا کشیدن این نواحی جداً خودداری شود.
 

سخن پایانی

 قولنج کتف و گردن و یا هر ناحیه دیگری در بدن  به دلایل متعددی که در این مقاله به شرح آن ها پرداختیم به وجود می آید. این مشکل اگر چه ممکن است در ابتدا چندان جدی به نظر نیاید اما با گذشت زمان و با عدم رفع آن ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد. همچنین باید توجه شود که استفاده از روش های غیر اصولی مانند شکستن قولنج کتف در خانه ممکن است عوارض جدی را به همراه داشته باشد.
درمان قولنج کتف و گردن روش های متعددی دارد. به طور کلی برای دانستن روش مناسب برای رفع این عارضه در ابتدا می بایست علت ایجاد آن بررسی گردد و سپس با رفع آن علت می توان به روش درمانی مناسب دست پیدا نمود.  به طور خلاصه اصلاح سبک زندگی مانند نوشیدن آب به اندازه کافی، کار نکشیدن بیش از حد از عضلات بدن، اصلاح نحوه نشستن و خوابیدن، پرهیز از ایستادن های طولانی از روش های اولیه درمان این عارضه به شمار می آید.
در پایان بار دیگر توصیه می‌گردد که در صورت ایجاد گرفتگی  و صدا در عضلات مختلف بدن به همراه درد های طولانی مدت بهتر است با پزشک متخصص مشورت شده تا بهترین روش درمانی تعیین و به آن عمل گردد.
 

 

تماس و اخذ نوبت ویزیت با پزشک متخصص
دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو