نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

تنگی کانال نخاعی گردن

یکی از شایع‌ترین دردهایی که این روزها بسیاری از ما آن را تجربه می‌کنیم، گردن درد است. ما در عهد و زمانی زندگی می‌کنیم که استفاده از گوشی‌های موبایل، لپ‌تاپ و کامپیوتر بسیار گسترش پیدا کرده است و استفاده از این نوع ابزار آسیب‌های فراوانی بر گردن وارد و دردهای ناخوشایندی در این قسمت ایجاد می‌کند؛ البته گاهی اوقات نیز دردی که در قسمت گردن احساس می‌کنیم به سبب بروز عارضه‌ای به نام تنگی کانال نخاعی گردن است. ممکن است به تازگی دکتر خوب برای تنگی کانال نخاع تشخیص داده باشد که شما دچار تنگی کانال نخاعی در گردن شده‌اید و این امر شما را برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه راغب کرده باشد؛ بنابراین تا پایان مقاله همراه ما باشید تا اطلاعات جامع و کاملی در این زمینه در اختیارتان قرار دهیم.

فهرست مطالب

تنگی کانال نخاعی گردن چیست؟

اجازه دهید مبحث خود را با پاسخ به این سؤالات آغاز کنیم که «تنگی کانال نخاعی گردن چیست و تنگی کانال نخاعی گردن چگونه است؟» ستون فقرات ما که از کمر تا به گردن امتداد دارد از چندین مهره تشکیل شده است. اصلی‌ترین وظایفی که بر عهده این مهره‌ها قرار دارد، ثبات و پشتیبانی از بالاتنه بدن ماست. ما به واسطه این ستون می‌توانیم گردن خود را به اطراف بچرخانیم و بسیاری از امور روزمره خود را انجام دهیم. از سوراخ‌های درون مهره‌های ستون فقرات، اعصاب نخاعی عبور می‌کنند که سیگنال‌های مغز را به اعضای بدن می‌رسانند. این اعصاب از کانالی به نام کانال نخاعی عبور می‌کنند.

اگر فضای کانال نخاعی به هر علتی تنگ و باریک شود، طناب نخاعی بیش از پیش فشرده می‌شود. هر چند این فرایند به تدریج رخ می‌دهد؛ اما در صورتی که درمان نشود، مشکلی به وجود می‌آید که در اصطلاح پزشکی، تنگی کانال نخاعی نام دارد. این بیماری در قسمت پایین کمر یا در قسمت گردن رخ می‌دهد و درد زیادی دارد. تنگی کانال نخاعی گردن به انگلیسی عبارت است از (spinal canal stenosis) استنوز در واقع به معنای حالت تنگی است که برای کانال نخاعی به وجود می‌آید. نکته مهم اینکه وقتی به این بیماری دچار شوید علاوه بر درد، علائم دیگری مانند بی‌حسی، ضعف و گزگز را در گردن خود احساس می‌کنید.

5 علت تنگی کانال نخاع گردن 

پارامترهای بسیار زیادی وجود دارند که به عنوان علت تنگی کانال نخاع گردن مطرح می‌شوند؛ در واقع مهره‌های گردن ما به سبب موقعیت خاصی که دارند، همواره در معرض آسیب‌ها و صدمات مختلفی قرار می‌گیرند. در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا پنج علت تنگی در کانال نخاعی گردن را با شما عزیزان در میان بگذاریم:

تنگی در کانال نخاعی گردن مادرزادی

برخی نوزادان پس از به دنیا آمدن به صورت مادرزادی دچار تنگی کانال نخاعی در قسمت گردن می‌شوند. به این صورت که کانال نخاعی آنها، قطری بسیار کوچک‌تر از اندازه معمولی دارد. برای درمان این عارضه باید به یک پزشک متخصص و با تجربه مراجعه کرد.

آسیب مهره‌های گردن

شایع‌ترین علت تنگی در کانال نخاعی گردن، آسیب و صدماتی است که برای مهره‌های گردن به وجود می‌آید. مهره‌های گردن طی حوادثی مانند تصادفات رانندگی، سقوط از بلندی یا آسیب‌های ورزشی آسیب می‌بینند و با التهابات فراوانی روبه‌رو و این التهابات سبب کاهش قطر کانال نخاعی می‌شوند.

استئوآرتریت

گاهی علت تنگی کانال نخاع گردن بروز بیماری استئوآرتریت یا همان رشد بیش از اندازه استخوان‌های ستون فقرات است. این بیماری سبب رشد خارهای استخوانی و در نهایت کاهش فضای کانال نخاعی می‌شود. استئوآرتریت نه تنها التهاب فراوانی با خود به همراه می‌آورد؛ بلکه مفاصل را نیز تخریب می‌کند.

فتق دیسک گردن

اگر دیسک‌های قسمت میانی مهره‌های گردن به هر دلیلی آسیب ببینند، مایع ژل‌مانند آنها بیرون می‌ریزد و این ژل باعث فشار مضاعفی بر مهره‌های گردن می‌شود و تنگی در کانال نخاعی گردن را به وجود می‌آورد.

 ضخیم شدن رباط‌ها

همچنان که سن بالا می‌رود رباط‌های بدن سفت و ضخیم می‌شوند و بر فضای کانال نخاعی تأثیر می‌گذارند و آن را تنگ می‌کنند؛ در این حالت باید به یک متخصص حاذق و با تجربه مراجعه کرد تا با مشاهده تصاویر این بخش از بدن به علل بروز این عارضه دست یابد.

علائم تنگی کانال نخاعی گردنی کدام‌اند؟

تنگی کانال نخاعی در قسمت گردن به آرامی و به مرور زمان ایجاد می‌شود؛ بنابراین ممکن است در ابتدای امر، هیچ‌گونه علائمی نداشته باشید؛ حتی تصاویر ام‌آر‌آی یا سی‌تی اسکن نیز این موضوع را نشان ندهند؛ اما با سپری شدن زمان، شاهد علائمی در جسم خود خواهید بود که بیان‌گر تشدید وضعیت هستند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین علائم تنگی کانال نخاعی در گردن اشاره می‌کنیم

درد شانه و گردن

شایع‌ترین علامتی که نشان می‌دهد به تنگی کانال نخاعی در قسمت گردن مبتلا شده‌اید، دردهایی است که در قسمت شانه و گردن تجربه می‌کنید؛ حتی این دردها ممکن است در بازو و سایر اندام‌های فوقانی نیز احساس شوند. این درد از جنس دردهای عصبی است و با خم و راست کردن یا بالا بردن دست‌ها تشدید می‌شود.

سرگیجه

پزشکان معتقدند؛ تنگی کانال نخاعی گردن و سرگیجه به یکدیگر مرتبط‌اند. این بیماری نه تنها سرگیجه دائمی با خود به همراه می‌آورد؛ بلکه تعادل بدن را نیز بر هم می‌زند؛ بنابراین مشاهده می‌کنید که دست‌های‌تان با یکدیگر هماهنگ نیستند یا هنگام راه رفتن، تعادل خود را از دست می‌دهید و بر زمین می‌افتید. 

احساس برق‌گرفتگی

زمانی که به تنگی کانال نخاعی دچار می‌شوید ممکن است با حرکت گردن خود احساسی شبیه به برق‌گرفتگی بروز کند. این علامت بسیار جدی است و در صورتی که همواره تکرار شود باید آن را با پزشک خود در میان بگذارید.

اسپاسم عضلانی

اگر به صورت مکرر دچار اسپاسم عضلانی در دست‌ها یا حتی پاهای خود می‌شوید، ممکن است به تنگی در کانال نخاعی گردن مبتلا شده باشید.

بی‌حسی دست و پا

​تنگی نخاع گردن به سبب آنکه به صورت مستقیم به عصب‌ها فشار وارد می‌کند، طبیعی است که حالتی از بی‌حسی و ضعف در قسمت دست و پا ایجاد کند. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، گاهی احساس می‌کنند به صورت ناگهانی، کنترل یکی از پاهای خود را از دست می‌دهند.

گزگز نوک انگشتان

از جمله نشانه‌های دیگری که خبر از ابتلا به بیماری تنگی در کانال نخاعی گردن می‌دهد، احساس گزگز در قسمت نوک انگشتان است؛ البته کسانی که با دستان خود کارهای ظریف انجام می‌دهند بیش از دیگران این موضوع را تجربه می‌کنند.

بی‌اختیاری ادرار و مدفوع

در موارد بسیار نادر و زمانی که تنگی شدید کانال نخاعی گردن رخ می‌دهد، فرد ممکن است کنترل مثانه و روده خود را از دست بدهد.

برای تشخیص و درمان تنگی کانال نخاعی گردن به چه پزشکی مراجعه کنیم؟ 

بهترین کار این است که به یک متخصص ارتوپد مراجعه کنید؛ چراکه این بیماری به سبب نقص در ستون فقرات و به طور کلی سیستم اسکلتی ـ عضلانی به وجود می‌آید؛ بنابراین درمان آن در حیطه دانش و تخصص یک پزشک ارتوپد است. چنین پزشکی ابتدا شما را از نظر فیزیکی معاینه و تاریخچه پزشکی شما را بررسی می‌کند؛ سپس برای آنکه به یک تشخیص دقیق و کامل برسد، آزمایشات و تصویربرداری‌هایی را برای شما تجویز می‌کند. پس از آن و در صورتی که به طور دقیق به این تشخیص رسید که به بیماری تنگی کانال نخاعی گردن مبتلا هستید، درمان را آغاز می‌کند.

گاهی اوقات ممکن است در مسیر درمان به تمرینات اصلاحی نیاز داشته باشید که در این صورت باید با یک فیزیوتراپیست درمان را ادامه دهید؛ همچنین در صورتی که دچار مشکلات عصبی نخاع شده باشید باید به یک متخصص مغز و اعصاب یا جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید؛ اما فراموش نکنید که همیشه اولین قدم برای تشخیص دقیق و شروع مسیر درمان، مراجعه به یک متخصص ارتوپد ماهر و با تجربه است.

روش‌های تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن

علم پزشکی، روش‌های بسیار خوبی پیش روی پزشکان قرار داده است تا از طریق آن به یک تشخیص دقیق و کامل برسند. در ادامه مطلب برخی از مهم‌ترین شیوه‌های تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن را با شما عزیزان در میان می‌گذاریم:

• معاینه فیزیکی

در قدم اول پزشک ستون فقرات شما و مهره‌های گردن را لمس می‌کند. ممکن است اندکی فشار به این قسمت‌ها وارد کند تا ببیند آیا اعمال فشار، سبب درد می‌شود یا خیر؟ حتی ممکن است از شما بخواهد گردن خود را به اطراف حرکت دهید تا موقعیت درد را به خوبی پیدا کند.

• اشعه ایکس

پس از آن نوبت به تصویربرداری دقیق از طریق اشعه ایکس می‌رسد. اشعه‌های قدرتمند ایکس، برخی تغییرات استخوانی مانند خارهای استخوانی را که سبب تنگی کانال گردن می‌شوند نشان می‌دهند.

• ام‌آر‌آی

در صورتی که به بررسی‌ دقیق‌تر نیاز باشد، پزشک برای بیمار خویش تصویربرداری ام‌آر‌آی را تجویز می‌کند. ام‌آر‌آی با استفاده از امواج قدرتمند رادیویی، تمامی آسیب‌های دیسک گردن، رباط‌ها یا احتمال وجود هر توموری را مشخص می‌کند.

• سی‌تی اسکن

​ در صورتی که یک بیمار به هر دلیلی نتواند آزمایش ام‌آر‌آی انجام دهد، پزشک برای او آزمایش سی‌تی یا همان توموگرافی کامپیوتری را تجویز می‌کند. در این فرایند با استفاده از تصاویر اشعه ایکس از زوایای مختلف بدن بیمار را مشاهده و بررسی می‌کنند. مواردی مانند فتق دیسک، خار استخوان، تومور و ... در این آزمایش مشخص می‌شوند.

روش‌های درمان تنگی کانال گردن

خوشبختانه روش‌های مختلفی برای درمان تنگی کانال گردن وجود دارد و اگر شما به این بیماری مبتلا شده‌اید، نیازی نیست خود را به دلیل آن نگران و ناراحت کنید. این درمان‌ها شامل روش‌های جراحی و غیر جراحی می‌شود که پزشک برای شما در نظر می‌گیرد. همچنان با ما همراه باشید تا برخی از روش‌های غیر جراحی درمان تنگی کانال نخاعی گردن را با شما عزیزان در میان بگذاریم:

دارو درمانی

اگر تنگی کانال نخاعی خفیف باشد، می‌توان با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی آن را درمان کرد. این گروه از داروها نه تنها التهاب کانال نخاعی را درمان می‌کنند؛ بلکه درد شما را نیز تسکین می‌بخشند؛ البته داروهای شل‌کننده عضلات، داروهای ضد افسردگی و ضد تشنج را نیز به این لیست اضافه کنید.

فیزیوتراپی

یکی از بهترین روش‌های درمان تنگی کانال نخاعی گردن، انجام تمرینات فیزیوتراپی است. این تمرینات توسط یک فیزیوتراپیست ماهر و بر اساس وضعیت جسمانی شما طراحی می‌شوند. شما با انجام مستمر و منظم تمرینات فیزیوتراپی، می‌توانید عضلات خود را تقویت کنید و تعادل بدن خود را افزایش دهید.

تزریق استروئید

گاهی پزشک تصمیم می‌گیرد در فضایی در نزدیکی ستون فقرات و مهره‌های گردن داروهای استروئیدی تزریق کند. این موضوع سبب می‌شود تا درد بیمار در مدت زمان کوتاهی تسکین یابد و التهاب او از بین برود؛ البته این داروها ممکن است سبب ضعیف شدن استخوان‌ها و بافت‌های مجاور آن شوند؛ بنابراین نباید به دفعات زیاد تزریق شوند.

تمرینات ورزشی

به سبب آنکه تنگ شدن کانال نخاعی گردن، درد فراوانی را در این قسمت به وجود می‌آورد، انجام تمرینات ورزشی برای کاهش این درد مؤثر است؛ البته همه فعالیت‌های ورزشی برای شما مناسب نیستند و چه بسا ممکن است سبب آسیب بیشتر برای گردن شما شوند. قبل از شروع ورزش، بهتر است با فیزیوتراپیست یا متخصص ارتوپد خود مشورت کنید.

لیزر درمانی

​ گاهی پزشکان تصمیم می‌گیرند با امواج قدرتمند لیزر، فشار و التهاب به وجود آمده در کانال نخاعی گردن را کاهش دهند. این روش برای کسانی که به صورت خفیف دچار این بیماری شده‌اند، کارایی دارد؛ اما در موارد شدید‌تر، باید فکر دیگری برای درمان تنگی کانال نخاعی کرد.

تنگی کانال نخاعی گردن درمان با عمل جراحی 

گاهی تنگی کانال نخاعی گردن، درمان با عمل جراحی را می‌طلبد در واقع زمانی که درد و فشاری که بیمار تجربه می‌کند، بسیار شدید باشد؛ به گونه‌ای که زندگی او را مختل کند یا زمانی که تنگی کانال نخاعی گردن و سرگیجه بروز کند و حفظ تعادل جسمی برای بیمار دشوار باشد یا زمانی که بیمار کنترل روده و مثانه خود را از دست داده باشد دیگر نمی‌توان با درمان‌های غیر تهاجمی این مشکل را برطرف کرد و چاره‌ای جز عمل جراحی، پیش روی متخصصان باقی نمی‌ماند. متخصصان ابتدا عکس تنگی کانال نخاعی گردن بیمار را مشاهده می‌کنند؛ سپس بر همان اساس، تصمیم می‌گیرند که چه نوع عملی بر روی او انجام دهند. در ادامه مقاله انواع جراحی‌های ستون فقرات و تنگی کانال نخاعی گردن را با شما عزیزان در میان می‌گذاریم:

1) لامینکتومی

این عمل، در میان سایر عمل‌های جراحی ستون فقرات، بسیار رایج و متداول است. طی آن پزشکان قسمتی از لامینا یا همان مهره را برمی‌دارند؛ حتی اگر نیاز باشد، ممکن است برخی از رباط‌ها و خارهای استخوانی نیز به همراه لامینا برداشته شوند. به این صورت فضای کانال نخاعی باز می‌شود و درد بیمار تسکین می‌یابد.

2) لامینکتومی و لامینوپلاستی

در این شیوه از جراحی، تنها قسمت کوچکی از لامینا توسط متخصصان برداشته می‌شود. این قسمت در واقع همان بخشی است که بیشترین فشار را بر عصب‌های کانال نخاعی وارد می‌کند. در ادامه با بهره‌گیری از پلیت‌ها و پیچ‌های فلزی، یک پل لولایی در قسمتی که جراحی در آن انجام شده به وجود می‌آورند.

3) فورامینوتومی

به طور کلی فورامن یکی از مهم‌ترین قسمت‌های ستون فقرات به شمار می‌رود که ریشه‌های عصبی از آنجا به بیرون انتقال می‌یابد. طی این عمل، استخوان یا بافتی که در این ناحیه قرار دارد، برداشته می‌شود تا فضای کانال نخاعی باز و گسترده شود.

4) فیوژن ستون فقرات

طی این عمل، دو مهره‌ای که در ستون فقرات قرار دارند به صورت دائمی به یکدیگر متصل می‌شوند؛ البته زمانی این عمل انجام می‌شود که جراحی لامینکتومی انجام شده باشد. مهره‌های ستون فقرات گردن با پیچ، میله یا سیم به هم متصل می‌شوند و تا زمانی که بیمار به بهبودی کامل برسد، این مهره‌ها با یکدیگر رشد می‌کنند.

بعد از جراحی تنگی کانال نخاعی گردن چه مراقبت‌هایی نیاز است؟

در صورتی که به تازگی عمل جراحی تنگی کانال نخاعی گردن را انجام داده‌اید، لازم است بیش از پیش از خود مراقبت کنید. تنها در این صورت است که عوارض ناخوشایند آن را تجربه نمی‌کنید و زودتر به بهبودی می‌رسید. در ادامه مطلب، برخی از مهم‌ترین مراقبت‌های پس از عمل تنگی کانال نخاع در گردن را با شما عزیزان در میان می‌گذاریم:

• از انجام هرگونه فعالیت ورزشی سنگین و بلند کردن بارهای سنگین خودداری کنید.
• سعی کنید مواد غذایی سالم و مغذی میل کنید تا جسم شما زودتر به بهبودی دست یابد.
• چند روز استراحت کنید تا بدن توان و انرژی از دست رفته خود را  بازیابد.
• در صورتی که پزشک برای شما تمرینات فیزیوتراپی تجویز کرده است، آنها را به صورت مستمر انجام دهید.
• بهتر است با مشورت پزشک در روزهای ابتدایی جراحی از گردنبند طبی مخصوص استفاده کنید تا از گردن شما پشتیبانی کند.
• تمامی داروهایی را که پزشک برای شما تجویز می‌کند سر ساعت میل کنید. این داروها برای تسکین درد و جلوگیری از عفونت تجویز شده‌اند.

پیشگیری از تنگی کانال نخاعی گردن

گاهی اوقات در موقعیت‌هایی قرار می‌گیریم که نمی‌توانیم از آسیب‌دیدگی ستون فقرات و گردن خود جلوگیری کنیم؛ بنابراین نمی‌توان گفت راه حل‌های قطعی و دقیقی وجود دارد که ما را از قرار گرفتن در معرض تنگی کانال نخاعی گردن در امان نگه دارند؛ اما با این حال، پارامترهایی وجود دارند که اگر آنها را رعایت کنید، عوامل خطر تنگی کانال نخاع در گردن را کاهش می‌دهند.

در ادامه پارامترهای ساده اما مهمی را با شما عزیزان در میان می‌گذاریم:

ورزش کردن

کسانی که به صورت منظم ورزش می‌کنند، کمتر از دیگران در معرض مشکلاتی مانند تنگی کانال نخاعی در گردن قرار می‌گیرند؛ چرا که ورزش سبب تقویت عضلات ستون فقرات می‌شود و قدرت انعطاف‌پذیری آن را افزایش می‌دهد. ورزش‌هایی مانند شنا، دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی، وزنه‌برداری و ... در این زمینه بسیار مناسب هستند.

قرار دادن بدن در وضعیت مناسب

سعی کنید اجسام سنگین که خارج از توان شماست را بلند نکنید؛ همچنین هنگام نشستن یا خوابیدن، دقت کنید که کمر و گردن شما در وضعیت کاملاً مناسبی قرار داشته باشند.

کاهش وزن

از عواملی که زمینه‌ساز ابتلا به تنگی کانال نخاعی گردنی به شمار می‌روند، چاقی و اضافه وزن هستند؛ بنابراین اگر وزن شما از حد متعادل بیشتر است با روش‌هایی مانند رژیم غذایی و ورزش، وزن خود را کاهش دهید.

سخن پایانی

ما با ارائة این مقاله تلاش کردیم به شما بگوییم تنگی کانال نخاعی گردن چگونه است؟ همچنین در مورد علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان آن با شما عزیزان صحبت کردیم و در نهایت باید به این موضوع اشاره کنیم که این بیماری ناخوشایند، کیفیت زندگی شما را کاهش می‌دهد. با ابتلا به این بیماری از انجام ساده‌ترین امور روزمره نیز ناتوان می‌شوید و از زندگی لذت نمی‌برید؛ بنابراین اگر هرگونه علائمی از تنگی کانال نخاع در گردن را مشاهده می‌کنید، حتماً این موضوع را با پزشک متخصص خود در میان بگذارید. شاید این وضعیت هنوز حاد نشده است و می‌توان با درمان‌های ساده خانگی، دارودرمانی و تمرینات فیزیوتراپی به برطرف شدن آن کمک کرد؛ بنابراین با متخصص ارتوپد خود در تماس باشید و سلامتی را به جسم خود هدیه دهید.