نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
همه چیز درباره علت مورمور شدن دست راست
قبل از آنکه به فکر درمان باشیم؛ باید بدانیم که علت مور مور شدن دست راست چیست؟ این عارضه بهتنهایی مشکل خاصی ایجاد نمیکند و باگذشت مدتزمان کوتاهی برطرف میشود. درستترین اقدامی که میتوانید انجام دهید، مراجعه به علت مور مور شدن دست راست است. در این مقاله سعی کردیم که آگاهی شما را در زمینه علت بیحسی و مورمور شدن دست راست ، تشخیص، درمان و پیشگیری از این مورمور شدن دست افزایش دهیم و بگوییم برای بی حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم؟

آنچه در این مقاله می خوانید:
مهمترین علت مورمور شدن دست راست
در نظر داشته باشید که گزگز کردن دست سمت راست، علل مختلفی دارد. یافتن علت این بیماری کلید درمان آن است و اهمیت زیادی دارد. اگر علت این عارضه را بهدرستی پیدا کنید، مسیر برای درمان آن هموار میشود.
-
♦ تنیس البو یا آرنج تنیس بازان: مهمترین عامل این عارضه، تضعیف یا ساییدگی تاندونهایی است که روی آرنج میپیچند. اگر عاشق تنیس بازی هستید، ممکن است که درگیر این مشکل بشوید. زیرا این ورزش به پیچخوردن تکراری آرنج و دست نیازمند است. شایانذکر است که مشکل تنیس البو به شکل درد در بازو یا آرنج حس میشود. اگر بعد از تنیس بازی مکرر، حالت مورمور شدن در دست راست خود حس کردید، بهتر است که استراحت کرده و در صورت ادامهدار بودن به پزشک مراجعه نمایید.
-
♦ سندرم تونل کارپال: سندرم تونل کارپال، حالتی است که در آن، عصب مدیان که در قسمتهای دست و بازو قرار میگیرد از نواحی مچ دست، محکم خواهد شد. به همین دلیل، یکی از شایعترین دلیل مورمور شدن دست راست، سندرم تونل کارپال است. رخدادن این عارضه معمولاً در افرادی شایع است که مدتزمان زیادی را در روز با رایانه میگذرانند. بهویژه اگر مجبور شوند که در حین کار، مچ دست راست خود را بر روی سطح سخت یا لبه قرار دهند. اگر درگیر این مشکل هستید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. زیرا اگر درمان بهموقع صورت نگیرد ممکن است به انجام جراحی نیازمند شوید.
-
♦ اختلال تیروئید: گفتنی است که اختلالات تیروئید نیز در گزگز کردن دست سمت راست، مؤثر هستند. اگر تیروئید کمکار، درمان نشود، احتمال صدمه دیدن اعصابی که اطلاعات را میانمغز، نخاع و دیگر قسمتهای بدن منتقل میکنند، بیشتر میشود. همچنین اگر نشانههای دیگری مثل اضافهوزن، ریزش مو و سرماخوردگی مداوم در خود دیدید، باید هر چه سریعتر با پزشک خود صحبت کنید.
-
♦ داروها: بهتر است بدانید که مصرف یکسری داروها میتواند سبب احساس غیرعادی و گزگز کردن دست راست شود. شایعترین آنها شامل داروهای درمان بیماری ایدز و داروهای شیمیدرمانی است. علاوهبرآن، داروهایی رایجی نظیر داروهای فشارخون، ضد الکل، قلب، درمانهای پوستی (مثل داپسون) و همچنین داروهای ضد عفونت، میتوانند علت بیحسی و گزگز کردن دست سمت راست باشند. چنانچه باور دارید که این عارضه ناشی از مصرف این داروهاست، توصیه میشود که به پزشک خود اطلاع دهید تا دوز دارو را کم کرده یا داروی جدیدی را جایگزین آن کند.
-
♦ کمبود ویتامین B۱۲: شایانذکر است که ویتامین B۱۲ برای ساخت گلبولهای قرمز خون و همچنین داشتن اعصاب سالم نیاز است. بهطوریکه کاهش شدید این ویتامین، سبب کمخونی خطرناک در بدن خواهد شد. علاوهبرآن، مشکلات تعادل، خستگی، تنگی نفس و گزگز کردن دست سمت راست نیز یکی دیگر از نتایج کمبود ویتامین B۱۲ است. همچنین، ممکن است که دلیل مورمور شدن انگشتان دست راست، ناشی از کمبود ویتامین D، B6 و دیگر مواد مغذی در بدن باشد.
-
♦ مصرف الکل: درصورتیکه مدت طولانی است که مقدار زیادی الکل مصرف میکنید؛ ممکن است به آسیب عصبی یا نوروپاتی الکلی دچار شوید. به صورتی که بیشتر از نیمی از استفادهکنندگان سنگین الکل، احساس سوزنسوزن و مورمور شدن را در دست راست خود، تجربه خواهند کرد.
-
♦ کیست گانگلیون: این کیستها، نوعی رسوبات و تودههای غیر سرطانی هستند که ممکن است در هر قسمتی از بدن شما، تشکیل شوند. تمایل کیستهای گانگلیون به حضور در مفاصل و اطراف آنها بسیار است. بهتر است بدانید که رایجترین تودهای که میتواند در مچ دست شکل بگیرد، کیست گانگلیون است. درصورتیکه این تودهها بر روی مچ دست ایجاد شوند، میتوان علت مور مور شدن دست راست را ناشی از این بیماری دانست.
-
♦ سندرم گیلنباره: یکی از بیماریهای نادر که در آن، سیستم ایمنی بدن بهصورت اشتباهی به اعصاب شما آسیب وارد میکند، سندرم گیلنباره است. بیحسی، مورمور شدن و گزگز کردن دست راست میتواند یکی از علائم این سندرم باشد. سندرم گیلنباره، در تمامی افراد در هر سن و جنسیتی ممکن است اتفاق بیفتد. همچنین نشانههای دیگری مثل کنترل ضعیف مثانه، ضربان قلب سریع، مشکل در حرکات صورت مانند جویدن و احساس خارش در انگشتان پا، ممکن است ناشی از این سندرم باشند.
-
♦ ام اس: بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس، نوعی عارضه است که در اثر آن سیستم ایمنی بدن به سلولهای پشتیبان در رشتههای عصبی مغز و نخاع حمله میکند. بیماری ام اس میتواند در تمامی سنین ۲۰ الی ۵۰ سالگی ظاهر شود. همچنین احتمال بروز آن در زنان، دو تا سه برابر مردان است. اگر درگیر این بیماری باشید، ممکن است گزگز و مورمور شدن را در دستان خود احساس کنید. همچنین علائم دیگری مثل دوبینی، ضعف در اندامها و عدم تعادل، در این بیماری دیده میشود.
-
♦ سکته مغزی: سکته مغزی میتواند یکی از اصلیترین علت مور مور شدن دست راست باشد. زیرا هنگامی که جریان خون در قسمتی از بافت مغز، مسدود شود، این عارضه رخ خواهد داد. سکته مغزی، یک تهدید جدی برای ادامه زندگی افراد بهحساب میآید؛ زیرا در صورت بروز، به سلولهای مغزی اکسیژن کافی نمیرسد. اختلال در گفتار، کجشدن دهان، سرگیجه، عدم تمرکز و تاری دید، چند مورد از دیگر نشانههای سکته مغزی به شمار میآیند. شما باید بسیار مراقب آنها باشید و اگر این نشانهها را دارید با اورژانس تماس بگیرید.
-
♦ دیابت: قند خون بالا و تشنگی بیش از حد معمول، نشانههای اصلی دیابت هستند. اما اغلب بیمارانی که درگیر دیابت نوع دو هستند، درک کاملی از این موضوع ندارند. اگر دیابت درمان نشود، احتمال دارد که به اعصاب دست آسیب وارد شود. بنابراین بیحسی و گزگز کردن دست سمت راست و چپ، مشاهده خواهد شد. شایانذکر است که دیابت یکی از اصلیترین علل ایجاد نوروپاتی محیطی یا همان آسیب به اعصاب خارج از مغز و نخاع، به شمار میآید. علاوهبرآن، ناراحتی کلیه، تاری دید و همچنین نارسایی قلب نیز چند مورد دیگر از عوارض دیابت درمان نشده هستند.
-
♦ بیماری رینود: بیماری رینود، یک نوع بیماری کمیاب است. در این عارضه، عروق کوچکتر که مسئولیت خونرسانی به پوست را برعهده دارند، تنگتر میشوند. به دنبال آن، گردش خون نیز محدود خواهد شد. طاقتفرسا بودن بیماری رینود، در بیشتر افراد درگیر آن، مشاهده میشود. همچنین تعدادی از افرادی که به این بیماری دچار شدهاند ممکن است تورم، سفید یا آبی شدن انگشتان دست را تجربه کنند. با این تفاسیر بیماری رینود نیز یک علت بیحسی و گزگز کردن دست سمت راست خواهد بود.
آیا میتوان علت مور مور شدن دست راست را تشخیص داد؟
بله. معمولاً پزشک با معاینه، تحلیل سابقه پزشکی و همچنین علائم فرد، علت مور مور شدن دست راست را تشخیص میدهد. بعد از انجام این معاینات، یکسری آزمایشها نیز از بیمار گرفته میشود تا دیابت، کمبود ویتامین یا هر نوع بیماری زمینهای دیگری در فرد تشخیص داده شود.
برای بررسی ضعف عضلات در دست نیز، پزشک حواس شما را در انگشتان و دستها تست میکند. علاوه بر تمامی موارد ذکر شده، بررسی نوار عصب، هدایت عصب و همچنین عضله (EMG) میتوانند نقش مهمی در سنجش ضربانهای عصبی داشته باشند. در این مطالعات، سالمبودن اعصاب شما مشخص خواهد شد. در یکسری شرایط، آسیب وارد شده به عصب، بهقدری شدید است که انجام عمل جراحی روی عصب، ضرورت دارد.
درصورتیکه درگیر بیحسی، گزگز کردن دست سمت راست خود هستید، بهتر است هرچه سریعتر با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا اگر این مشکل، بهموقع تشخیص داده نشود، ممکن است عوارض غیر قابل جبرانی را برای شما به همراه داشته باشد.
آیا علت بیحسی و مورمور شدن دست راست، درمان دارد؟
اگر به دنبال روشهای درمانی این مشکل هستید، باید بدانید که درمان آن به علت مورمور شدن انگشتان دست راست ، بستگی دارد. مهمترین اصل درمان بی حسی دست راست، شامل کسب اطلاعات در خصوص سابقه درمانی فرد و بررسی نشانههای بیماری و معاینه میشود.
اگر اهل مصرف الکل هستید و یا از انواع دارو، بخصوص داروهای آرامبخش و ضدافسردگی استفاده میکنید، باید این مسئله را صادقانه با پزشک در میان بگذارید؛ زیرا این موارد، کمک شایانی به تشخیص صحیح علت گزگز کردن دست میکند. این احتمال نیز وجود دارد که پزشک، نوع فعالیت شغلی شما را بپرسد؛ مثلاً اینکه آیا در معرض مواد شیمیایی خطرناک قرار میگیرید یا نه؟
وقتی برای آغاز پروسه درمان گزگز کردن دست سمت راست به پزشک مراجعه کنید، او سؤالاتی را در مورد بیماریهای عصبی دیگر اعضای فامیل از شما میپرسد. آماده باشید تا اگر لازم شد تعدادی از آزمایشها مثل آزمایش خون و همچنین عکسبرداری رادیولوژی را انجام دهید.
همانطور که گفتیم انتخاب بهترین روش برای درمان این مشکل، به دلیل مورمور شدن دست راست بستگی دارد. بهطوریکه ممکن است با استراحت برطرف شده یا به انجام عمل جراحی نیاز داشته باشد. در ادامه، به چند مورد از مؤثرترین راهکارهای درمان گزگز کردن دست سمت راست، میپردازیم:
-
♦ ماساژ : اگر سوزنسوزنشدن و مورمور را در دست راست خود احساس میکنید، شاید مشکلاتی در گردش خون شما وجود داشته باشد. به همین دلیل، اگر به فکر احیای جریان خون در دستها هستید، ماساژدرمانی میتواند بسیار مفید باشد. ماساژ به کمک تحریک بیرونی سیستم گردش خون و مایعات لنفی، جریان خون را بهبود میبخشد. البته ضرورت دارد که ماساژ تحت کنترل یک درمانگر و متخصص ماهر صورت بگیرد تا بالاترین بهره از جلسات درمانی برده شود.
-
♦ کمپرس آب گرم: کمپرس آب گرم نقش مؤثری در افزایش جریان خون به قسمتهای بیحس بدن دارد. البته چنانچه نشانههای بیحسی با گذر زمان و به کمک این تکنیک، بیشتر شد، کمپرس آب گرم را کنار بگذارید و بهجای آن از کمپرس آب سرد باهدف کاهش ورم، استفاده نمایید.
-
♦ مصرف یکسری ویتامینها: این احتمال وجود دارد که علت مورمور شدن دست راست، کمبود برخی ویتامینها در بدن باشد. آنطور که به نظر میرسد کاهش ویتامینهای بی و ای، چنین مشکلی را در بدن ایجاد میکند. بدین منظور، شما باید حبوبات، ماهی، گیاهان دارای برگ سبز و دانههای گیاهی را در رژیم غذایی خود بگنجانید. البته مصرف تعدادی از مکملهای دارویی نیز در تأمین این ویتامینها در بدن مؤثر خواهند بود. نکتهای که ذکر آن را لازم میدانیم پرهیز از مصرف خودسرانه مکملها است.
-
♦ بریس مچ دست: اغلب افراد در حین خوابیدن، مچ دستشان را خم کرده و به آن فشار میآورند که این فشار به عصب میانی یا مدیان وارد خواهد شد. اگر درگیر این مشکل در خواب هستید، توصیه میکنیم که از بریس مچ دست استفاده کنید. زیرا با استفاده از بریس، مچ دست شما صاف میماند و بریس، مانع واردشدن فشار به دست میشود. درنتیجه اگر از بریس مچ دست استفاده کنید، علائم بیحسی، گزگز کردن دست سمت راست و چپ شما کاهش پیدا خواهد کرد.
-
♦ فیزیوتراپی: فیزیوتراپی یک راهکار درمانی ارزشمند و مفید در برطرفکردن علت مور مور شدن دست راست به شمار میآید که تأثیر زیادی در کاهش علائم این عارضه دارد. اگر بهتمامی توصیههای فیزیوتراپیست خود توجه کنید، میتوانید تا حد زیادی، از این مشکل رهایی یابید. در فیزیوتراپی از یکسری روشهای ضدالتهابی مثل ماساژ و یخ، تمرینهای تقویتکننده و کششی به هدف برگرداندن عملکرد و کاهش درد، استفاده میشود. همچنین ممکن است از آتل زدن دست نیز کمک گرفته شود.
-
♦ طب سوزنی : پزشک نخست برای تشخیص علت بیحسی و گزگز کردن دست سمت راست، بیمار را معاینه کرده و سابقه پزشکی او را نیز به طور دقیق بررسی خواهد کرد. به دنبال آن، انجام یک سری آزمایشهای عصبی و ارتوپدی را پیشنهاد میدهد. برایآنکه نوع عصبهای تحتتأثیر قرار گرفته، به طور دقیق تعیین شوند. گاهی نیز برای تعیین علت این بیماری، از ارزیابیهای ویژهای مثل سیتیاسکن و MRI کمک گرفته خواهد شد. اگر به انجام طب سنتی مایل هستید باید بدانید که متخصصان این رشته، چشمها، نبضها، زبان و پوست نیز برای عدم تعادل در Qi شما مورد بررسی دقیق قرار میدهند. طب سوزنی در بیشتر مواقع، کمک شایانی به رفع دلیل گزگز کردن انگشتان دست راست میکند. در این روش، وقتی سوزن به نواحی مختلف از دست وارد میشود، به اعصاب آن نواحی برخورد میکند و بندها و ماهیچهها را تحریک میکند؛ درنتیجه علائم درد و بیحسی کاهش مییابد.
-
♦ فعالیتهای ورزشی: توصیه میکنیم که از تمرینات ورزشی گلایدینگ (Gliding) عصب برای درمان علت مور مور شدن دست راست خود استفاده کنید. زیرا این تمرینات، عصبهای انگشتان شما را با یک الگوی ویژهای حرکت میدهد. این نوع فعالیتهای ورزشی، از طریق تسهیل حرکت عصب و جریان خون در اطراف آن، مانع از واردشدن آسیب عصبی میشوند.
راههای پیشگیری از علت بیحسی و مورمور شدن دست راست
اگر علت این عارضه، فعالیت نادرست یا طرز نشستن غیراصولی باشد، میتوانید با تغییر فعالیت و مدل نشستن، از این اتفاق پیشگیری نمایید. چنانچه فکر میکنید علت این بیماری به دلیل موارد دیگری است، باید با کمک یکسری چکاپ و آزمایشهای، از وضعیت سلامت خود مطمئن شوید و
شایانذکر است که گونههای ارثی نوروپاتی، قابلدرمان نیستند. اما امروزه با پیشرفت علم پزشکی، تعداد زیادی از گونههای اکتسابی آن، درمان میشوند. بهعنوانمثال، بیماران دیابتی اگر میزان قند خون خود را کنترل کنند، میتوانند پیشرفت نوروپاتی دیابتی را تا حد زیادی، آهستهتر کنند. مصرف مکملهای ویتامین نیز نقش بالایی در اصلاح آسیبهای عصبی محیطی این بیماران، دارد.
در ادامه، چند توصیه کلی برای پیشگیری از دلیل مورمور شدن دست راست را بیان میکنیم که باید توجه جدی به رعایت این موارد داشته باشید:
-
♦ تناسباندام و حفظ وزن مناسب
-
♦ اجتنابکردن از قرارگرفتن در معرض مواد سمی
-
♦ رعایت برنامه تمرینی زیر نظر پزشک
-
♦ داشتن رژیم غذایی متعادل
-
♦ جلوگیری یا کاهش نوشیدن مشروبات الکلی
-
♦ درمان نوروپاتی اکتسابی
-
♦ ترک مصرف دخانیات
سخن پایانی
احساس بیحسی، خواب رفتن و مورمور شدن انگشتان دست راست، یک عارضه آزاردهنده است. در این مقاله، به تشخیص و علت مور مور شدن دست راست پرداختیم. همچنین یکسری راهکارها را به هدف پیشگیری و درمان این مشکل نیز بیان کردیم.
اگر مدتهای طولانی است که درگیر این مشکل هستید، آرامش خود را حفظ کنید و به علت بیحسی و مورمور شدن دست راست بپردازید. سپس در سریعترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه نمایید. زیرا ایشان بر طبق علائم شما، معاینه و آزمایشهایی که انجام میدهید، علت این عارضه را تشخیص و بهترین روش درمانی را به شما پیشنهاد خواهد داد.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو