نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
بیحالی و بیحسی دست و پا
بیحالی و بیحسی دست و پا حالتی آزار دهنده است که می تواند برای هر شخصی، در هر سنی رخ دهد. آیا تا به حال احساس کردهاید که دستها یا پاهایتان بیحس شدهاند و یا بیحالی عجیبی دارید؟ این احساس میتواند به سادگی ناشی از نشستن طولانیمدت یا خوابیدن نادرست باشد، اما گاهی این بیحالی و بیحسی ممکن است نشانهای از کمبود ویتامینهای ضروری یا حتی مشکلات جدیتر باشد در این مواقع ممکن است این سوال در ذهن شما ایحاد شود که برای بی حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم؟ قطعا انتخاب دکتر متخصص و با تجربه میتواند تجربه درمانی خوشایندی را برای شما ایجاد کند.
گاهی اوقات این گزگز کردن کوتاه مدت و گذرا است. اگر گزگز کردن و بیحالی و سوزن سوزن شدن دست و پای شما بیش از ۲ هفته تجربه کردید فورا با پزشک صحبت کنید زیرا فوت وقت میتواند مشکلات جدی به بار آورد. چطور ممکن است احساس بیحالی ساده شما با عارضههای پیچیدهتری مرتبط باشد؟ اگرچه ممکن است نگرانکننده به نظر برسد، اما ما با ارائه علل و راهکارهای مناسب میتوانیم به شما کمک کنیم تا از این وضعیت خارج شوید.

فهرست مطالب
علت ضعف و بیحسی دست و پا
ضعف نوروپاتی محیطی به اختلالاتی اطلاق میشود که بر عصبهای محیطی بدن تأثیر میگذارند. این عصبها اطلاعات را از مغز و نخاع به اندامها و عضلات منتقل میکنند و بر عکس، حسها را از اندامها به مغز منتقل مینمایند.
نوروپاتی محیطی میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله دیابت، آسیبها، عفونتها، سموم، بیماریهای خودایمنی و اختلالات ارثی. علائم این اختلال میتواند شامل سوزنسوزن شدن، بیحسی، درد، ضعف عضلانی و اختلال در تعادل باشد. درمان این بیماری معمولاً به علت آن بستگی دارد و ممکن است شامل دارو، فیزیوتراپی یا تغییرات در سبک زندگی باشد.
دیابت یکی از شایعترین علل نوروپاتی محیطی است و حدود ۳۰٪ از موارد را شامل میشود. در نوروپاتی دیابتی، احساس سوزنسوزن شدن و سایر علائم معمولاً ابتدا در پاها ظاهر میشود، سپس به سمت بالا در پاها و در نهایت به دستها و بازوها گسترش مییابد. حدود دوسوم افراد مبتلا به دیابت، درجاتی از آسیب عصبی را تجربه میکنند و در بسیاری از موارد، این علائم اولین نشانههای دیابت هستند.
در ۳۰٪ دیگر از موارد نوروپاتی محیطی، علت نامشخص یا "ایدیوپاتیک" است. ۴۰٪ باقیمانده نیز دارای علل مختلفی هستند که میتوانند باعث سوزنسوزن شدن در اندامهای بالایی، پایینی یا هر دو شوند.
برای مشاوره و اخذ نوبت جهت درمان بی حسی دست
دلیل سوزن سوزن شدن دستها چیست؟
شرایط زیر میتوانند باعث بیحسی و سوزنسوزن شدن در انگشتان، دستها و بازوها شوند:
این وضعیت زمانی رخ میدهد که عصب میدیان در مچ دست فشرده شود و باعث سوزنسوزن شدن یا بیحسی در انگشتان و ساعد شود. در دوران بارداری، احتباس مایعات و تغییرات بدنی میتواند عصب میدیان را تحت فشار قرار دهد.
این وضعیت میتواند باعث سوزنسوزن شدن در انگشتان شود و بر عصب تأثیر میگذارد که حس را به قسمت داخلی ساعد، برخی از نواحی کف دست و دو انگشت آخر میرساند.
فلج عصب شعاعی ناشی از فشار روی عصبی است که در پایین بازو قرار دارد. این مشکل ممکن است وقتی رخ دهد که بازو در حین خواب یا در حالت مستی بین یک سطح سخت و سر قرار گیرد.
سوزنسوزن شدن در پاها
شرایط متنوعی میتوانند باعث سوزنسوزن شدن در پاها شوند. شرایط زیر معمولاً باعث سوزنسوزن شدن یا بیحسی در پاها، انگشتان پا و ساق میشوند:
که به آن نوروپاتی فیبولار نیز گفته میشود، ناشی از آسیب به عصب است که در طول پا حرکت میکند. این مشکل معمولاً بر قسمت بیرونی پا یا بالای پا تأثیر میگذارد و ممکن است باعث افتادگی پا شود.
نسخه پا از سندرم تونل کارپ است. در این حالت، عصب که در داخل مچ پا قرار دارد، تحت فشار قرار میگیرد.
این مشکل به دلیل دیسکهای فتق شده در ناحیه پایین کمر ایجاد میشود که میتوانند عصبها را تحت فشار قرار دهند و باعث سوزنسوزن شدن در پاها شوند.
شامل اختلالات کلیوی، بیماریهای کبدی، آسیبهای عروقی، بیماریهای خونی، آمیلوئیدوز، اختلالات بافت همبند، التهاب مزمن، عدم تعادل هورمونی (از جمله کمکاری تیروئید) و همچنین سرطانها و تومورهای خوشخیم که به عصبها فشار میآورند.
برای داشتن اعصاب سالم به ویتامینهای E، B1، B6، B12 و نیاسین نیاز دارید. بهعنوان مثال، کمبود ویتامین B12 میتواند منجر به کمخونی پرنیشیوز شود که یکی از علل مهم نوروپاتی محیطی است. همچنین، مقدار زیاد ویتامین B6 میتواند باعث سوزنسوزن شدن در دستها و پاها شود.
افرادی که به الکلیسم مبتلا هستند بهدلیل عادات غذایی نامناسب، بیشتر در معرض کمبود تیامین یا سایر ویتامینهای مهم قرار دارند که این خود میتواند منجر به نوروپاتی محیطی شود. همچنین، الکلیسم ممکن است خود به آسیب عصبی منجر شود که برخی محققان آن را نوروپاتی الکلی مینامند.
اینها شامل فلزات سنگین مانند سرب، آرسنیک، جیوه و تالیوم و همچنین برخی مواد شیمیایی صنعتی و محیطی هستند. همچنین، برخی داروها، بهویژه داروهای شیمیدرمانی مورد استفاده برای سرطان ریه و برخی داروهای ضدویروسی و آنتیبیوتیک نیز در این دسته قرار دارند.
شامل بیماری لایم، زونا (ویروس واریسلا زوستر)، سیتومگالوویروس، اپشتین-بار، هرپس سیمپلکس و HIV و ایدز.
این دسته شامل نوروپاتی چندعصبی التهابی مزمن، سندرم گیلن-باره، لوپوس و آرتریت روماتوئید است.
این گروه شامل اختلالاتی است که ممکن است علائم حسی و حرکتی داشته باشند؛ رایجترین نوع آن، بیماری شارکوت-ماری-توث است
سوزنسوزن شدن دست و پا و سایر علل
سایر علل سوزن سوزن شدن دست و پا که در دسته بندی فوق نمیگنجند را در این قسمت نام میبریم:
آسیب
آسیبها معمولاً به تروما مرتبط هستند و میتوانند باعث فشردگی، خرد شدن یا آسیب به عصبها شوند که منجر به درد عصبی میشود. بهعنوان مثال، فشردگی عصب ناشی از دررفتگی استخوان.
مولتیپل اسکلروزیس
این بیماری باعث میشود که سیستم ایمنی بدن به پوشش چربی میالین اطراف الیاف عصبی در مغز و ستون فقرات حمله کند. سوزنسوزن شدن در دستها و پاها یک علامت رایج است.
داروها
برخی داروها و همچنین مواد مخدر میتوانند باعث سوزنسوزن شدن شوند.
برای مشاوره و اخذ نوبت جهت درمان بی حسی دست
آیا استرس باعث ضعف و گزگز دست و پا میشود؟
استرس بهطور مستقیم باعث ایجاد ضعف و بیحسی دست و پا میشود. این حالت به دلیل انقباض عضلات و کاهش گردش خون در اندامها رخ میدهد. انقباض عضلات به افزایش فشار بر اعصاب منجر شده و کاهش جریان خون باعث کاهش اکسیژنرسانی به بافتهای عصبی میشود. این علائم معمولاً خفیف بوده و بهسرعت برطرف میشوند، اما در برخی موارد میتوانند شدیدتر شده و مدت بیشتری ادامه پیدا کنند.
برای کاهش استرس و بهبود این علائم، اقدامات زیر توصیه میشود:
استراحت کافی
خواب و استراحت به ترمیم بدن کمک میکند.
ورزش
فعالیت بدنی به کاهش استرس و بهبود گردش خون کمک میکند.
استفاده از تکنیکهای آرامشبخش
یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفسی میتوانند استرس را کاهش دهند.
تأثیر کمخونی بر ضعف و گزگز در دست و پا
کمخونی میتواند از دلایل اصلی ضعف و گزگز در دست و پا باشد. زمانی که بدن به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نکند، اکسیژنرسانی به بافتها و اندامها کاهش مییابد و این مشکل علائمی مانند ضعف و بیحسی را ایجاد میکند.شایعترین نوع کمخونی، فقر آهن است که میتواند به علت از دست دادن خون، تغذیه نامناسب یا برخی بیماریها رخ دهد. سایر انواع کمخونی مانند کمخونی ناشی از ویتامین B12 و کمخونی همولیتیک نیز میتوانند موجب گزگز در دست و پا شوند.
کمخونی یکی از شایعترین مشکلات سلامتی است که بسته به نوع و شدت آن، درمانهای مختلفی وجود دارد. در برخی موارد، استفاده از مکملهای آهن، اسید فولیک یا ویتامین B12 ضروری است. در موارد دیگر، درمان یک بیماری زمینهای مانند مشکلات کلیوی یا بیماریهای مزمن میتواند ضروری باشد. برای کاهش علائم بیحسی و گزگز دست و پا، نکات زیر میتواند مفید باشد:
-
ورزش منظم برای افزایش جریان خون
-
خواب کافی برای کمک به بازسازی بدن
آیا مصرف دخانیات بر سوزنسوزن شدن دست و پا تاثیر دارد؟
مصرف دخانیات، بهویژه سیگار کشیدن، تأثیرات منفی بر اعصاب محیطی دارد. نیکوتین میتواند جریان خون به دست و پا را کاهش دهد و به تدریج باعث ایجاد التهاب و آسیب عصبی شود. این وضعیت میتواند به سوزنسوزن شدن، گزگز و بیحسی دست و پا منجر شود. اگر سیگار میکشید و این علائم را تجربه میکنید، ترک سیگار میتواند به بهبود سلامت عمومی شما و کاهش علائم کمک کند.
ترک سیگار فرآیندی چالشبرانگیز است، اما پشتیبانی از پزشک و استفاده از منابع حمایتی میتواند کمک بزرگی به شما باشد. همچنین داروهایی وجود دارند که میتوانند علائم ترک سیگار را کاهش دهند و شما را در این مسیر یاری دهند.
تاثیراختلالات تیروئید بر گزگز کردن دست و پا
کم کاری تیروئید میتواند باعث بیحالی و بیحسی دست و پا شود. تیروئید غدهای کوچک در گردن است که هورمونهای تیروئید را تولید میکند. این هورمونها به تنظیم بسیاری از عملکردهای بدن، از جمله متابولیسم، رشد و نمو کمک میکنند.در کم کاری تیروئید، غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمیکند. این میتواند منجر به طیف وسیعی از علائم شود، از جمله:
-
خستگی
-
افزایش وزن
-
یبوست
-
سردی دست و پا
-
احساس سوزن سوزن شدن، گزگز یا بیحسی در دستها و پاها
مکانیسم دقیقی که کم کاری تیروئید باعث بیحسی دست و پا میشود به طور کامل مشخص نیست. برخی از نظریه ها عبارتند از:
-
کم کاری تیروئید میتواند باعث کاهش جریان خون به اعصاب شود. این میتواند منجر به کمبود اکسیژن و مواد مغذی به اعصاب شود که میتواند باعث آسیب و بی حسی شود.
-
کم کاری تیروئید میتواند باعث التهاب در اعصاب شود. التهاب میتواند باعث آسیب بیشتر به اعصاب و بدتر شدن علائم شود.
مصرف داروهای جایگزین هورمون تیروئید اصلیترین راه درمان این مشکل است. رعایت رژیم غذایی سالم و ورزش منظم نیز به بهبود علائم کمک میکند.
آیا عفونت بر گزگز کردن و بیحسی دست و پا تاثیر میگذارد؟
بله، عفونتها میتوانند منجر به بیحسی و سوزنسوزن شدن در دستها و پاها شوند. عفونتهای باکتریایی، ویروسی یا قارچی میتوانند به اعصاب آسیب رسانده و موجب التهاب یا تورم شوند. این التهاب در اعصاب ممکن است باعث علائمی مانند سوزنسوزن شدن، گزگز یا بیحسی شود.
برخی از عفونتهایی که ممکن است این علائم را ایجاد کنند، شامل:
-
عفونتهای باکتریایی مانند عفونت استخوان یا مفاصل
-
عفونتهای ویروسی مثل ویروس ایدز، هرپس یا واریسلا زوستر
-
عفونتهای قارچی مانند قارچهای پوستی و ناخن
درمان عفونت میتواند علائم بیحسی را کاهش دهد. این درمان شامل مصرف آنتیبیوتیکها، ضد ویروسها یا داروهای ضد قارچ است. رعایت بهداشت، شستن دستها و دریافت واکسنها میتواند از عفونتها پیشگیری کند.
عوارض بیحسی دست و پا
بیحسی و گزگز دست و پا میتواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات عصبی، گردش خون ضعیف یا بیماریهای مزمن رخ دهد. عوارض این وضعیت به شدت به علت زمینهای آن بستگی دارد. در مواردی، بیحسی میتواند به مشکلات زیر منجر شود:
-
ناتوانی در حفظ تعادل یا راه رفتن
-
مشکلات در انجام وظایف روزمره با دستها
-
افزایش خطر افتادن و آسیبهای جسمی
-
درد مداوم و احساس سوزش
-
آسیب عصبی شدید و دائمی
عوارض جدیتر شامل:
-
نارسایی کلیوی
-
بیماریهای قلبی
-
سکته مغزی
-
فلج یا آسیب عصبی دائمی
راههای پیشگیری و مدیریت
-
ترک سیگار
-
حفظ وزن سالم
-
تغذیه متعادل و دریافت ویتامینهای ضروری
-
ورزش منظم برای بهبود گردش خون
-
پرهیز از مواد شیمیایی مضر
سخن پایانی
هرگونه بیحسی یا گزگز دست و پا ممکن است نشاندهنده مشکل جدیتری باشد. مراجعه به پزشک و مشاوره تخصصی ضروری است تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود. خوددرمانی نباید جایگزین درمان حرفهای شود. در پایان، بیحالی و بیحسی دست و پا میتواند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی شما داشته باشد. این احساسات، اگرچه ممکن است در ابتدا بیاهمیت به نظر برسند، اما میتوانند نشانهای از مشکلات عمیقتر باشند که نیاز به توجه ویژه دارند. با شناسایی دقیق عوامل مؤثر، میتوان راهکارهای مؤثری را برای بهبود وضعیت شما ارائه داد.
در این راستا، مراجعه به متخصصان کلینیک ما میتواند گام مهمی برای بازگشت به زندگی عادی و پرانرژی باشد. تیم ما با تخصص و تجربه کافی، به شما کمک میکند تا ریشههای این مشکلات را شناسایی کنید و راهکارهای مناسب را به شما پیشنهاد دهند. فراموش نکنید که سلامت شما اهمیت زیادی دارد و هر نشانهای نباید نادیده گرفته شود. با ما تماس بگیرید و برای مشاوره تخصصی اقدام کنید. تغییرات مثبت در زندگی شما فقط یک قدم با شما فاصله دارد. بیایید با هم این مسیر را آغاز کنیم و به احساس بهتر و سلامت کامل دست یابیم!
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو