نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
بی‌حسی موقت یا هشدار یک بیماری پنهان؟
علت بی حس شدن انگشتان دست در خواب ممکن است در نگاه اول بی‌خطر به نظر برسد، اما همیشه این‌طور نیست. اگرچه در بسیاری از موارد، این احساس ناشی از فشرده شدن موقت عصب به‌علت وضعیت نامناسب خواب است، اما باید بدانید که گاهی بی‌حسی انگشتان دست می‌تواند اولین هشدار سکته مغزی یا مشکلات جدی عصبی باشد. همین احتمال باعث می‌شود که این علامت را ساده ندانیم. در صورتی که بی‌حسی با درد قفسه سینه، تنگی نفس یا تغییر فشار خون همراه باشد، موضوع بسیار جدی‌تر است و نیاز به اقدام فوری دارد. با توجه به تنوع علل سندروم تونل کارپال گرفته تا میلوپاتی‌های گردنی مقاله حاضر با هدف ارائه‌ی اطلاعات دقیق و علمی نوشته شده تا در تصمیم‌گیری پزشکی به شما کمک کند. اگر تاکنون برایتان این سوال پیش آمده که
برای بی حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم، این مطلب راهنمای خوبی خواهد بود.
آنچه در این مقاله می خوانید:
ساختار دست و عوامل مؤثر
دست، یکی از اعضای بسیار مهم بدن انسان است که نقش اساسی در انجام فعالیت‌های روزمره ایفا می‌کند. این اعضا، مجموعه‌ای از استخوان‌ها، عضلات، عصب‌ها و بافت‌های مختلف است که با یکدیگر تعامل دارند تا امکان انجام حرکات و وظایف مختلف را فراهم کنند. در ادامه این متن، به بررسی ساختار دست و علت بی حس شدن انگشتان دست در خواب می‌پردازیم.
ساختار دست شامل پنج‌انگشت (شاخه) است که هر کدام شامل مفصل‌های مختلفی از جمله مفصل‌های بین انگشتان (مفصل‌های متراکم) و مفصل کمر دست (مفصل مچ) هستند. این مفصل‌ها به‌وسیله بافت‌های ضامنی نظیر اوتار و لیگامان‌ها به هم متصل هستند. عوامل مؤثر بر ساختار دست عبارت‌اند از.
استخوان‌ها
دست از ۲۷ استخوان تشکیل شده است که به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: استخوان‌های کف دست و استخوان‌های انگشتان. این استخوان‌ها بافت سختی دارند و به‌تنهایی و به همراه یکدیگر حرکات مختلف دست را امکان‌پذیر می‌سازند.
عضلات
دست دارای عضلات مختلفی است که حرکت‌های مختلف را انجام می‌دهند. ماهیت آنها اجزای حیاتی موازی با استخوان‌ها در ایجاد حرکت دست است.
عصب‌ها
عصب‌های دست نقش اساسی در انتقال پیام‌های عصبی از مغز به دست و برعکس دارند. این ارتباط عصبی امکان کنترل دقیق حرکات دست را فراهم می‌کند.
مچ دست
مفصل مچ نقش مهمی در حرکت دست ایفا می‌کند. این مفصل اجازه چرخش و خم‌شدن دست را می‌دهد.
بافت‌های ضامنی
رباط‌ها یا لیگامان‌ها دیگر از جمله عواملی هستند که به پایداری مفاصل و حرکت صحیح دست کمک می‌کنند.
دست به‌عنوان یکی از قسمت‌های بسیار پیچیده بدن، به هماهنگی بین استخوان‌ها، عضلات، عصب‌ها و بافت‌های ضامنی وابسته است. ازاین‌رو، حفظ سلامت دست و اجتناب از مصدومیت‌ها و مشکلات مرتبط با آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
پدیده بی حسی انگشتان دست
پدیده بی حسی انگشتان دست یک اتفاق ناگهانی در حین خواب یا استراحت است که باعث بی حسی یک یا چند انگشت دست می‌شود. این واقعه ممکن است به‌صورت موقت باشد و گاهی اوقات به مشکلات مزمن اعصاب و سلامتی دست می‌دهد. در ادامه به برخی نکات مهم در مورد این پدیده پرداخته می‌شود تا علت سوزن‌سوزن شدن دست هنگام خواب به‌خوبی برای شما عزیزان قابل‌درک باشد.
-
علت‌ها و مکانیسم بی بدون احساس شدن انگشت‌های دست: بی حسی انگشتان دست ممکن است ناشی از فشار بر عصب‌ها، کاهش جریان خون به انگشتان یا فشار طولانی‌مدت بر انگشتان باشد. این امور می‌توانند به دلیل شیوه خواب یا وضعیت جسمی فرد رخ دهند.
-
مدت زمان بی حسی: بی حسی انگشتان معمولاً به‌صورت موقت و خیلی کوتاه‌مدت است. اگر بی حسی بیش از چند دقیقه ادامه داشته باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
-
علائم همراه: علائم همراه مانند ورم، درد یا تنگی نفس نیز می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات جدی باشند که نیاز به ارزیابی پزشکی دارند.
-
فاکتورهای خطر: افراد با دیابت، بیماری‌های قلبی، یا مشکلات عروقی در خطر بیشتری برای بی حسی انگشتان دست هستند.
-
مشاوره پزشکی: اگر بی حسی مکرر یا مزمن باشد یا با علائم دیگری همراه باشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا مشکلات جدی را از بین ببرند و به شما راهنمایی درمانی مناسب دهند.
بنابراین، پدیده بی حسی انگشتان دست یک اتفاق است که معمولاً بی‌خطر است، اما باید باتوجه‌به علائم و مشکلات مرتبط با آن توسط پزشک ارزیابی شود. اهمیت توجه به‌سلامتی دست و انگشتان در جلوگیری از مشکلات بزرگ‌تر نیز بسیار مهم است.
علت سوزن‌سوزن شدن دست هنگام خواب
بدون احساس شدن انگشت‌های دست هنگام خواب ممکن است مسئله‌ای ناخوشایند باشد. این وقتی اتفاق می‌افتد که انگشتان شما ناگهان بی حس شده و قادر به حرکت‌دادن یا احساس درد یا لرزش در آنها نیستید. این مسئله می‌تواند مختصراً اتفاق بیفتد یا به مدت طولانی‌تری ادامه داشته باشد. در این مقاله، به بررسی دلیل بی حس شدن انگشت دستان در خواب می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که چرا این اتفاق ممکن است رخ دهد.
فشار عصبی
اصلی‌ترین دلیل بی حس شدن انگشت دستان در خواب فشار عصبی است. فشار نهفته در نقاطی از دست می‌تواند منجر به ایجاد بی حسی شود. این فشار ممکن است ناشی موقعیت‌های نادر در خواب یا فشار روی دست در طول روز باشد.
مشکلات عروقی
مشکلات عروقی مثل فشار خون بالا یا انسداد عروق می‌تواند تداخل در جریان خون به انگشتان ایجاد کند و به بی حس شدن آنها منجر شود. این مشکلات می‌توانند عوامل اصلی اختلال در عرضه خون به انگشتان باشند.
بیماری‌های عصبی
بی حس شدن انگشت دستان در خواب ممکن است نتیجه بیماری‌های عصبی مانند دیابت، سندرم تونل کارپال، یا اختلالات عصبی دیگر باشد. در این موارد، ایجاد بی حسی معمولاً به دلیل تضعیف عملکرد عصب‌ها است.
استرس و اضطراب
استرس و اضطراب می‌توانند به مشکلات عضلاتی و عصبی منجر شوند. بعضی از افراد در شرایط استرسی تنش به ماهیچه‌های دست خود وارد می‌کنند که ممکن است به بی بدون احساس شدن انگشت‌های دست منجر شود.
بیماری‌های سیستمیک
بعضی از بیماری‌های سیستمیک مثل التهاب مفاصل یا انسداد مغزی می‌توانند به بی حسی انگشتان در خواب منجر شوند.
فشار بر ریشه‌های عصبی در گردن و ستون فقرات
فشار بر ریشه‌های عصبی در ناحیه گردن و ستون فقرات نیز می‌تواند به بی حسی انگشتان در خواب منجر شود. این فشار ممکن است به علت مشکلات دیسک فقرات یا التهاب در ناحیه گردن باشد.
فشار بر روی عصب مچی (تونل کارپال)
فشار طولانی‌مدت بر روی عصب مچی، که به‌عنوان تونل کارپال شناخته می‌شود، می‌تواند به علت فشردگی عصب مچی و اختلالات عصبی در منطقه دستی، به بی‌حسی انگشتان دست منجر شود.
مشکلات عصبی یا سلامتی
برخی بیماری‌ها و اختلالات عصبی مانند دیابت، سندرم تونل کارپال، اسکلروز چندگانه و غیره می‌توانند باعث بی‌حسی انگشتان دست شوند.
عوامل محیطی
عوامل محیطی مانند سرمای شدید، فشار طولانی‌مدت بر روی دست، یا برخی مواد شیمیایی ممکن است به بی‌حسی انگشتان دست ارتباط داشته باشند.
باتوجه‌به این موارد، اگر تازه متوجه بی حسی انگشتان در خواب شده‌اید یا این مشکل به‌صورت مداوم تکرار می‌شود، توصیه می‌شود که به یک پزشک معتمد مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند علل مشکل را تشخیص دهد و برنامه درمانی مناسب را تجویز کند. درصورتی‌که بی حسی انگشتان با علائم دیگری همراه باشد، مثل درد شدید، تورم، تغییر رنگ پوست یا مشکلات حرکتی، باید به‌صورت فوری به پزشک مراجعه کنید چرا که ممکن است نیاز به درمان فوری داشته باشید.
اکثر افراد بی‌حسی انگشتان در خواب را تجربه کرده‌اند. در نگاه اول ممکن است این نشانه را بی‌اهمیت بدانیم، اما باید آگاه باشیم که در برخی موارد، این علامت ممکن است زنگ خطر یک بیماری جدی مانند سکته قلبی یا مغزی باشد. بنابراین لازم است شناخت دقیقی از ساختار دست و مسیرهای عصبی آن داشته باشیم.
دست انسان از ۲۷ استخوان تشکیل شده است که توسط مفاصل متعددی (مفاصل انگشتان، کف دست و مچ) به یکدیگر متصل‌اند. این استخوان‌ها با بافت‌های نرمی مانند تاندون‌ها، لیگامان‌ها، عضلات، عروق خونی، اعصاب، پوست و ناخن‌ها احاطه شده‌اند. بین این بافت‌ها، ساختارهایی کیسه‌ای به نام «بورس» وجود دارند که اصطکاک را کاهش می‌دهند. اختلال در هر یک از این اجزا می‌تواند منجر به بی‌حسی شود.
شایع‌ترین علت بی‌حسی شبانه، فشار بر مسیر عصب در طول خواب است. عصب مدیان، اولنار و رادیال ممکن است به‌دلیل وضعیت بدن تحت فشار قرار گیرند. همچنین، فشار از سوی دیسک بیرون‌زده، زواید استخوانی، تنگی کانال نخاعی، آرتروز گردن، روماتیسم ستون فقرات و میلوپاتی‌های گردنی می‌تواند موجب این مشکل شود. مشکلات عروقی نظیر بیماری شریان‌های محیطی نیز ممکن است با کاهش خون‌رسانی، بی‌حسی ایجاد کنند.
در دسته بیماری‌های عصبی، سه مورد مهم‌اند:
-
سندرم تونل کارپال (فشار بر عصب مدیان در مچ دست)
-
سندرم کوبیتال (فشار بر عصب اولنار در آرنج)
-
نوروپاتی‌های محیطی، که در دیابت، مسمومیت با الکل، کمبود B۱۲، بیماری لایم و داروهای خاص دیده می‌شود.
در برخی افراد، پدیده رینود که با واکنش عروق به سرما همراه است، نیز موجب بی‌حسی و تغییر رنگ انگشتان می‌شود.
نکته بسیار مهم این است که اگر بی‌حسی انگشتان همراه با درد قفسه سینه، تنگی نفس، درد گردن، درد فک، افت فشار خون، تغییر ضربان قلب یا کاهش هوشیاری باشد، باید احتمال سکته را در نظر گرفت و فوراً به اورژانس مراجعه کرد.
تأثیر بی حس شدن انگشتان دست در خواب بر سلامتی
قطعیت علت بی حسی انگشتان
اگر بی حسی انگشتان در خواب به علت فشار بیش از حد بر روی عصب‌ها، کاهش جریان خون یا دیگر دلایل مشخصی باشد، ممکن است به مشکلات جدی‌تری ارتباط داشته باشد.
بیماری‌های عصبی
بی حسی انگشتان ممکن است نشان‌دهنده مشکلات عصبی باشد. این مسئله می‌تواند به اختلالاتی مانند نوروپاتی (آسیب به اعصاب) اشاره کند که نیاز به توجه پزشکی دارند.
تأثیر بر کیفیت خواب
بدون احساس شدن انگشت‌های دست می‌تواند کیفیت خواب را تحت‌تأثیر قرار دهد. افراد ممکن است به علت این پدیده از خواب بیدار شوند یا به دلیل ناراحتی نتوانند به خواب عمیق برسند.
پیامد‌های فیزیکی
درصورتی‌که بی حسی انگشتان باعث عدم توانایی در تشخیص درد یا آسیب‌دیده شدن انگشتان شود، ممکن است به طور ناخواسته خود را در معرض خطر قرار دهید.
تأثیر بر عملکرد روزمره
این مشکل می‌تواند به مشکلات در انجام وظایف روزمره، مثل نوشتن یا برداشتن اشیا، منجر شود.
درصورتی‌که شما یا کسی که می‌شناسید به بی‌حسی شبانه انگشتانمبتلا هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند تشخیص دقیق‌تری ارائه دهد و در صورت نیاز، توصیه‌های درمانی یا آزمایش‌های تشخیصی موردنیاز را ارائه کند. در نهایت، پیروی از نصایح پزشکی بسیار مهم است تا به مشکلات جدی‌تری در آینده جلوگیری شود.
چگونگی پیشگیری از بی حس شدن انگشتان در خواب
برای پیشگیری از ب بدون احساس شدن انگشت‌های دست هنگام خواب ، می‌توانید اقداماتی انجام دهید تا به عوامل مختلفی که این مشکل را ایجاد می‌کنند، پیشگیری کنید. در ادامه، راهکارهایی را که به شما کمک می‌کنند از بدون احساس شدن انگشت‌های دست هنگام خواب جلوگیری کنید، مطرح می‌کنیم.
-
تغذیه مناسب: مطمئن شوید که دریافت کافی و مناسب از ویتامین‌ها و مواد معدنی، به‌ویژه ویتامین B۱۲ و آهن، در رژیم غذایی خود دارید. کمبود این مواد می‌تواند به بدون احساس شدن انگشت‌های دست هنگام خواب منجر شود.
-
حرکت و ورزش: ورزش و حرکت منظم به بهبود گردش خون در سیستم عصبی کمک می‌کند. این ممکن است از بی‌حسی شبانه انگشتانجلوگیری کند.
-
ابتناء سیگار و مصرف الکل: سیگار و الکل می‌توانند به مشکلات عصبی و گردش خون ضربه بزنند. بنابراین، اجتناب از این مواد مخرب می‌تواند مفید باشد.
-
تنظیم خواب: تأخیر در زمان خواب و کمبود خواب می‌تواند به ایجاد مشکلات عصبی منجر شود. سعی کنید به میزان کافی و به‌موقع بخوابید.
-
کنترل استرس و اضطراب: استرس و اضطراب می‌توانند به بدون احساس شدن انگشت‌های دست هنگام خواب مرتبط باشند. تمرین‌های روان‌شناسی، مدیتیشن و روش‌های کاهش استرس می‌توانند به شما کمک کنند.
-
استفاده از البسه گرم در خواب: در فصول سرد سال یا زمانی که اتاق‌خواب بسیار سرد است، استفاده از البسه گرم و پوشیدن جوراب گرم می‌تواند به بهبود گردش خون در انگشتان کمک کند.
-
ترازوی سلامتی: مراقبت از وزن مناسب و کنترل فشار خون می‌تواند به پیشگیری از مشکلات عصبی و بی حس شدن انگشتان کمک کند.
-
بررسی پزشکی: اگر مشکل بدون احساس شدن انگشت‌های دست هنگام خواب به‌صورت مداوم و مزاحم ادامه دارد یا با علائم دیگر همراه است، حتماً به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. او می‌تواند علت دقیق مشکل شما را تشخیص دهد و درمان مناسب را تجویز کند.
-
تذکر مهم: اگر با مشکلاتی مانند بدون احساس شدن انگشت‌های دست هنگام خواب مواجه هستید، بهتر است هرگز خودسرانه به درمان نپرداخته و همواره به راهنمایی و توصیه‌های یک پزشک اعتماد کنید. به مشکلات عصبی و عروقی توجه دقیقی داشته باشید و با پزشک خود همکاری کنید تا بهبود و درمان بهتری داشته باشید.
ارتباط بین بی حس شدن انگشتان و مشکلات عصبی
بدون احساس شدن انگشت‌های دست هنگام خواب یک پدیده معمول است که معمولاً به‌عنوان "تحت‌فشار نوروپاتی" شناخته می‌شود. این اتفاق ممکن است اتفاق بیفتد زمانی که شما در وضعیتی هستید که انگشتان دستتان تحت‌فشار یا فشار نوروپاتی قرار دارند. این فشار ممکن است ناشی از تاکسیکیتهای موقت باشد که تأثیر می‌گذارند یا نشانه هایی از مشکلات عصبی مانند تنگی عروق عصبی (که به‌عنوان کارپال تونل سندروم شناخته می‌شود) باشد. تعدادی علت ممکن برای بی حسی انگشتان در خواب وجود دارد که ارتباط میان آن و مشکلات عصبی ممکن است موردتوجه قرار گیرد.
-
کارپال تونل سندروم (CTS): این مشکل عصبی معمولاً با تنگی کانال کارپال تونل در مچ دست ارتباط دارد و می‌تواند به بی حسی انگشتان در خواب منجر شود.
-
مشکلات عصبی مرکزی: برخی از مشکلات عصبی مرکزی ممکن است به علت نواقص در سیستم عصبی مرکزی باعث بی حسی انگشتان در خواب شوند.
-
فشار روی عصب‌ها: فشار مکرر روی عصب‌ها به‌عنوان یک علت احتمالی بی حسی انگشتان در خواب مطرح می‌شود.
-
مشکلات سیستم عصبی خودکار: مشکلات در سیستم عصبی خودکار می‌توانند از بی حس شدن انگشتان در خواب همراه باشند.
-
عوامل اختیاری: مصرف الکل یا مواد مخدر، نقص‌های تغذیه‌ای، کم‌خوابی، استرس و اضطراب نیز می‌توانند به بی حسی انگشتان در خواب مرتبط باشند.
تشخیص دقیق ارتباط بین بی حس شدن انگشتان در خواب و مشکلات عصبی نیاز به مشاوره پزشکی دارد. اگر این مشکل به‌صورت مداوم تکرار می‌شود یا با علائم دیگر همراه است، حتماً به پزشک مراجعه کنید. برای درمان این مشکل، نیاز به تشخیص دقیق و درمان مشکل اساسی دارید، که ممکن است شامل فیزیوتراپی، داروها، یا حتی جراحی باشد.
تفاوت بین بی حس شدن انگشتان در خواب و بی حسی روزمره
بی حس شدن انگشتان دست یک پدیده بسیار معمول و پرتکرار است که ممکن است در دو شرایط گوناگون و مختلف رخ دهد: یکی در موقعیت خواب و دیگری در وضعیت‌های روزانه و عادی زندگی. در اینجا، می‌پردازیم به توضیح تفاوت‌ها و نکات مهم مربوط به بی حسی انگشتان دست در این دو شرایط مختلف.
علت سوزن‌سوزن شدن دست هنگام خواب و شناختی درباره خواب
علت اصلی
بی حس شدن انگشتان در خواب معمولاً به علت فشاری که به عصب‌ها و عروق خونی در طول شب وقوع می‌کند، اتفاق می‌افتد. این فشار ممکن است از وضعیت خواب روی شکم یا استفاده از دستان به‌عنوان مهارت‌های حرکتی در خواب ناشی شود.
مدت زمان
بی حسی انگشتان در خواب معمولاً به‌صورت موقت و کوتاه‌مدت است و بعد از تغییر وضعیت خواب یا تحرک در بستر به طور طبیعی برطرف می‌شود.
اهمیت
این نوع بی حسی در خواب عمدتاً بی‌اهمیت است و به‌عنوان پدیده‌ای طبیعی در خواب در نظر گرفته می‌شود.
علت بی حس شدن انگشتان دست در وضعیت‌های روزمره
علت اصلی
بی حسی انگشتان در وضعیت‌های روزمره ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند فشار یا تراکم عصبی، عوامل ساختاری عروق خونی (مثل ساختار لوله‌ها یا تنگ شدن عروق)، یا مشکلات عصبی مانند مور ماندگی عصب‌ها یا اختلالات اعصاب مرکزی باشد.
مدت زمان
بی حسی انگشتان در وضعیت‌های روزمره ممکن است به مدت طولانی‌تری دیده شود و نیازمند ارزیابی پزشکی و درمان ممکن است باشد.
اهمیت
درصورتی‌که بی حسی انگشتان در وضعیت‌های روزمره به‌صورت مزمن و پیوسته مشکل ایجاد کند، توصیه می‌شود به یک پزشک متخصص مراجعه نمایید تا مسائل احتمالی مانند مشکلات عصبی یا مسائل عروقی بادقت و تخصصی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند.
سخن پایانی
علت بی حس شدن انگشتان دست در خواب در اغلب موارد به فشرده شدن موقت اعصاب بازو یا گردن مربوط است، اما گاهی پشت این علامت ساده، بیماری‌های مهم‌تری نهفته‌اند. شایع‌ترین علت، تحت فشار قرار گرفتن عصب مدیان در سندروم تونل کارپال است. فشار به عصب اولنار در ناحیه آرنج (سندرم کوبیتال) یا عصب رادیال نیز می‌تواند در وضعیت‌های خاصی مانند خوابیدن روی بازو رخ دهد. نوروپاتی‌های محیطی مانند آنچه در دیابت، مصرف الکل، کمبود B۱۲، مسمومیت با فلزات سنگین یا داروهای خاص دیده می‌شود نیز از دیگر دلایل مهم‌اند. مشکلات جدی‌تری مانند دیسک گردن، آرتروز، روماتیسم، تنگی کانال نخاع و میلوپاتی گردنی نیز می‌توانند اعصاب را در مسیرشان تحت فشار قرار دهند. بیماری شریان‌های محیطی که خون‌رسانی را مختل می‌کند، یا پدیده رینود که با سرما تشدید می‌شود نیز مطرح هستند. گاهی بی‌حسی ناگهانی و شدید انگشتان دست در خواب، به‌ویژه اگر با علائم قلبی‌عروقی همراه باشد، می‌تواند هشدار سکته قلبی یا مغزی باشد. تشخیص علت به‌موقع و مراجعه به متخصص مغز و اعصاب یا ارتوپدی، برای پیشگیری از آسیب‌های جبران‌ناپذیر کاملاً ضروری است.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو