نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

همه چیز درباره تنگی کانال نخاعی مادرزادی؛ علائم و درمان

تنگی کانال نخاعی مادرزادی یک بیماری است که می‌تواند از بدو تولد فرد را تحت تأثیر قرار دهد و معمولاً با محدودیت فضای موجود برای نخاع و ریشه‌های عصبی توصیف می‌شود. تشخیص و درمان به موقع این بیماری بسیار مهم است زیرا می‌تواند از بروز علائم شدید و محدودیت‌های بعدی در زندگی فرد جلوگیری کند.

به همین دلیل یافتن یک دکتر خوب برای تنگی کانال نخاع اهمیت دارد. این مقاله سعی دارد تا با ارائه اطلاعاتی جامع در مورد علائم، عوارض، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی به افراد مبتلا و خانواده‌های آن‌ها کمک کند تا با این چالش به نحو احسن مقابله کنند.

تنگی کانال نخاعی مادرزادی چیست

یک کانال استخوانی به نام کانال نخاعی در مرکز ستون مهره‌ها وجود دارد که نخاع درون آن قرار می‌گیرد. وقتی کسی مبتلا به این عارضه مادرزادی است یعنی کانال نخاعی او در دوران جنینی اندازه استاندارد نداشته به طوری‌که نخاع درون آن تحت فشار بوده است.

کانال نخاعی در حالت طبیعی حفره‌ای است که نخاع، بافت عصبی که اطلاعات را بین مغز و بقیه بدن منتقل می‌کند در آن قرار گرفته است. اما در تنگی مادرزادی کانال نخاعی این حفره خیلی کوچک است یا در برخی نقاط کاملاً بسته شده است. این عامل باعث می‌شود اعصاب نخاعی تحت آسیب و فشار قرار گیرند. تشخیص این نقص معمولاً در دوران جنینی یا کودکی امکان‌پذیر است.

علت اصلی ایجاد این بیماری مادرزادی هنوز به طور کامل مشخص نشده است اما چند عامل خطر شناخته شده وجود دارد که احتمال بروز آن را افزایش دهند. مثلا اگر قبلاً کسی در خانواده دچار تنگی کانال نخاعی باشد، احتمال انتقال این نقص به فرزند وجود دارد.

علاوه بر این فقدان برخی مواد مغذی مانند ویتامین 12 B و فولات ممکن است با ایجاد نقص در لوله عصبی جنین، زمینه‌ساز بروز تنگی کانال نخاعی شود. عامل دیگر در این زمینه دیابت بارداری کنترل نشده است. در واقع کنترل نشدن قند خون مادر مبتلا به دیابت در دوران بارداری با ایجاد عوارضی مانند آسیب به سلول‌های عصبی جنین، خطر بروز این ناهنجاری را افزایش می‌دهد.

علائم تنگی کانال نخاعی مادرزادی چیست

تنگی مادرزادی کانال نخاعی نیز مانند هر عارضه دیگری علائم گوناگونی ایجاد می‌کند. کسی که کانال نخاعی‌اش به صورت مادرزادی تنگ است فشار زیادی بر نخاعش وارد می‌شود که همین فشار زیاد باعث می‌شود نخاع نتواند به درستی اطلاعات حسی و حرکتی را منتقل کند. بیشترین آسیب در این بیماری به اندام تحتانی و پاها وارد می‌شود. به گونه‌ای که فلجی در پاها و مشکلات حرکتی، اختلالات حسی لگن، عدم توانایی در کنترل مثانه و روده و... را ایجاد می‌کند.

مشکلات حرکتی و فلجی پا

می‌دانید که نخاع مرکز اصلی هدایت سیگنال‌های عصبی و کنترل حرکت و حس در بدن است. رشته‌های عصبی متعددی داخل نخاع وجود دارند که حس و حرکت را بین مغز و اندام‌ها و نقاط مختلف بدن رد و بدل می‌کنند که این رشته‌های عصبی به بخش‌های مختلفی از بدن متصل هستند. وقتی در اثر تنگی کانال نخاعی، به این رشته‌های عصبی فشار وارد می‌شود هدایت سیگنال‌های عصبی به پاها مختل خواهد شد.

در نتیجه پیام‌های عصبی لازم برای حرکت پاها به درستی به عضلات نمی‌رسد و عضلات قادر به انقباض مناسب نیستند. همچنین اگر رشته‌های عصبی‌حسی که اطلاعات لمسی را از پاها به مغز منتقل می‌کنند دچار آسیب شوند، حس پاها نیز به طور گسترده دچار اختلال خواهد شد. بنابراین تنگی نخاع در محل خروج ریشه‌های عصبی مربوط به پاها با مختل کردن هدایت سیگنال‌های عصبی منجر به ضعف، فلجی یا از دست رفتن حس در اندام تحتانی می‌گردد که فرد را با مشکلات زیادی مواجه می‌کند.

اختلالات حسی لگن و پا

وقتی رشته‌های عصبی آسیب می‌بینند پیام‌ها و سیگنال‌های مربوط به لمس، فشار، دما و درد به درستی به مغز منتقل نمی‌شود. در نتیجه فرد دچار کاهش یا از دست دادن حس در نواحی تحت پوشش آن عصب می‌شود.

به عنوان مثال اگر ریشه‌های عصبی مهره اول یا دوم خاجی که مسئول حس پشت و قسمت داخلی ران، ساق پا و کف پا هستند، دچار آسیب شوند؛ فرد دچار اختلال حسی در این نواحی می‌شود. لذا تنگی نخاع در ناحیه کمر و ساکروم (منطقه‌ای که اعصاب مربوط به پایین‌تنه از آنجا خارج می‌شوند) می‌تواند با ایجاد فشار یا آسیب مستقیم به ریشه‌های عصبی باعث از دست رفتن یا کاهش احساس در ناحیه تحت‌پوشش آن عصب شود.

 اختلالات کنترل مثانه و روده

تنگی کانال نخاعی می‌تواند به رشته‌های عصبی که کنترل ارادی مثانه و روده‌ را برعهده دارند آسیب رسانده و باعث ایجاد مشکل در کنترل دفع ادرار و مدفوع شود. مثانه و روده توسط سیستم عصبی خودمختار کنترل می‌شوند.

اما کنترل ارادی آنها برعهده نخاع است؛ به این معنی که ارتباط بین مغز و نخاع، امکان تصمیم‌گیری برای دفع ادرار یا مدفوع را فراهم می‌کند. فشار بر روی ریشه‌های عصبی ساکروم در تنگی کانال نخاعی منجر به آسیب اعصاب کنترل‌کننده مثانه و روده می‌شود.

تغییر شکل ظاهری کمر و پشت و پاها

تنگی کانال نخاعی با ایجاد فشار بر روی ریشه‌های عصبی باعث آسیب عصبی و عضلانی در ناحیه کمر و پا می‌شود. این آسیب‌ها منجر به تغییر شکل و وضعیت استخوان‌ها، مفاصل و عضلات می‌گردند. یکی از رایج‌ترین این تغییرات، وضعیت نامتعارف پا است.

به دلیل آسیب به عصب سیاتیک که به عضلات کف پا عصب‌رسانی می‌کند، عضلات کف پا ضعیف شده و کف پا به سمت بیرون متمایل می‌شود. از طرفی فشار بر روی نخاع در ناحیه کمری‌خاجی، با اختلال در عملکرد عضلات کمر سبب انحراف ستون فقرات و برآمدگی یا فرو رفتگی در قسمت‌هایی از کمر و پشت می‌شود.

عوامل افزایش‌دهنده خطر تنگی مادرزادی کانال نخاعی

وقتی کانال نخاعی به طور مادرزادی به قدری تنگ باشد که بر نخاع و اعصاب نخاعی فشار وارد شود، در انتقال پیام‌های حسی اختلال ایجاد خواهد شد. علاوه بر این بیماری‌های دیگری نیز وجود دارند که اثر این فشار را تشدید می‌کنند.

به همین دلیل کسانی که به طور مادرزادی به تنگی کانال نخاعی مبتلا هستند باید بیش از سایرین مراقب باشند و اگر به بیماری‌هایی همچون فتق دیسک، آرتروز و... مبتلا هستند با کنترل مداوم از پیشرفت و تشدید آن جلوگیری کنند.

بیرون‌زدگی دیسک کمر

بیرون‌زدگی دیسک کمر زمانی رخ می‌دهد که قسمتی از هسته مرکزی دیسک بین مهره‌ای به سمت کانال نخاعی فشار وارد می‌کند. دیسک‌های بین مهره‌ای نقش مهمی در جذب ضربه و اتصال مهره‌ها به یکدیگر دارند. دیسک‌ها با افزایش سن و فشارهای وارده به ستون فقرات شروع به فرسوده شدن می‌کنند.

هنگامی که قسمتی از هسته مرکزی دیسک خارج شده و به سمت کانال نخاعی فشار وارد می‌کند باعث تحریک یا فشار بر روی ریشه‌های عصبی یا خود نخاع خواهد شد. این امر باعث درد، بی‌حسی و ضعف عضلانی در اندام‌ها می‌شود.

اگر فتق دیسک در ناحیه کمری رخ دهد، فشار به سمت پایین و بر روی نخاع و اعصاب خروجی آن در ناحیه ساکرال (استخوان دنبالچه) وارد می‌شود. این منطقه همان جایی است که در برخی افراد، تنگی مادرزادی کانال نخاعی وجود دارد.

بنابراین وقتی بیرون‌زدگی یا فتق دیسک باعث ایجاد فشار و تحریک ریشه‌های عصبی می‌شود در افراد مبتلا به این عارضه مادرزادی، علائم حادتر و وخیم‌تری را به دنبال خواهد داشت؛ چراکه نخاع آنها در یک فضای بسیار محدودتری جای می‌گیرد.

آرتروز ستون فقرات

آرتروز ستون فقرات با پیشرفت سن و فرسودگی دیسک‌های بین مهره‌ای ایجاد می‌شود. استخوان‌ها و مفاصل ستون فقرات در این بیماری دچار التهاب، درد و تحلیل می‌شوند. از طرفی کاهش فاصله بین مهره‌ها در آرتروز باعث کاهش ارتفاع دیسک‌ها و تنگ شدن کانال نخاعی در ناحیه آسیب‌دیده می‌شود.

حال اگر فردی دچار آرتروز شدید ستون فقرات باشد و در عین حال مبتلا به تنگی مادرزادی کانال نخاعی نیز باشد این دو عامل با هم اثر بیشتری داشته و باعث تشدید علائم می‌شوند. با تنگ‌تر شدن کانال نخاعی، فشار بیشتری بر روی نخاع و ریشه‌های عصبی وارد می‌شود. این مسئله باعث درد و فلج شدیدتری در اندام‌ها می‌گردد.

پوکی استخوان

پوکی استخوان (کمبود مواد معدنی در استخوان‌ها) می‌تواند خطر پیشرفت تنگی مادرزادی کانال نخاعی را افزایش دهد. در افراد مبتلا به پوکی استخوان، کاهش تراکم استخوانی، شکنندگی بیشتر استخوان‌ها و فرسایش بیشتر دیسک‌های بین مهره‌ای اتفاق می‌افتد. همین امر باعث فرو‌رفتگی ستون فقرات و کاهش ارتفاع آن می‌شود.

در این شرایط، فضای در دسترس برای کانال نخاعی و ریشه‌های عصبی کوچکتر می‌شود. بنابراین اگر فردی دارای تنگی مادرزادی کانال نخاعی باشد و دچار پوکی استخوان هم شود، فشار وارد بر کانال نخاعی و اعصاب خروجی آن در ناحیه محدود بیشتر می‌شود.

این وضعیت می‌تواند به درد شدیدتر و فلجی، کاهش حس و حرکت و در موارد پیشرفته، اختلال در کنترل ادرار و مدفوع و فلج پاها منجر شود. به عبارت دیگر پوکی استخوان فضاهای موجود برای نخاع و اعصاب خروجی آن را کاهش داده و فشار بیشتری بر ساختارهای حیاتی درون کانال مهره‌ای وارد می‌کند که در نهایت شدت و سرعت پیشرفت عوارض ناشی از تنگی مادرزادی کانال نخاعی را تشدید می‌کند. به همین دلیل افراد مبتلا به تنگی مادرزادی کانال نخاعی باید بیشتر مراقب باشند که به پوکی استخوان مبتلا نشوند.

تومورهای نخاعی

تومورهای نخاعی، رشد غیرطبیعی و بدخیم سلول‌ها در بافت نخاع هستند که می‌توانند با ایجاد فشار بر روی نخاع و اعصاب، خطر تنگی مادرزادی کانال نخاعی را افزایش دهند. با رشد تومور، فضای درون کانال مهره‌ای برای عبور و مرور نخاع و ریشه‌های عصبی محدودتر می‌شود.

وجود تومور بر روی نخاع فردی قبلا از تنگی مادرزادی کانال نخاعی رنج می‌برده است فشار بیشتری بر ساختار حساس نخاع و اعصاب حسی‌حرکتی در فضایی که از پیش تنگ بوده است وارد می‌کند. در نتیجه علائمی مانند درد شدید گردن و کمر، خشکی و ضعف اندام‌ها، اختلالات حسی، مشکلات کنترل مثانه و روده و حتی فلج شدن پاها به سرعت تشدید می‌شود.

آیا تنگی مادرزادی کانال نخاعی خطرناک است

بله، این عارضه می‌تواند بسیار خطرناک باشد. پیشتر به شما گفتیم که در حالت طبیعی، نخاع درون کانالی به نام کانال نخاعی در ستون مهره‌ها قرار دارد. وقتی این کانال به اندازه کافی باز و گشاد نباشد فشار بر روی نخاع اعمال می‌شود. این فشار شاید در ابتدا خفیف باشد و علائم جزئی ایجاد کند.

اما هرچه کانال تنگ‌تر شود و فشار بیشتری به نخاع وارد شود، عوارض شدیدتری بروز می‌کند. وقتی فشار به حدی زیاد شود که باعث فلج شدن اندام‌ها، از دست دادن کنترل مثانه و روده و عوارض تهدیدکننده حیات مثل عفونت‌های شدید شود، آن موقع است که تنگی کانال نخاعی بسیار وخیم و خطرناک می‌شود.

در پیشرفت این بیماری ابتدا علائمی مثل خواب‌رفتگی و سوزش پاها، مشکلات کنترل مثانه و روده و ضعف عضلانی ظاهر می‌شود. ولی با پیشرفت بیماری ممکن است فرد دچار فلج کامل پاها شود. حال اگر مراحل کنترل و درمان طی نشود حتی ممکن است فلج به نواحی بالاتر از پاها مثلا تا سطح شکم، سینه یا دست‌ها پیشروی کند.

در مراحل پیشرفته، توانایی تنفس و عملکرد قلب و شش‌ها دچار مشکل می‌شود. از آنجا که تنگی کانال نخاعی باعث قطع ارتباط و انتقال پیام‌های عصبی به بدن می‌شود می‌تواند سبب اختلال شدید در عملکرد حیاتی بدن شده و در نهایت منجر به مرگ گردد. بنابراین با اولین علائم تنگی کانال نخاعی باید سریعا نزد پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.

روش‌های طب سنتی در مدیریت تنگی مادرزادی کانال نخاعی

پیروی از راهکارهای طب سنتی در کنار روش‌های درمانی پزشکی نوین، روند درمان را راحت‌تر و سریع‌تر می‌کند. پزشکان طب سنتی معتقدند انجام برخی از حرکات کششی و نرمشی مناسب در افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی به عنوان مکمل درمان‌های پزشکی نوین می‌تواند تا حد زیادی از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. مثلا اگر تغذیه مناسب داشته باشید از عوامل تشدید‌کننده تنگی کانال نخاعی مانند پوکی استخوان، آرتروز و... در امان خواهید ماند. در ادامه این راهکارها را معرفی می‌کنیم.

ورزش

انجام مرتب ورزش‌ها و تمریناتی که انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات پشت و شکم را افزایش می‌دهد برای کنترل و درمان تنگی کانال نخاعی بسیار مفید است.

از جمله این تمرینات می‌توان به یوگا، کشش‌های پشت و شکم، تمرینات ثبات مرکزی، شنا و حرکات آبی اشاره کرد. یوگا شامل حرکات کششی و پیچشی است که فشار روی نخاع را با افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و مفاصل کاهش می‌دهد. این حرکات می‌بایست به‌صورت آرام و بدون ایجاد درد انجام شود. کشش‌های پشت نیز شامل قوس دادن کمر به عقب و جلو و کشش دادن عضلات کناره‌های پشت و کمر است.

کشش‌های شکم هم شامل خم کردن و کشیدن آرام شکم ورزشکار است. تمریناتی مثل پلانک، لیفت شکم و اسکات، تمرینات ثبات مرکزی هستند که باعث تقویت عضلات شکم و کمر می‌شود و از فشار بیش از حد به ستون فقرات جلوگیری می‌کند.

شنا و حرکات آبی نیز مثل شنای پروانه و کرال سینه به دلیل بی‌وزنی در آب، فشار کمتری به مهره‌ها وارد می‌کند و در عین حال باعث تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و شکم می‌شود. بهتر است این تمرینات را حداقل 3 تا 4 بار در هفته و هر بار 30 تا 45 دقیقه انجام دهید.

طب سوزنی

طب سوزنی با فرو بردن سوزن‌های بسیار نازکی در نقاط خاصی از بدن، باعث آزاد شدن مواد شیمیایی درون بدن مثل اندورفین و سروتونین می‌شود که خاصیت ضددرد و آرامبخش دارند. بنابراین طب سوزنی با کاهش التهاب و درد در ناحیه کمر و پشت، فشار وارده بر ریشه‌های عصبی و نخاع را کم می‌کند.

از طرفی طب سوزنی با هدف قرار دادن نقاطی در عضلات اطراف ستون فقرات مثل عضلات گردن، شانه و کمر باعث افزایش جریان خون و بهبود گردش خون در این نواحی می‌شود. با بهبود گردش خون، التهاب و ورم کاهش پیدا می‌کند. در فرایند طب سوزنی، هورمون‌هایی آزاد می‌شود که در بهبود تنگی کانال نخاعی و پیشگیری از بدتر شدن آن مفید هستند.

ماساژ

ماساژدرمانی به عنوان یک روش مکمل در کنترل علائم تنگی کانال نخاعی مفید است. ماساژ با اثر بر روی عضلات و اعصاب باعث کاهش التهاب، درد و تشنج عضلانی می‌شود. برای انجام ماساژدرمانی ابتدا بیمار باید در وضعیت راحتی قرار بگیرد. سپس ماساژور با استفاده از روغن‌های خاص ماساژ شروع به مالش نرم ناحیه کمر، شانه‌ها و پشت می‌کند.

حرکات باید به آرامی، ملایم و بدون فشار زیاد انجام شود. استفاده از فشارهای عمیق و ماساژهای شدید توصیه نمی‌شود. طول دوره درمان بستگی به شرایط بیمار دارد اما معمولا یک دوره ۴ تا ۸ هفته‌ای، هر هفته ۲ تا ۳ جلسه ۳۰ تا ۴۵ دقیقه‌ای توصیه می‌شود. می‌توانید ماساژدرمانی را نزد فیزیوتراپ انجام دهید.

تغذیه

همانطور که می‌دانید که تغذیه برای کنترل و جلوگیری از پیشرفت هر بیماری نقش اساسی دارد. تغذیه مناسب نقش بسزایی در کنترل علائم تنگی کانال نخاعی دارد. از جمله مواد غذایی مفید شامل:

• ماهی‌های چرب حاوی امگا ۳
• میوه‌ها و سبزی‌های تازه که ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های زیادی دارند
• غلات و حبوبات کامل مثل گندم کامل، برنج قهوه‌ای، عدس و لوبیا
• روغن زیتون به دلیل خاصیت ضدالتهابی

از موادی که باید از مصرفشان پرهیز کرد می‌توان به چربی‌های اشباع‌شده، فست‌فودها، غذاهای فرآوری‌شده، شیرینی‌جات، نمک و الکل، کافئین و نوشابه‌های گازدار اشاره کرد که موجب التهاب و بدتر شدن علائم می‌شوند.

روش‌های تشخیص تنگی مادرزادی کانال نخاعی

پزشکان برای تشخیص تنگی کانال نخاعی مادرزادی از روش‌هایی گوناگونی استفاده می‌کنند و گاهی جهت اطمینان بیشتر، ترکیبی از چند روش بکار گرفته می‌شود.

پزشک در مرحله اول با بررسی علائمی مانند ضعف عضلانی یا فلج در اندام‌ها، تغییر شکل در پاها، مشکلات کنترل مثانه و روده و نداشتن حس در نواحی خاص پوست به ابتلای بیمار به تنگی کانال نخاعی مشکوک می‌شود. سپس برای اطمینان از تشخیص خود از روش‌های تشخیصی زیر استفاده می‌کند.

آزمایش الکترودیاگنوستیک

آزمایش الکترودیاگنوستیک یک روش تشخیصی است که برای ارزیابی عملکرد و سلامت اعصاب محیطی و ریشه‌های عصبی استفاده می‌شود. در این روش الکترودهایی روی پوست قرار می‌دهند که جریان الکتریکی ضعیفی از طریق آن‌ها به بدن فرستاده می‌شود. سپس با قرار دادن الکترودها در نقاط مختلف، سرعت انتقال پیام عصبی در طول مسیر اعصاب اندازه‌گیری می‌شود.

هر چقدر سرعت هدایت عصبی کمتر باشد بیانگر آسیب بیشتر به عصب است. در تنگی مادرزادی کانال نخاع به دلیل فشار بر روی طناب نخاعی و ریشه‌های عصبی، سرعت انتقال پیام عصبی کاهش می‌یابد. با اندازه‌گیری سرعت هدایت عصبی در نواحی مختلف می‌توان محل و شدت آسیب‌دیدگی اعصاب را تعیین کرد.

بیوپسی عصب

بیوپسی عصب روش تشخیصی دیگری است که طی آن نمونه کوچکی از بافت عصب برداشته می‌شود و زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد. این کار با هدایت مستقیم یک سوزن نازک (سوزن بیوپسی) به داخل عصب انجام می‌شود.

این سوزن ویژه پس از بی‌حسی موضعی پوست وارد بدن شده و از طریق آن یک نمونه کوچک از بافت عصب خارج می‌گردد. این نمونه سپس توسط متخصص بافت‌شناسی (پاتولوژیست) مورد بررسی قرار می‌گیرد تا وجود التهاب، آسیب سلولی یا یک بیماری خاص تشخیص داده شود.

در تنگی مادرزادی کانال نخاع فشار مداوم بر روی طناب نخاعی و اعصاب باعث التهاب و تخریب تدریجی غلاف میلین و آسیب به آکسون‌ها (لوله‌های انتقال‌دهنده پیام عصبی) می‌شود. بنابراین با بررسی بافت برداشته شده از عصب تحت فشار می‌توان وجود تغییرات التهابی، تخریب میلین و آسیب‌های آکسونی را تأیید کرده و به این ترتیب به تشخیص قطعی تنگی کانال نخاعی کمک نمود. البته انجام بیوپسی عصب نیاز به تخصص بالا و تجهیزات خاصی دارد و در مواردی که سایر روش‌های تشخیصی مبهم باشند جهت تأیید نهایی بکار می‌رود.

آزمایش خون

آزمایش خون اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت اعصاب و ریشه‌های عصبی تحت فشار در تنگی کانال نخاعی فراهم می‌کند. یکی از مهم‌ترین آزمایش‌ها بررسی میزان ویتامین 12B و اسید فولیک خون است. ویتامین 12B و اسید فولیک برای سلامت و عملکرد طبیعی سیستم عصبی ضروری هستند.

آسیب به غلاف میلین و آکسون‌ها در تنگی کانال نخاعی باعث اختلال در انتقال ویتامین 12B به سیستم عصبی می‌گردد. بنابراین سطح پایین ویتامین 12B و اسید فولیک خون، نشان‌دهنده آسیب اعصاب محیطی در اثر فشار مداوم است.

تصویریرداری

تکنیک‌های تصویربرداری پزشکی مانند MRI و CT اسکن، نقش بسزایی در تشخیص تنگی کانال نخاعی دارند. این روش‌ها به طور مستقیم ساختارهای داخلی بدن از جمله نخاع و استخوان‌های اطراف آن را نشان می‌دهند. MRI با جزئیات بالا ناهنجاری‌های ستون فقرات و نخاع از جمله تنگی یا باریک شدن کانال نخاع را نشان می‌دهد.

سی‌تی اسکن نیز با استفاده از اشعه ایکس و تجزیه و تحلیل رایانه‌ای، تصاویر دقیقی از استخوان و بافت‌های نرم فراهم می‌کند. پزشک با مشاهده مستقیم محل و میزان تنگی کانال نخاع می‌تواند به طور قطعی تشخیص تنگی مادرزادی کانال نخاعی را تأیید کند و درمان مناسب را آغاز نماید.

روش‌های درمان تنگی کانال نخاعی مادرزادی

جراحی به عنوان یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان تنگی مادرزادی کانال نخاعی با هدف برداشتن قسمت‌های اضافی استخوان یا بافت نرم اطراف نخاع انجام می‌شود تا فضای بیشتری برای نخاع ایجاد کند. پزشک متخصص در این عمل جراحی با برش طولی در ناحیه کمر یا گردن به ستون مهره‌ها دسترسی پیدا می‌کند.

سپس با استفاده از ابزارهای جراحی، قسمت‌هایی از ستون مهره‌ها یا دیسک‌های بین مهره‌ای را که فشار غیرطبیعی به نخاع وارد می‌کنند را برمی‌دارد تا فضای خالی بیشتری ایجاد شود. گاهی بافت‌های همبند یا غضروف‌هایی که التهاب ایجاد کرده‌اند نیز برداشته می‌شوند.

فشار وارد بر نخاع با انجام این کار کاهش پیدا می‌کند و احتمال آسیب به بافت عصبی نیز کمتر می‌شود. بیماران معمولا پس از عمل جراحی به مدت چند هفته به استراحت مطلق با استفاده از تجهیزات پشتیبانی مانند بریس یا کرست نیاز دارند تا بهبودی کامل حاصل شود.

البته پیگیری درمان‌های دارویی و انجام فیزیوتراپی نیز ضروری است. فیزیوتراپی پس از عمل جراحی تنگی کانال نخاعی بسیار حائز اهمیت است، زیرا به بازگرداندن قدرت و عملکرد عضلانی بیمار کمک شایانی می‌کند. در طول جراحی، برداشتن قسمت‌هایی از ستون مهره‌ها و استخوان‌های اطراف نخاع می‌تواند باعث آسیب به بافت‌های نرم اطراف شود.

از طرفی وضعیت بی‌حرکتی طولانی‌مدت پس از عمل باعث ضعف و از دست رفتن توانایی عضلانی می‌شود. بنابراین فیزیوتراپی با ارائه برنامه‌های منظم ورزش‌درمانی و حرکت‌درمانی به تقویت مجدد عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل و بهبود الگوهای حرکتی فرد کمک می‌کند.

در جلسات فیزیوتراپی ابتدا حرکات ملایم کششی و تقویتی برای گرم کردن بدن انجام می‌شود. سپس با تمرینات تقویت عضلانی، ثبات و تعادل مفصلی و عملکرد حرکتی فرد بهتر خواهد شد. انجام مرتب این برنامه‌های ورزشی به کاهش درد و التهاب، پیشگیری از زخم بستر و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا به تنگی کانال نخاعی پس از عمل کمک شایانی می‌کند.

سخن پایانی

در پایان این مقاله به شما پیشنهاد می‌کنیم در صورت نیاز به مشاوره بیشتر در خصوص تنگی کانال نخاعی مادرزادی به پزشکان متخصص ما مراجعه کنید و از تجربیات آن‌ها بهره‌مند شوید. همان‌طور که در ابتدا نیز گفتم زندگی با این بیماری مادرزادی پر از چالش‌ها و فراز و نشیب‌هایی است که ممکن است برای بسیاری نا آشنا باشد.

در این مقاله سعی کردیم با بررسی جامع این عارضه از نشانه‌های آن گرفته تا روش‌های تشخیصی و درمانی تا جای ممکن توضیح دهیم که چگونه این بیماری می‌تواند زندگی یک فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

مسیر درمانی که بیماران و خانواده‌شان می‌پیمایند هرچند دشوار است اما آنها با کمک پزشکان متعهد و روش‌های درمانی پیشرفته می‌توانند به نتایج مثبتی دست یابند. جراحی، فیزیوتراپی و دارو درمانی همه و همه نقشی حیاتی در بهبود وضعیت بیماران دارند.

اما مهم‌تر از همه، حمایت و پشتیبانی خانواده و دوستان است که به بیماران قدرت مقابله و ادامه مسیر را می‌دهد. امیدوارم که این مقاله برایتان مفید واقع شده باشد و توانسته باشد دانش و آگاهی شما را درباره این بیماری و راه‌های مواجهه با آن افزایش دهد.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو