نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

علت سرشدن دست چیست؟ و چگونه آن را تشخیص دهیم؟

 
در طول این مطلب قصد داریم بدانیم که علت سرشدن دست چیست؟ این معضل نسبتاً شایع می‌تواند عواقب ناخوشایندی از جمله احساس خارش، مورمور شدن و گزگز را به بار آورد، توانایی‌های جسمی فرد را به‌ویژه هنگام برداشتن و یا جابه‌جاکردن اجسام مختل کند. در یک‌کلام اگر عصب‌های بدن که مسئول انتقال پیام به مغز هستند تحریک شوند، فشرده شوند و یا به‌طورکلی آسیب ببینند، بی‌حسی رخ می‌دهد. این توضیحات اجمالی را به‌عنوان مقدمه کار از ما بپذیرید تا در ادامه به شکل تخصصی‌تری به بحث علت کرختی دست بپردازیم و به شما می‌گوییم برای بی حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم؟
 

علت سرشدن دست چیست؟ و چگونه آن را تشخیص دهیم؟

 

آنچه در این مقاله می خوانید:

 

علت سرشدن دست و بی‌حسی انگشتان چیست؟

در اولین بخش از این مقاله، می‌خواهیم چند نمونه از عوارضی که از جمله علت سرشدن دست و بی‌حسی انگشتان به شمار می‌روند را با یکدیگر برشماریم. شناخت این عارضه‌ها خالی‌ازلطف نیست! چرا که شما پس از شناخت آنها خواهید توانست هرچه راحت‌تر برای معضل پیش‌آمده اقدامات درمانی لازم را انجام دهید.
  • ♦ سندروم تونل کارپال: اگر عصبی که به دست فرد حس  می‌بخشد مسدود و یا فشرده شود، سندروم تونل کارپال رخ می‌دهد. این وضعیت منجر به احساس بی‌حسی در انگشت شست، میانی و اشاره می‌گردد.
  • ♦ گیرکردن عصب زند زبرین: رخداد این عارضه معمولاً عصب‌های انگشت کوچک را درگیر کرده و منجر به بی حسی آن می‌شود. این عصب را تحت عنوان "عصب اولنار" می‌شناسند.
  • ♦ فشردگی عصب: پزشکان از فشردگی عصب تحت عنوان رادیکولوپاتی گردنی نام می‌برند. وقتی که عصب‌های گردن ملتهب و فشرده می‌شوند، رادیکولوپاتی گردنی اتفاق می‌افتد و یک علت سرشدن دست و بی‌حسی انگشتان هم هست. 
  • ♦ روماتیسم مفصل: اگر به روماتیسم مفصلی مبتلا شوید، درد مفاصل و تورم به سراغتان می‌آید و احساس ضعف می‌کنید. این اختلال خودایمنی عواقبی دارد که از جمله آن می‌توان به احساس بی‌حسی، سوزش و خارش در دست‌ها اشاره کرد.
  • ♦ بیماری رینود: بروز این بیماری منجر می‌گردد که سرخرگ‌های کوچک انگشتان به‌سرعت باز و بسته و یا منقبض شوند. این امر با تحت تاثیر دادن گردش خون می‌تواند باعث بی‌حسی دست شود.
  • ♦ دیابت: اختلالی به نام نوروپاتی دیابتی، یک دلیل سرشدن دست وپا محسوب می‌شود. این بیماری به رشته‌های عصبی موجود در دست‌ها و پاها آسیب می‌رساند.
 

علت سرشدن دست چه ارتباطی با حمله قلبی دارد؟

کشف علت سرشدن دست و ارتباط آن با حمله قلبی مسئله دور از ذهنی نیست! گاهی اوقات بی‌حس شدن و کرخت شدن عضلات دست نشانه و علائمی از حمله قلبی به شمار می‌رود. در این حالت سرشدن دست ممکن است با علائمی مانند احساس فشار و درد در ناحیه قفسه سینه همراه باشد. 
توصیه می‌کنیم که برای پیشگیری از این شرایط بسیار خطرناک، با مطالعه مقالات علمی اطلاعات خود را در این زمینه ارتقا دهید.
علاوه‌برآن هر فرد می‌بایست به طور مکرر در بازه‌های زمانی معینی وضعیت قلب خود را تحت‌نظر پزشک متخصص چک نماید. این کار با انجام تست‌های قلبی پیشرفته مانند اکو، نوار قلب، تست ورزش و غیره باهدف تشخیص زودهنگام و پیشگیری از وقوع حوادث وخیم‌تر صورت می‌گیرد.
تشخیص علت سرشدن دست و ارتباط آن با حمله قلبی زمانی ملموس‌تر خواهد بود که بی‌حسی و یا ضعف ناگهانی را فقط در یک طرف بدن (معمولاً سمت چپ) احساس کنید. البته نمی‌توان گفت که همواره علت سست‌شدن دست منشایی جدی دارد! بلکه این اختلال گاهی ممکن است به دلیل کمبود ویتامین، منیزیم و پتاسیم رخ دهد.
گفتنی است که مصرف برخی از داروها از قبیل داروهای فشار خون، داروهای ضدعفونی‌کننده، داروهای ضدسرطان و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز گاهی ممکن است احساسات غیرطبیعی در دستان شما ایجاد کند. علاوه بر این موارد احساس درد و ضعف در بازوان می‌تواند نشان از پارگی دیسک گردن و فشار دیسک بیرون‌زده شده بر روی رشته‌های عصبی این ناحیه داشته باشد.
 

چرا گاهی دست چپ و راست گزگز می‌کند؟

علت سرشدن دست چپ و راست و گزگز کردن آنها تنها به مواردی که تابه‌حال نام بردیم محدود نمی‌شود. به همین خاطر در این بخش نیز تصمیم گرفتیم چند علت دیگر را نیز شرح دهیم.
  • ♦ بیماری‌های سیستمیک: ابتلا به بیماری‌های کلیوی، سیستم قلب و عروق، بافت‌های پیوندی، تومور و کبد می‌تواند کرختی را در پی داشته باشد. به‌عنوان‌مثال عارضه بی‌حسی دست چپ می‌تواند در اثر ابتلا به آنژین به دلیل عدم خون‌رسانی کافی مشاهده شود.
  • ♦ بیماری لایم: شاید جالب به نظر برسد که این بیماری عفونی که از طریق نیش یک کنه آلوده به فرد منتقل می‌شود، یک علت سرشدن دست وپا به شمار برود. البته همواره تمامی گزیدگی‌ها منجر به بروز این بیماری نخواهند شد.
  • ♦ فقر ویتامین: فقر ویتامین e و b می‌تواند منجر به اختلالات نوروپاتی محیطی گردد. تمامی ویتامین‌ها در حفظ سلامت اعصاب و روان نقش ویژه‌ای دارند؛ به همین خاطر کمبود هر یک از آنها می‌تواند خواب‌رفتگی عضلات و اختلال در عملکرد رشته‌های عصبی را در پی داشته باشد.
  • ♦ مصارف الکلی: در میان افراد معتاد به الکل، ازآنجاکه فقر تیامین و ویتامین و همچنین وجود تغذیه ضعیف به چشم می‌خورد، لذا نوروپاتی محیطی یکی از مشکلات رایج به شمار می‌رود. این شرایط که اصطلاحاً به آن نوروپاتی الکلی اطلاق می‌شود یکی از مرسوم‌ترین علت سرشدن دست شناخته شده است.
  • ♦ بیماری‌های خودایمنی: منظور از بیماری‌های خودایمنی بیماری‌هایی است که در آنها سیستم ایمنی بدن به خودش حمله می‌کند! دراین‌رابطه از جمله بیماری‌های معمول می‌توان به لوپوس، آرتریت روماتوئید و سندروم گیلن‌باره اشاره کرد.
  • ♦ سندروم گیرافتادن عصب، فتق دیسک، مشکلات مادرزادی، آسیب‌دیدگی، حمله ایسکمی گذرا، بیماری مولتیپل اسکلروزیس، اختلالات تیروئیدی و غیره نمونه‌های دیگری از علت سرشدن دست محسوب می‌شوند.
 

سرشدن دست چه علائمی دارد و چگونه آن را تشخیص دهیم؟

ازآنجاکه احساس بی‌حسی و کرخت شدن دست می‌تواند نشانه یک وضعیت اورژانسی باشد، لذا تشخیص علت سرشدن دست و انگشتان امری ضروری است. ضرورت این مسئله زمانی بیشتر احساس می‌شود که فرد دچار سکته مغزی شده و خونریزی یا لخته خونی مغز وی را درگیر کرده باشد.
 درهرصورت اگر علائمی از جمله ضعف عضلانی یا فلجی ناگهانی، احساس کرخت شدن دست و انگشتان، اختلالات تنفسی و غیره را به‌صورت غیرمنتظره تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه نمایید. چرا که در غیر این صورت ضمن اینکه فعالیت‌های روزانه‌تان مختل می‌شود، مجبور به تحمل میزان قابل‌توجهی درد و ناراحتی خواهید شد.
توصیه مهم ما این است که تشخیص علت سرشدن دست و انگشتان را به یک پزشک متخصص بسپارید. او با معاینه شما و بررسی سابقه پزشکی‌تان فرایند تشخیص خود را آغاز می‌کند. مراجعه به یک پزشک ارتوپد که تخصص ویژه‌ای در مراقبت از دست دارد و یا یک نورولوژیست که قادر است نحوه عملکرد عصب را تست کند، شما را هرچه سریع‌تر به نتیجه ایده آل تان خواهد رساند.
به‌طورکلی پزشکان در ابتدا MRI انجام می‌دهند؛ به کمک این اسکن می‌توان استخوان‌های موجود در بافت‌های زیرین که ممکن است از جای خود خارج شده و عصب‌ها را تحت‌فشار قرار داده باشند را مشاهده کرد. انجام تست خون نیز یکی دیگر از راهکارهای تشخیص دلیل کرخت شدن دست به شمار می‌رود.
 

برای تشخیص دلیل کرخت شدن دست از چه آزمایش‌هایی استفاده می‌شود؟

انجام آزمایش‌هایی جهت تشخیص علت سرشدن دست از گذشته‌های دور تا امروزه به‌عنوان صریح‌ترین راهکار برای کشف دلیل سست‌شدن دست شناخته شده است. شما هنگام مراجعه به پزشک، پس از پاسخ به سؤالات ملزم به انجام برخی از آزمایش‌های فیزیکی هستید.
 پروسه درمان شما وابستگی شدیدی به نتایج حاصل از این آزمایش‌ها خواهد داشت. در حقیقت این علائم شما و سابقه پزشکی‌تان می‌باشد که تعیین‌کننده نوع آزمایشی است که پزشک برای شما تجویز می‌کند. به همین خاطر برای اینکه در تشخیص درست علت معضل به پزشک کمک کرده باشید بهتر است بادقت و به‌درستی علائم خود را شرح دهید.
آزمون انتقال عصب‌ها از جمله آزمایش‌هایی جهت تشخیص علت سرشدن دست به شمار می‌رود. طی این آزمایش پزشک به‌سرعت انتقال پیام‌های عصبی در بدن فرد بیمار پی خواهد برد. نتایج آزمایش الکترومیوگرافی نشان‌دهنده میزان فعالیت الکتریکی و همچنین نحوه تعامل ماهیچه و عصب است.
در آزمایش اولتراسوند نیز با تصویربرداری از نواحی درگیر بدن، به‌راحتی می‌توان فشردگی و آسیب‌دیدگی عصب‌ها را تشخیص داد. استفاده از این آزمایش برای عکس‌برداری از نواحی کوچک‌تر بدن توصیه می‌شود. ام‌آرآی نیز یکی از آزمایش‌های فیزیکی قدیمی به شمار می‌رود که به‌جرئت می‌توان گفت امروزه کمتر کسی هست که از آن اطلاع نداشته باشد!
 

مؤثرترین روش‌های درمان علت سرشدن دست کدام‌اند؟

یکی دیگر از مراحل ضروری، اقدام به درمان پس از شناسایی علت سرشدن دست می‌باشد. پزشکان مختلف برای این معضل راهکارهای درمانی متفاوتی ارائه خواهند داد. مثلاً برخی از آنها ممکن است برای کاهش التهاب، داروهای بدون نسخه و ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن را تجویز کنند. 
برخی دیگر ممکن است از آتل برای حفظ مچ و آرنج در موقعیتی مناسب استفاده نمایند؛ این راهکار احتمال فشرده‌شدن عصب را کاهش می‌دهد. در برخی موارد نادر و در حالتی که راهکارهای فوق مؤثر واقع نگردد، پزشک مجبور به تجویز درمان‌های تهاجمی خواهد بود!
اقدام به درمان پس از تشخیص علت سرشدن دست می‌تواند نتیجه بهتری به شما بدهد؛ چرا که در این حالت شما با شناخت منبع و منشأ اختلال پیش‌آمده، خواهید توانست مستقیماً به سراغ درمان مربوط به آن بروید. می‌توان گفت بسته به اینکه علت سست‌شدن دست شما، ریشه در چه معضلی داشته باشد، درمان آن متفاوت خواهد بود. از تزریق استروئید گرفته تا جراحی!
به‌خاطر داشته باشید تمامی راهکارهای درمانی باهدف کاهش آسیب‌های عصبی و اصلاح استخوان‌هایی که عصب را تحت‌فشار قرار داده‌اند صورت می‌گیرد. عمل‌های جراحی می‌تواند شامل اپیکوندیلکتومی میانی، جابه‌جایی قدامی عصب زند زبرین و یا آزادکردن تونل کوبیتال باشد.
 

آیا اقدام به درمان خانگی سرشدن دست می‌تواند مؤثر واقع شود؟

استفاده از درمان‌های خانگی پس از کشف علت سرشدن دست زمانی توصیه می‌شود که احساس کرختی عضلانی شما موقت بوده و با انجام دستورالعمل‌های ساده‌ای که در ادامه آنها را معرفی خواهیم کرد، معضل شما برطرف گردد. استراحت دادن دست و عضله درگیر شده به‌عنوان رایج‌ترین و بهترین راهکارهای خانگی برای کاهش درد و التهاب شناخته شده است. 
علاوه‌برآن شما می‌توانید روی ناحیه‌ای که درگیر بی‌حسی شده است، یخ قرار دهید! برای برگرداندن حس به عضله کرخت شده، از تمرینات کششی دست و مچ غافل نشوید و تأثیرات شگفت‌انگیز آن را نادیده نگیرید!
درمان‌های خانگی پس از کشف علت سرشدن دست هنگامی کارآمد خواهد بود که تمرینات کششی مربوط به دست و مچ دست را به شکل کاملاً اصولی و در چارچوب یک استاندارد انجام دهید. 
کشش انگشتان دست تا حد ممکن به سمت خارج و قرارگرفتن در این موقعیت به مدت ۱۰ ثانیه، چرخش شانه‌ها به سمت عقب و جلو برای شل نگه‌داشتن عضله آن و در نهایت چرخش دست‌ها در جهت ساعت‌گرد و پادساعت‌گرد باهدف کاهش تنش عضلانی از جمله چند تمرین کششی است که می‌تواند کمک شایانی به فرد درگیر کند. برای نتیجه‌گیری هرچه مطلوب‌تر لازم است تمرینات فوق در طول روز چند بار تکرار شود.
 

راهکارهای پیشگیری از علت سرشدن دست چیست؟

پاسخ به این سؤال که آیا پیشگیری از علت سرشدن دست امکان‌پذیر است یا خیر بستگی به این امر دارد که علت کرختی دست چه چیزی است؟ اگر این مسئله ناشی از بیماری‌های مختلف باشد، با قاطعیت نمی‌توان گفت که پیشگیری از آن امکان‌پذیر است. 
اما در حالتی که بی‌حسی و کرختی ناشی از قطع جریان خون و یا قرارگرفتن در موقعیت جسمانی نامطلوب باشد می‌توان به‌راحتی از آن جلوگیری به عمل آورد. در این حالت فرایند پیشگیری چندان سخت و دشوار به نظر نمی‌رسد؛ فرد درگیر می‌تواند با رعایت چند نکته و دستورالعمل ساده معضل خود را بهبود بخشد.
در ادامه این بخش چند راهکار ساده برای پیشگیری از علت سرشدن دست خدمت شما دوستان عزیز ارائه شده است.
نهایت سعی خود را به کار گیرید که موقعیت جسمانی عضلات خود را هر چند دقیقه یک‌بار تغییر دهید. با این کار از خواب‌رفتگی ماهیچه‌ها به‌تبع آن بی‌حسی آنها جلوگیری می‌کنید.
از قرارگرفتن در پوزیشن‌های نادرست به‌طورجدی بپرهیزید. به طور مثال از قراردادن بازوها و دست خود در زیر سرتان و یا قراردادن پاهایتان روی یکدیگر برای طولانی‌مدت پرهیز نمایید.
ورزش و باز هم ورزش! با ورزش‌کردن شما ضمن تقویت ماهیچه‌های خود، جریان خون را به‌خوبی در بافت عضلانی‌تان برقرار خواهید کرد.
نشستن و ایستادن طولانی‌مدت می‌تواند تأثیرات نامطلوبی روی عضلات شما داشته باشد. ازاین‌رو اگر می‌خواهید از سرشدن عضلات خود پیشگیری کنید حتماً از این مورد نیز بپرهیزید.
 

عوارض احتمالی کرخت شدن عضلات دست چیست؟

ازآنجایی‌که علت سرشدن دست‌ها ممکن است نشانه یک بیماری جدید باشد، به همین خاطر دنبال‌نکردن پروسه درمانی آن ممکن است به بروز عوارض احتمالی و آسیب‌های جدی منتهی شود. به همین خاطر است که مصرانه تأکید می‌کنیم در صورت احساس هر نوع بی‌حسی مداوم و غیرمنتظره و به‌طورکلی تمامی علائم غیرعادی حتماً به پزشک متخصص مراجعه نمایید. 
اما این همه داستان نیست! پس از تشخیص پزشک شما ملزم به رعایت برنامه‌ها و دستورالعمل‌های ارائه شده از سوی پزشکان هستید تا از عوارض احتمالی پیشگیری کنید.
چند نمونه از عوارض احتمالی بی‌حسی دست که در اثر عدم درمان و یا طی‌کردن پروسه درمانی نادرست ایجاد خواهند شد عبارت‌اند از:
  • ♦ احساس درد مزمن به شکل دائمی
  • ♦ فلج شدن موقت
  • ♦ ناتوانی جسمانی و ازدست‌رفتن قدرت دست
  • ♦ ازدست‌رفتن دائمی احساس
بروز این عوارض احتمالی بسته به خفیف یا شدید بودن عارضه از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود. در ضمن فراموش نکنید که در مورد قطعی بودن رخداد آنها نمی‌توان به طور ۱۰۰ اظهارنظر کرد. خلاصه کلام! درصورتی‌که احساس کردید ناحیه دستتان سوزن‌سوزن شد، اولین گام این است که علت کرخت شدن دست را جویا شوید، دوم راهکارهای درمانی خانگی را اجرا کنید و سوم حتماً به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
 

سخن پایانی

احتمالاً تابه‌حال شما هم حداقل یک‌بار بی حس شدن دست و پا را تجربه کرده‌اید؛ به همین خاطر برایتان جالب بوده که علت سرشدن دست را بدانید. این معضل به‌ظاهر بی‌خطر اما در مواردی می‌تواند به‌شدت آزاردهنده و خطرناک باشد. اگر شما به این وضعیت غیرعادی دچار شوید، در ناحیه عضلات دست خود احساس سستی و کرختی خواهید کرد. این حس می‌تواند منشعب شده و در کف دست، پشت‌دست و انگشتان دست نیز احساس شود.
لازمه و پیش‌نیاز درمان این عارضه، شناخت علت کرختی دست می‌باشد. دلایل و علت آن می‌تواند نشانه وسیع و گسترده‌ای از بیماری‌های مختلف که در طول این مقاله به چند مورد بارز آنها اشاره کردیم باشد. در پایان ضمن تشکر از همراهی صمیمانه شما دوستان گرامی امیدواریم مطالب ارائه شده برایتان کارآمد واقع شده باشد. برای ارتقای اطلاعات دوستان و آشنایان خود پیشنهاد می‌کنیم صفحه پیش رویتان را با آنها نیز به اشتراک بگذارید.
 
تماس و اخذ نوبت ویزیت با پزشک متخصص
دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو