نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
درمان گیاهی تنگی کانال نخاعی؛ علل + انواع روشهای درمانی
تنگی کانال نخاعی یعنی کاهش فضای اطراف نخاع که، باعث فشار بر اعصاب میشود. این مشکل عوارض شدیدی چون: بروز دردهای طاقتفرسا، بیحسی و ضعف در اندامها داشته و زمانی که پیشرفت کند، فرد را با فلج دائمی مواجه خواهد کرد.
هرچند درمانهای گیاهی و خانگی به کاهش علائم کمک میکنند، اما نباید فراموش کرد که این روشها فقط مکمل درمان اصلی هستند، نه جایگزین آن! تنگی کانال نخاعی بیماریای نیست که بتوان با آزمون و خطا یا اتلاف وقت در روشهای غیرعلمی، فرصت درمان را از دست داد. هرگونه تعلل میتواند آسیبهای جبرانناپذیری به سیستم عصبی وارد کند.
در ادامه، مؤثرترین درمانهای گیاهی و خانگی را که به کاهش علائم این عارضه کمک کرده و نیز دلایل اصلی ایجاد این بیماری را معرفی خواهیم کرد. همچنین ویژگیهای یک دکتر خوب برای تنگی کانال نخاع را به شما خواهیم گفت. با ما باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید:
همهچیز درباره تنگی کانال نخاعی؛ علل، علائم و روشهای درمانی
پیش از آنکه دربارۀ درمان گیاهی تنگی کانال نخاعی صحبت کنیم، لازم است ابتدا بدانیم که تنگ شدن کانال درون نخاعی چیست و علل بروز آن شامل چه مواردی است. تنگ شدن کانال درون نخاعی، زمانی رخ میدهد که یک یا تعدادی از سوراخهای استخوانی ستون مهرهها، شروع به باریک شدن کرده و در نتیجه فضای عبور اعصاب نخاعی یا طناب نخاعی را کاهش میدهند.
این فرایندِ کاهش فضای اعصاب نخاعی، گاهی در یک کانال نخاعی و گاهی نیز در سوراخهایی که اعصاب نخاعی از آنها خارج میشوند، رخ میدهد. علل متنوعی برای تنگی کانال نخاعی وجود دارد که به طور معمول این علل، ناشی از بیماریها و سایر عوامل اکتسابی بوده یا به صورت وراثتی و مادرزادی هستند.
به طوری که هر چه تنگشدگی فضا بیشتر باشد، آنگاه عصبهای نخاعی و یا خود طناب نخاعی بیشتر تحت فشار قرار گرفته و همین امر منجر به افزایش علائم آن به صورت کرختی، سوزنسوزنشدن و همچنین درد شدید و ضعف حرکتی میشود.
برخی از مهمترین علائمی که نشاندهندۀ بیماری تنگ شدن کانال درون نخاعی در افراد است، عبارتند از:
احساس درد شدید در اندام تحتانی (شامل: باسن، ساق پا و کف پا) که عمدتاً با ایستادن شدت میگیرد.
درد ارجاعی، که به یک یا هر دو پا منتشر شده و به عنوان درد سیاتیک یاد میشود.
از دست دادن عملکرد عصبی در برخی نواحی خاص
بیحسی در ناحیۀ مغز که عموماً نادر بوده و به طور معمول رخ نمیدهد.
نکتۀ بسیار مهم در مورد علائمی که گفته شد، این است که علائم تنگ شدن کانال درون نخاعی در افراد مختلف متفاوت است. لذا مهمترین کار در بروز هر یک از علائم، مراجعه به پزشک متخصص برای دریافت مشورت و تشخیص قطعی بیماری و ارائه درمانهای مناسب است. پیشتر گفته شد تنگ شدن کانال درون نخاعی، علل متفاوتی نیز دارد که برخی از مهمترین علتهای تنگ شدن کانال درون نخاعی عبارتند از:
آسیب ستون فقرات
دژنراسیون و تخریب دیسک ستون مهرهها کمری و کانال نخاعی
افزایش ضخامت رباتهای بین ستون مهرهها
در ادامه به توضیح برخی از این علل مهم که مقدمهای بر درمان گیاهی تنگی کانال نخاعی است خواهیم پرداخت:
تنگ شدن کانال درون نخاعی به علت آرتروز
حقیقت این است که ستون مهرهها، توسط غضروفی صاف به یکدیگر متصل شده است که به آن دیسک گفته میشود. زمانی که غضروف بین ستون مهرهها (دیسک) دچار تحلیل میشود، سایش استخوانهای ستون مهره بر یکدیگر افزایش پیدا کرده و همین امر منجر به بروز تشکیل ترکیباتی مانند خار استخوانی میشود.
این ساختارها که به عنوان استیوفیت شناخته میشوند، به طورکلی منجر به تنگتر شدن کانال نخاعی و فشار بر روی طناب نخاعی و بعضاً اعصاب نخاعی گردن میشود.
تخریب دیسکها
به طورکلی با افزایش سن، دیسکها که حاوی مقادیر بالای آب هستند، آب خود را از دست داده و آهستهآهسته صاف میشوند. از طرف دیگر، سوراخ بین مهرهها که محل عبور اعصاب بین نقاط است نیز باریکتر میشود.
در چنین مواردی چنانچه بیماری خفیف باشد، درمان کردن تنگ شدن کانال درون نخاعی گردن و کمر با داروی گیاهی کارگشاست ولی اگر بیماری شدت یابد، لازم است که عمل جراحی برداشتن دیسک با جاگذاری پروتزهای دیسک صورت پذیرد.
چگونه بدون جراحی علائم تنگی کانال نخاعی را مدیریت کنیم؟
زمانی که سخن از درمان گیاهی تنگی کانال نخاعی میشود، طیف وسیعی از درمانها برای بهبود بیماری تنگ بودن کانال میان نخاعی مطرح است. این روشهای درمانی در مراحل مختلف به شکل متفاوتی مورد استفاده قرار میگیرند و از این جهت هر کدام نیز روش درمانی، خاص خود را دارد.
برای همین هم لازم است که در صورت شک به تنگی کانال نخاع، به پزشک متخصص مراجعه نموده تا ضمن تشخیص علت بیماری، بهترین درمان برای فرد انتخاب شود. برخی از مهمترین روشهای درمان این عارضه عبارتند از:
تغییر سبک زندگی و جلوگیری از حرکاتی که منجر به افزایش درد میشود
ورزشدرمانی و پیادهروی
مصرف داروهای شیمیایی
افزایش استراحت
استفاده از درمان مکمل با داروی گیاهی
در ادامه، در مورد هر یک از روشهای درمانی به جز درمانکردن تنگ بودن کانال میان نخاعی گردن و کمر با داروی گیاهی صحبت خواهیم کرد:
کاهش فشار وارده بر کانال نخاعی با استفاده از تغییر حالت فیزیکی
حقیقت این است که کلیۀ بیمارانی که مبتلا به تنگ بودن کانال نخاعی هستند پس از مدتی، متوجه این حقیقت میشوند که زمانی که ایستادهاند یا در حال راه رفتن هستند، چنانچه به جلو خم شوند از میزان درد ناشی از این عارضه در آنها کاسته میشود.
همچنین متوجه شدهاند که در هنگام خوابیدن با بالا بردن زانوهای خودشان به سمت قفسه سینه یا پوزیشنی مانند بچه تازه متولد شده که خوابیده است، از میزان درد آنها کاسته میشود.
حقیقت این است که در چنین شرایطی، ستون مهرهها در یک راستا قرار میگیرد و در نتیجه تنگی ناشی از همراستا نبودن ستون مهرهها کاهش یافته و درد بهبود پیدا میکند. استفاده از این روش، برای موارد خفیف تا متوسط از افزایش التهاب جلوگیری میکند؛ و تا حدی از درد ناشی از این عارضه در بیمار بکاهد بدون آن که به درمان گیاهی تنگی کانال نخاعی نیاز شود.
استفاده از داروهای شیمیایی
به طورکلی استفاده از داروهای شیمیایی در بیماری تنگی کانال نخاع، یکی از رایجترین روشهای درمانی است. بررسیها و نیز آمار نشان دادهاند که چیزی در حدود ۶۵ درصد بیماران، صرفاً با استفاده از داروهای شیمیایی و برخی از توصیههای مراقبتی، از میزان درد ناشی از این عارضه میکاهند.
برخی از مهمترین داروهای شیمیایی که برای بهبود و کاهش درد ناشی از تنگی کانال نخاع مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از:
داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی
داروهای شلکننده عضلانی
تزریق مستقیم
تزریق مستقیم به کانال نخاعی که به عنوان تزریق اپیدورال نیز شناخته میشود، شامل تزریق یک داروی ضدالتهابی قوی، مانند داروهای ضدالتهابی استروئیدی (شامل کورتیکواستروئیدها) به داخل کانال نخاعی است که به صورت، حاد و لحظهای از میزان التهاب و تورم طناب نخاعی میکاهد.
این روش، یک روش نسبتاً تهاجمی و خطرناک است و میبایست حتماً با صلاحدید پزشک و توسط پزشک متخصص صورت پذیرد تا امکان آسیب عصبی ناشی از آن به کمترین مقدار ممکن برسد. به طور معمول این روش در افرادی که مبتلا به تنگ بودن کانال میان نخاعی درجات شدید هستند یا بعد از درمانهای مختلف داروهای شیمیایی و حرکات اصلاحی بهبود پیدا نکردهاند، مورداستفاده قرار میگیرد.
حقیقت درمان گیاهی تنگی کانال نخاعی؛ آیا میتوان بهبود یافت؟
همانطور که گفته شد، استفاده از درمان مکمل در عارضۀ تنگی کانال نخاعی گردن و کمر، با داروی گیاهی یکی از روشهای درمانی مناسب بوده و شامل استفاده از ترکیبات گیاهی و طب سنتی است. ترکیبات گیاهی و طب سنتی، از گذشته برای بهبود دردهای عضلانی و دردهای عصبی مورد استفاده قرار گرفتند.
اما نکتۀ بسیار مهم این است که، درمان گیاهی تنگی کانال نخاعی به عنوان یک طب مکمل، در کنار داروها و روشهای درمانی طب نوین کارکرد دارد و خود به تنهایی قادر به بهبود درد و درمان این عارضه نخواهد بود. از این جهت بسیار مهم است که بیمار، انتظار ویژهای از درمان گیاهی تنگی کانال نخاعی نداشته باشد و از آنها صرفاً به عنوان یک مکمل و کمککننده به روشهای درمانی اصلی استفاده کند.
برخی از این ترکیبات مورد استفاده در درمان مکمل تنگ بودن کانال میان نخاعی گردن و کمر با داروی گیاهی عبارتند از:
استفاده از برخی روغنهای گیاهی: تجربه نشان داده است که استفاده از برخی روغنهای موضعی گیاهی مانند: روغن سیاه دانه، روغن بادام تلخ و همچنین روغن گل سرخ برای ماساژ اندامها در کنار طب سوزنی، برای فرد مفید بوده و منجر به کاهش انقباضات و اسپاسمهای عضلانی در ناحیۀ ستون مهرهها و بهتر شدن درد ناشی از تنگ بودن کانال میان نخاعی میشود.
استفاده از بادکش: استفاده از بادکش نیز یک روش درمان تنگ بودن کانال میان نخاعی و ناحیه ستون مهرهها است. گرچه امروزه علت علمی مشخصی برای بهبود برخی از ضعفهای عضلانی و کوفتگی، به دنبال استفاده از بادکش مشخص نشده است، با این وجود، بادکش در موارد محدودی منجر به بهبود درد کمر و یا گردن ناشی از تنگی کانال نخاعی در بیمار مبتلا میشود.
نکته بسیار مهم در این گروه از درمان گیاهی این است که توسط فردی باتجربه و حتماً در صورت صلاحدید پزشک انجام شود.
مصرف عرقیات: روش دیگر درمان مکمل این عارضه با داروی گیاهی، عرق خارخسک به همراه مقادیر عسل است که از گذشته نشان داده است که منجر به بهبود درد و احساس آرامش خواهد شد. مطالعات علمی نیز توصیه میکند که استفاده از عرقیات، به علت تأثیری که بر روی استرس دارد و منجر به کاهش استرس در فرد شده و در نتیجه برای بهبود درد کمر و گردن ناشی از تنگ بودن کانال میان نخاعی توصیه میشود.
مصرف برخی از دمنوشها نیز مانند: دمنوش آویشن، شاختره یا بومادران برای کاهش استرس و اضطراب و همچنین بهبود درد توصیه میشود.
حجامت و زالودرمانی: یک روش درمان گیاهی تنگی کانال نخاعی، استفاده از حجامت و زالودرمانی است. مطالعات ضدونقیضی در مورد کارکرد این روش درمانی وجود دارد که با اینوجود هیچ یافته علمی، علت مشخصی را برای بهبود فرد پس از زالودرمانی و حجامت توصیه نکرده است.
از طرف دیگر، خیلی از مطالعات انجام شده نشان میدهد که تفاوت چندانی بین احوال بیمارانی که تحت حجامت و زالودرمانی قرار گرفتهاند با سایر بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع که از این درمان استفاده نکردهاند نیز وجود ندارد. به همین دلیل طب نوین؛ استفاده از چنین درمانی را توصیه نمیکند. با اینوجود ممکن است در موارد نادری؛ برخی افراد با استفاده از این روشهای درمانی بهبود نسبی پیدا کنند. در چنین مواردی بهتر است به پزشک متخصص طب سنتی مراجعه کنند تا از این روش درمانی بهره جویند.
نشانههای خطرناک تنگی کانال نخاعی که نیاز به جراحی اورژانسی دارند
زمانی که صحبت از عوارض بعد از درمان گیاهی تنگی کانال نخاعی میشود، حقیقت این است که بر اساس محل درگیری، عوارض تنگ بودن کانال میان نخاعی نیز متفاوت است. نکته جالب دیگر این است که بسیاری از بیماران، تنگ بودن کانال میان نخاعی در گردن و کمر را، همراه با یکدیگر تجربه میکنند. لذا عوارض ناشی از تغییر کانال نخاعی گردنی و کمری هر دوی آنها در این افراد بروز پیدا میکند.
به طور معمول عوارض تنگ بودن کانال میان نخاعی، در افرادی بروز پیدا میکند که به مدت طولانی به علائم ناشی از درد کمر و تنگی کانال نخاعی بیتفاوت بوده و اقدامی برای درمان آن نکردهاند.
با این حال، فلج نسبی دست در تنگی داخل کانال در نخاع گردنی و نیز فلج ناحیه پا، اندام تحتانی و بیاختیاری ادراری و مدفوعی در تنگی داخل کانال در نخاع کمری بسیار حائز اهمیت است. در صورت بروز هر کدام از موارد یاد شده، انجام جراحی یک مورد اورژانسی است که میبایست در سریعترین زمان ممکن صورت پذیرد؛ چرا که در صورت بیتوجهی و عدم درمان به موقع، احتمال زیاد فلج کامل فرد از ناحیه گردن و یا کمر به پایین را همراه خواهد داشت.
از این جهت بسیار مهم است که علائم این عارضه شناخته شود تا از بروز آن به خوبی جلوگیری شود.
سخن پایانی
بیماری تنگی داخل کانال در نخاع، گردن و کمر، یک بیماری نسبتاً شایع بوده عوارض خطرناکی را نیز با خود به همراه دارد. اگر این بیماری به موقع و به درستی درمان نشود، پیشرفت کرده و آسیبهای جبرانناپذیری، مانند فلج دائمی را به همراه خواهد داشت. تشخیص دقیق، درمان اصولی و پیگیری مداوم، تنها راه جلوگیری از پیامدهای خطرناک این بیماری است. بنابراین درمان گیاهی تنگی کانال نخاعی شاید در کاهش موقت علائم نقش داشته باشد، اما هرگز نباید به عنوان راهحل اصلی در نظر گرفته شود؛ اتلاف وقت در روشهای غیرعلمی میتواند به آسیبهای جبرانناپذیر و حتی فلج دائمی منجر شود.
در کلینیک ما، با بهرهگیری از جدیدترین روشهای درمانی و تجهیزات پیشرفته، بهترین خدمات تشخیصی و درمانی را برای بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی ارائه میدهیم. تیمی از پزشکان متخصص در کنار شما هستند تا مسیر درمانی مناسبی را طراحی کرده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند. اگر با علائم این عارضه مواجه هستید، وقت را تلف نکنید! همین امروز برای مشاوره تخصصی و شروع درمان اقدام کنید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو