نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

علت گزگز دست بعد از زایمان: بررسی علل و راهکارهای درمان

بسیاری از مادران پس از زایمان دچار گزگز و بی‌حسی دست‌ها می‌شوند که می‌تواند نگران‌کننده و آزاردهنده باشد. این مشکل به دلایل مختلفی بروز می‌کند، از فشارهای عصبی تا تغییرات هورمونی که طی بارداری و زایمان رخ داده‌اند. با توجه به اینکه دست‌ها از اعضای پرکاربرد بدن هستند، بی‌حسی و گزگز مداوم آن‌ها می‌تواند زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد و حتی باعث نگرانی از عوارض جدی‌تر شود.

اما جای نگرانی نیست! در این مقاله به بررسی علت گزگز دست بعد از زایمان پرداخته و به راهکارهایی برای کاهش و درمان این مشکل اشاره می‌کنیم. همچنین، اگر این علائم ادامه پیدا کند، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید. شاید بپرسید: برای بی‌حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم؟ پاسخ این پرسش و راهکارهای دقیق‌تر در ادامه مطلب آورده شده است.

فهرست مطالب

عوامل گز گز دست بعد از زایمان چیست؟

بسیاری از مشکلاتی که در دوران بارداری تجربه می‌شوند، با تأثیر رشد شکم در این دوره، طبیعی تلقی می‌شوند. با این حال زمانی که این مشکلات فراتر از حد انتظار باعث نگرانی مادران باردار و کاهش کیفیت زندگی باردار می‌شود. بنابراین برای مسائلی مانند پیدا کردن علت گزگز دست و پا بعد از زایمان یا در دوران بارداری لازم است تا در این باره با یک پزشک متخصص مشورت شود.

مادران باردار یا مادرانی که به تازگی زایمان کرده‌اند ممکن است هر از گاهی بی‌حسی و درد در انگشتان خود را حس کنند. این درد ممکن است از انگشتان دست شروع شود در پاها و دست‌های حامل بدن که روز به روز سنگین‌تر می‌شود. گزگز انگشتان دست بعد از زایمان ممکن است به دوران بارداری شما باز گردد. دلایل مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث ایجاد چنین مشکلی شود. چند مورد از مهم‌ترین دلایل گز گز دست بعد از زایمان و در طول دوره بارداری شوند شامل موارد زیر است:

ضربه و فشار بیش از حد به عصب

یکی از دلایل رایج بی‌حسی و گز گز دست و پا در این دوره می‌تواند  فشار بیش از حد به اعصاب دست یا پا باشد به عنوان مثال قرار گرفتن دست یا پا در یک موقعیت نامناسب یا خوابیدن رو دست یا نشستن طولانی مدت روی یک پا می‌تواند باعث فشردگی عصب یک ناحیه و ایجاد حس بی‌حسی و علت گز گز دست بعد از زایمان شود.

تغییرات هورمونی دوره بارداری

تغییرات هورمی در حالی که در ماه های آخر بارداری رخ می‌دهد، معمولاً پس از بازگشت سطح هورمون ها به حالت طبیعی خود مدتی پس از زایمان، خود به خود برطرف می‌شود.

دیابت بارداری

دیابتی که در دوران بارداری رخ می‌دهد، حتی اگر مادر آینده قبل از بارداری دیابت نداشته باشد، دیابت بارداری نامیده می شود. به طور کلی دیابت یکی از دلایل گز گز دست و پا است و می‌تواند علت بی حسی انگشتان دست بعد از زایمان   هم باشد. اگر فرد باردار در طول دوران بارداری دچار دیابت بارداری شده باشد؛ این دیابت می‌تواند یکی اب عوامل ایجادکننده حس گز گز در دوران بارداری و پس از زایمان باشد.

بسیاری از علائمی که در سایر بیماران دیابتی دیده می شود، در دیابت بارداری نیز دیده می شود. از جمله آنها می‌توان به خشکی دهان، تعریق زیاد، تکرر ادرار، میل بیش از حد به نوشیدن آب و احساس گز گز در دست‌ها و پاها اشاره کرد.

به دلیل افزایش ناگهانی قند خون، بی‌حسی و گز گز ممکن است در انتهای عصبی اندام‌هایی مانند دست‌ها و پاها شروع شود. اگر تشخیص دیابت بارداری گرفتید حتما پس از زایمان هم پیگری کنید. در ادامه برای دانستن اطلاعات بیشتر درباره علت گزگز انگشتان دست بعد از زایمان همراه ما باشید.

کمبود منیزیم

 کمبود منیزیم یکی از دلایل اصلی بی‌حسی و گز گز اعضای بدن به خصوص  پاها است. در دوران بارداری نیاز به مواد معدنی مانند منیزیم و پتاسیم افزایش می‌یابد. کاهش سریع سطح این مواد معدنی در بدن می‌تواند منجر به گرفتگی و بی‌حسی در پاها شود. برای تشخیص این مورد لازم است تا به پزشک مراجعه شود و سپس سطح ویتامین، مواد معدنی و سایر مواد مورد نیاز بدن سنجیده شود تا در صورت کمبود منیزیم، مقدار مورد نیاز این ماده زیر نظر پزشک برای مادر باردار یا مادری که تازه فارغ شده است، تجویز شود. اگر کمبود مواد مغذی تا بعد از زایمان هم ادامه داشته باشد، می‌تواند علت گز گز دست بعد از زایمان هم باشد.

تجمع مایعات 

در اواخر دوره بارداری، مایعات در بدن مادر باردار شروع  بین بافت‌ها می‌کند. این امر منجر به ایجاد گز گز به خصوص در دست‌ها، صورت و پاها در ماه‌های آخر بارداری می‌شود. تجمع بیش از حد مایعات بین بافت‌ها باعث کند شدن گردش خون می‌شود و دست‌ها و پاها را بی‌حرکت می‌کند و همین امر باعث احساس گزگز دست بعد از زایمان می‌شود. اثرات این مورد می‌تواند تا چند هفته ادامه داشته باشد.

زنان باردار و پس از زایمان اغلب دچار بی‌حسی در اندام‌های خود می‌شوند که باعث ناراحتی و خستگی آن‌ها می‌شود و بر سلامت و روند مراقبت از نوزاد پس از تولد تأثیر می‌گذارد. علل متعددی برای بی حسی و گز گز   دست بعد از زایمان وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به فشار خون پایین، سندرم تونل کارپال، سفت شدن عضلات و...

علاوه بر عللی که درباره گزگز و دست بعد از زایمان و دوران بارداری گفته شد، می‌توان عوامل زیر را نیز از عوامل گز گز اندام‌ها در این دوره برشمرد:

فشار خون پایین

معمولا وقتی درباره بیماری‌ها و خطرات فشار خون اشاره می‌شود، فکر همه به سرعت به سمت فشار خون بالا می‌رود؛ اما باید بدانید که فشار خون پایین هم می‌تواند مشکلات زیادی برایتان ایجاد کند. فشار خون پایین باعث کاهش و کند شدن جریان خون در اندام‌ها می‌شود مساله‌ای که با گزگز دست بعد از زایمان ارتباط مستقیم دارد. بافت‌هایی که برای مدت طولانی خون لازم را دریافت نمی‌کنند بر روی اعصاب تاثیر  می‌گذارند و اعصاب با بی‌حسی و گزگز به این جریان پاسخ می‌دهند که یکی از علل بی حسی اندام ها در دوران بارداری یا بعد از زایمان است.

اگر به دلیل فشار خون پایین در اندام‌هایتان بی‌حسی دارید و دچار گز گز انگشتان دست بعد از زایمان شده‌اید، می‌توانید با مشت کردن دست‌ها و حرکت بازوها، این حس را برطرف کنید. این حرکت به کاهش بی‌حسی و احساس سوزن سوزن شدن و گز گز دست کمک می‌کند.

 تغییر سطح هورمون‌ها

بدن زنان در دوران بارداری تغییرات زیادی دارد. هورمون‌های زیادی در این دوران تولید می‌شوند و سطوح این هورمون‌ها نیز مرتبا بالا و پایین می‌شود. از جمله آن‌ها می‌توان به هورمون ریلکسین اشاره کرد. این هورمون در واقع یکی از کمک‌کننده‌ترین هورمون‌ها هنگام زایمان  است. این هورمون می‌تواند مفاصل را شل کند و به لگن زن باردار کمک می‌کند تا بازتر شود تا نوزاد به راحت‌تر به دنیا بیاید.

البته این هورمون روی بدن زن باردار نیز اثر نامطلوبی دارد. هورمون ریلکسین با توانایی خود در شل کردن مفاصل، سایر مفاصل بدن را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. در نتیجه، زنان باردار ممکن است نسبت به قبل در مورد حرکات خود انعطاف کمتری داشته باشند. این هورمون همچنین باعث فشار به عصب‌ها نیز می‌شود. هنگامی که عصب تحت فشار قرار گیرند، احساس گزگز در فرد به وجود می‌آید و حتی می‌تواند باعث گزگز دست بعد از زایمان هم بشود.

خوابیدن در موقعیت‌های نامناسب به دلیل تغییرات فیزیکی در زنان باردار

زنان باردار به دلیل تغییرات فیزیکی و بزرگ شدن شکم، اغلب به پهلو می‌خوابند. دراز کشیدن به پهلو برای مدت طولانی باعث فشار به عصب‌ها می‌شود و علت گز گز اندام می‌شود. اگر گز گز دست در زنان باردار زنان باردار باید استراحت کنند و روی یک تشک نرم بخوابند و مرتباً مدل خوابیدن خود را عوض کنند تا دچار گز گز نشوند.

علت بی حسی انگشتان و گزگز دست بعد از زایمان چیست؟

موارد زیر می‌تواند از علل بی‌حسی و سوزن سوزن شدن انگشتان دست در دوره بارداری و بعد از زایمان باشد:

• انجام حرکاتی که مچ دست را تحت فشار قرار می‌دهد مانند بلند کردن یک جسم سنگین با یک دست. 
• انجام یک حرکت تکراری برای چندین بار پشت سر هم با دست‌ها یا مچ دستتان
• استفاده طولانی مدت از تلفن همراه و کامپیوتر در دوران بارداری می‌تواند باعث خواب رفتن دست و پاها شود و حتی گزگز دست بعد از زایمان را هم به همراه داشته باشد.
• خوابیدن روی یک دست
• حبس شدن مایعات در دوران بارداری در بافت‌ها باعث بی‌حسی و گز گز انگشتان می‌شود
• برخی از علت‌هایی که باعث می‌شود زنان باردار در این دوره بی‌حسی و گز گز اندام‌های خود را تجربه کنند، ممکن است تا بعد از زایمان هم ادامه داشته باشد و باعث احساس سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها شوند. برخی از علت‌های بی‌حسی و گز گز پا‌ها در این دوره عبارتند از:
• ایستادن برای مدت طولانی
• نشستن طولانی مدت و عدم تحرک کافی
• افزایش بیش از حد وزن به طور ناگهانی
• کمبود منیزیم و پتاسیم
• انجام حرکاتی که به عضلات ساق و مچ پا فشار می‌آورد

راه های کاهش گز گز و بی حسی پا در بارداری

برای مشکل بی حسی پا در دوران بارداری می توانید اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهید:

• مراقب وزنتان باشید. اضافه وزن زیاد یکی از دلایل بی‌حسی پاها در دوران بارداری است،
• طولانی مدت نیاستید، سعی کنید هر چند دقیقه یک بار بنشینید و استراحت کنید.
• هر روز عصر پاهای خود را با قرار دادن یک بالش بالا بیاورید.
• به تغذیه خود دقت کنید و سالم بخورید. مراقب باشید در مصرف شکر و نمک زیاده روی نکنید.
• آب فراوان بنوشید.
• مصرف کربوهیدرات و قند را در بارداری را محدود کنید.
• در صورت تشخیص پزشک از مکمل‌هابزمنیزیم استفاده کنید و غذاهای غنی از منیزیم بخورید،
• برای بی حسی ناشی از تجمع مایعات در بافت‌ها، راهکار‌هایی برای حذف آب اضافی از بدن وجود دارد که زیر نظر پزشک برای بیمار تجویز می‌شود.
• با ماساژ دادن مچ دست، می‌توانید گز گز و سوزن سوزن شدن را آرام کنید.
• کمپرس یخ به از بین بردن ورم و تسکین درد کمک می‌کند.

با تأیید پزشکتان از مکمل‌های ویتامین B یا منیزیم استفاده کنید. به خصوص ویتامین B6 که برای عصب‌های موجود در اندام‌ها مفید است.

به دستانتان استراحت دهید و از انجام کارهای سنگین در این دوره تا جایی که برایتان مقدور است خوددرای کنید. اکر مجبور به انجام برخی حرکات سنگین هستید، برای تسکین پس از انجام این حرکات استراحت کنید یا دستان خود را نرمش دهید،

گزگز دست بعد از زایمان چه زمانی تشدید می‌شود؟

گزگز، بی‌حسی، درد در انگشتان، دست و مچ دست، موقتی بوده و گاهی مواقع دیده شده که این علائم  در طول شب شدیدتر می‌شود. این احساس گاهی اوقات می‌تواند به کل بازو کشیده شود و احساس ضعف ایجاد کند.

حس سوزن سوزن شدن طبق گفته برخی بیماران بیشتر در هر دو دست دیده می‌شود و می‌تواند در هر زمانی رخ دهد، اما در نیمه دوم بارداری در نتیجه حبس شدن آب در بدن است. پس از تولد، با دفع مایعات اضافی در بدن، به حالت طبیعی باز می گردد. به نظر می‌رسد در ابتدای راه گزگز دست بعد از زایمان طبیعی باشد و کمی بعد از بین برود.

برای تسکین حس گز گز دست بعد از زایمان آن چه کنیم؟

اگر دچار گزگز دست بعد از زایمان هستید، سعی کنید متوجه حرکاتی که باعث ایجاد یا حس گز گز دستتان می‌شوند شوید و تا جای ممکن از انجام مجدد آ‌نها خودداری کنید، به عنوان مثال اگر هنگام استفاده از کامپیوتر، بالا بردن صندلی از به خواب رفتن دستتان یا گز گز کردن پایتان جلوگیری می‌کند و آن را سبک‌تر می‌کند سعی کنید هنگام استفاده از رایانه حواستلن به این مورد باشد. ممکن است استفاده از مچ بند نیز برایتان مفید باشد. می‌توانید به طور مکرر با حرکات نرمشی از بهزخ‌اب رفتن انگشتانتان جلوگیری کنید.

اگر در شب درد یا گز گز دستان یا پاهایتان بیشتر می‌شود، استفاده از مچ‌بند می‌تواند برای شما گزینه مناسبی باشد تا  مچ شما را صاف نگه دارد. نگه داشتن مچ دست و دست در یک سطح، یعنی صاف کردن، یکی از نکاتی چ است که به شما کمک می‌کند.  سعی کنید روی بازو یا دست خود دراز نکشید. می‌توانید با کمک یک بالش کوچک بازوی خود را بالا نگه دارید.

راهی برای پیشگیری از بی حسی دست و پا در بارداری وجود دارد؟

هیچ راهی برای پیشگیری کامل از گزگز دست و پا در دوران بارداری وجود ندارد. در حالی که برخی از زنان باردار این مشکلات را دارند، برخی از زنان باردار ممکن است هیچ مشکلی نداشته باشند و اصلا در طول د‌وران بارداری خود گز گز یا بی‌حسی اندام‌ها را تجربه نکنند. اما نباید فراموش کرد که این وضعیت موقتی است و با اقداماتی می‌توان شدت درد و بی‌حسی را کاهش داد.

چه زمانی باید برای گز گز کردن دست به پزشک مراجعه شود؟

درد، سوزن سوزن شدن و از دست دادن قوای عضلات می تواند به بی‌حسی دست‌ها و پاها در دوران بارداری اضافه شود که می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی برای  مادر باردار شود. اگر این مشکلات به حدی جدی به نظر می‌رسید که روند زندگی عادی شما در این دوران را با مشکل مواجه کرده است، لازم است ابتدا  به یک متخصص زنان و در صورت لزوم با پزشک ارتوپد مراجعه کنید تا معاینه شوید.

اگر گزگز دست بعد از زایمان 2 ماه ادامه یافت باید با پزشک مشورت کنید.اگر بی‌حسی و سوزن سوزن شدن انگشتان به اندازه‌ای شدید است که شما را از خواب بیدار کند یا در فعالیت‌های روزانه شما اختلال ایجاد کند، باید به پزشک خود اطلاع دهید. اگر درد و گز گز دستتان بهتر نشد و شدیدتر شد، بهتر است به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید.اگر علائم گز گز دستانتان  پس از زایمان هم برطرف نشد، لازم است تا یک متخصص ارتوپدی شما را معاینه کند. داروهای ضدالتهابی، تزریق  یا جراحی ساده گزینه‌های درمانی هستند.

سخن پایانی

پس از آشنایی با علت گزگز دست بعد از زایمان و بررسی عوامل موثر بر این عارضه، اکنون نوبت به اقدام می‌رسد. شاید تا این لحظه دغدغه‌ها و نگرانی‌های شما درباره این مشکل بیشتر شده باشد و به دنبال پاسخی قطعی برای تسکین این وضعیت باشید. خوشبختانه، درمان و کنترل این مشکل امکان‌پذیر است و شما می‌توانید با مراجعه به یک متخصص مناسب، قدمی مطمئن در جهت بهبود بردارید.

کلینیک ما با تیمی از پزشکان متخصص آماده است تا به شما کمک کند. اگر علائمی مثل بی‌حسی و گزگز مداوم در دست‌ها دارید، لازم است این موضوع را جدی بگیرید و پیش از بروز مشکلات پیچیده‌تر، بررسی‌های لازم را انجام دهید. با یک مشاوره تخصصی و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، می‌توانید زندگی روزمره خود را بدون نگرانی و با آرامش ادامه دهید.

فراموش نکنید که مراقبت از سلامت خود و دریافت مشاوره از متخصصان ماهر، نخستین و بهترین قدم در بهبود هر عارضه‌ای است. برای دریافت اطلاعات بیشتر و راهنمایی‌های تخصصی‌تر، می‌توانید با تیم حرفه‌ای ما در کلینیک تماس بگیرید.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو