نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

راهنمای جامع درمان تنگی کانال نخاعی گردن بدون جراحی

تنگی کانال نخاعی گردن، عارضه‌ای شایع میان میانسالان است؛ در این حالت فضای نخاع تنگ و بر عصب‌های آن فشار وارد می‌شود و به علت این فشار علائم گوناگونی بروز می‌کند.

در بروز این عارضه فاکتورهای گوناگونی مؤثرند که برخی از آنها شامل ژنتیک، تصادفات، ضربه‌ها و غیره هستند؛ در حالی که جراحی یکی از راه‌های اصلی برای درمان تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن محسوب می‌شود، اما درمان تنگی کانال نخاعی گردن بدون جراحی هم توسعه یافته است؛ مثلاً یکی از روش‌های مؤثر در درمان بدون جراحی، فیزیوتراپی است.

با توجه به اینکه تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن، تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی فرد دارد، توجه به درمان به‌موقع و اصولی اهمیت بسیاری دارد. در صورت عدم درمان این عارضه، عوارض جدی همچون بی‌حسی، اختلالات حرکتی، مشکلات خواب و ... به وجود می‌آید؛ از طرفی افراد می‌توانند با بکارگیری روش‌های پیشگیری و مراجعه به دکتر خوب برای تنگی کانال نخاع از بروز آن جلوگیری کنند. در ادامه این مقاله، قصد داریم توضیح جامع‌تری از این موضوع ارائه دهیم؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.

اهمیت درمان تنگی کانال نخاعی گردن

تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن یک وضعیت پزشکی جدی است که به شدت بر کیفیت زندگی افراد تأثیر می‌گذارد. طناب نخاعی از مغز شروع می‌شود و تا قسمت تحتانی کمر ادامه می‌یابد؛ این طناب از درون کانالی عبور می‌کند، زمانی که فضای درونی این کانال محدود و تنگ شود به اصطلاح تنگ‌شدگی کانال نخاعی رخ داده است.

تنگ‌شدگی کانال نخاعی یا در ناحیه گردنی به شکل تنگ‌شدگی کانال گردنی یا در ناحیه کمر و به صورت تنگ‌شدگی کانال کمر به وجود می‌آید. زمانی که فضای کانال تنگ می‌شود، به اعصاب موجود در آن قسمت فشار وارد می‌کنند و مشکلات خطرناکی به وجود می‌آید؛ اما آیا راهکاری جز عمل جراحی برای درمان این عارضه وجود دارد؟ اهمیت درمان بدون جراحی تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن چیست؟

درمان تنگی کانال نخاعی گردن، می‌تواند به عنوان یک اقدام پیشگیرانه از پیشرفت بیماری باشد. در واقع با استفاده از تکنیک‌ها و ترکیبات درمانی مناسب از تشدید و توسعه بیماری جلوگیری می‌شود؛ از طرفی با درمان‌هایی مانند فیزیوتراپی و تمرینات مخصوص، باعث کاهش درد، احساس سنگینی و اختلالات حرکتی خواهید شد.

این اقدامات اکثراً تأثیر مثبتی بر کیفیت زندگی افراد دارند. با توجه به اینکه تنگ‌شدگی کانال نخاعی می‌تواند به کاهش عملکرد اجزای بدن منجر شود، درمان‌های بدون جراحی عملکرد این اجزا را بهبود می‌بخشند و از افت قابل توجه حرکت و کارایی فرد جلوگیری می‌کنند.

در برخی موارد، سایر روش‌های درمانی کارآمد باعث کاهش نیاز به جراحی می‌شود؛ در واقع این امر برای افرادی که از جراحی هراس دارند یا به دلایل دیگر نمی‌توانند جراحی را انجام دهند، حائز اهمیت است. درمان‌های بدون جراحی معمولاً هزینه‌های کمتری نسبت به جراحی دارند و از این جهت اقتصادی‌تر هستند. این امر می‌تواند برای برخی افراد مهم باشد، به ویژه که هزینه‌های پزشکی گاهاً برای افراد بسیار زیاد و غیر قابل پرداخت است.

علائم تنگی کانال نخاعی گردن

تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن، معمولاً به دلیل فشار یا ضخیم‌شدگی کانال نخاعی گردنی رخ می‌دهد. به هر اندازه که تنگ‌شدگی کانال بیشتر باشد، اعصاب موجود در آن بیشتر تحت فشار و آسیب قرار می‌گیرد.

این عارضه در ناحیه‌های مختلفی از نخاع رخ می‌دهد؛ اما در قسمت گردن و کمر رایج‌تر است. این وضعیت دارای علائم متنوعی است که اغلب به طور تدریجی ظاهر می‌شوند. در ادامه به بیان علائم اصلی تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن می‌پردازیم؛

• درد: این افراد معمولاً احساس درد در ناحیه گردن و شانه می‌کنند. درد ناشی از تنگی کانال تا سر و گردن گسترش می‌یابد و به علت فشار بر اعصاب و بافت‌های اطراف کانال نخاعی به وجود می‌آید.
• ضعف و خستگی: افراد معمولاً مشکلاتی همچون دشواری در انجام وظایف روزمره و حتی کاهش قدرت تحمل فعالیت‌های جسمانی را تجربه می‌کنند.
• بی‌حسی: تغییرات در حس و حساسیت نیز امکان دارد اتفاق بیفتد؛ این تغییرات شامل احساس‌های غیر طبیعی مانند سوزش یا بی‌حسی در بخش‌های مختلف بدن است‌.
• اختلال حرکتی: افراد در این موارد با مشکلاتی همچون اختلال حرکتی و عدم تعادل روبه‌رو خواهند شد که این اختلالات می‌تواند تأثیراتی بر کنترل عضلات و میزان فعالیت فرد داشته باشد.
• اختلال در بلع: افرادی که به تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن مبتلا هستند، احتمالاً در کنترل دریچه‌‌های موجود در ناحیه گردن با مشکل روبه‌رو می‌شوند. به این شکل که فرد هنگام نوشیدن یا خوردن، اکثرا دچار پریدن غذا و آب در گلو یا سختی در بلعیدن روبه‌رو خواهند شد. علائم تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن معمولاً با انجام فعالیت‌های جسمانی تشدید می‌یابند که این شامل فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن یا حتی حمل و جابه‌جایی اشیاء سبک است.

چه افرادی به درمان تنگی کانال نخاعی گردن بدون جراحی نیاز دارند؟

افرادی که تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن دارند؛ ولی بر اساس شدت علائم‌شان به جراحی نیاز ندارند، ممکن است از درمان بدون جراحی بهره‌مند شوند. این درمان‌ها عمدتاً برای کاهش علائم، افزایش کیفیت زندگی و پیشگیری از پیشرفت بیماری انجام می‌شوند؛ اگر تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن در مراحل اولیه تشخیص داده شود، ممکن است افراد با درمان‌های بدون جراحی بهبود قابل توجهی داشته باشند.

این امر به معنای اهمیت بررسی زودرس علائم و مشکلات گردنی است. افرادی که به دلیل عواملی مانند سن، وضعیت سلامت عمومی یا ترس از جراحی، نمی‌توانند عمل جراحی تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن را انجام دهند به جای آن از درمان‌های بدون جراحی کمک می‌گیرند.

اگر علائم تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن، تقریباً کم یا متوسط باشند، درمان‌های بدون جراحی، بهبود موقت یا دائمی را برای افراد ایجاد می‌کنند. نمونه‌ای از این درمان‌‌ها شامل تمرینات فیزیوتراپی، یوگا و مدیریت درد می‌شود.

افرادی که بر اساس ارزیابی‌های پزشکی، احتمال بهبود با درمان‌های بدون جراحی دارند، می‌توانند از این گزینه بهره‌مند شوند. این شامل افرادی می‌شود که با توجه به وضعیت فیزیکی و پزشکی‌، امکان بهبود با درمان‌های غیر جراحی را دارند. دسته آخر افرادی هستند که به دلیل محدودیت‌های جراحی مانند مشکلات قلبی یا عوارض جانبی جراحی، نمی‌توانند از این روش‌ کمک بگیرند و سایر روش‌های پزشکی برای‌شان مفیدتر است.

علت اصلی تنگی کانال نخاعی گردن چیست؟

بهتر است بدانید با توجه به آناتومی بدن انسان ستون فقرات از قرارگیری مهره‌های استخوان بر روی یکدیگر ایجاد شده است که از درون این مهره‌ها نخاع عبور می‌کند. معمولاً به دلیل یکسری از فاکتور‌ها، حفره درون مهره‌های ستون فقرات، دچار تنگی می‌شود در نتیجه نخاع و اعصاب مربوط به آن تحت فشار قرار می‌گیرد؛ از جمله علل شایع تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن، تراکم استخوانی است.

این امر ممکن است ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز یا تراکم استخوان ناشی از پیری باشد؛ همچنین بیماری‌هایی مانند بیرون‌آمدگی یا فشرده شدن دیسک، می‌تواند فشار بیشتری به کانال نخاعی وارد کند و باعث تنگی آن شود.

ایجاد برخی تومورها در فضای ستون فقرات نیز به عنوان یک عامل مهم تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن شناخته می‌شوند. این تومورها باعث تنگی و محدود شدن فضای کانال نخاعی می‌شوند و علائم تنگی را ایجاد می‌کنند.

رباط‌ها، ساختارهای غیر فعال و پشتیبانی‌کننده در اطراف ستون فقرات‌ هستند که نقش مهمی در حفظ فضای کانال نخاعی ایفا می‌کنند؛ اگر رباط‌ها به دلیل بیماری یا آسیب، دچار تغییرات شوند، می‌تواند عاملی برای تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن باشند. از طرفی آسیب‌های واردشده به ستون فقرات ناشی از ضربه، حادثه یا فشار مستقیم، باعث تغییر شکل ستون فقرات و تنگ‌شدگی کانال نخاعی می‌شود.

برخی بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، می‌تواند باعث التهاب و تورم در اطراف کانال نخاعی گردن شود در نتیجه این عارضه را به وجود بیاورد. عامل مهم بعدی پیری است که با گذر زمان، استخوان‌ها تغییراتی پیدا می‌کنند که معمولاً به تراکم استخوانی و تنگ شدگی کانال نخاعی منجر می‌شود؛ البته عامل ژنتیک نیز تأثیر به سزایی در بروز این مشکل دارد و گاهی به دلیل یکسری از بیماری‌های مادرزادی، فرد به تنگ‌شدگی کانال گردنی مبتلا می‌شود.

تشخیص و درمان تنگی کانال نخاعی گردن

افراد پس از اینکه علائم و نشانه‌های مربوط به تنگ‌شدگی کانال نخاعی را در خود مشاهده می‌کنند، باید برای شناسایی علت اصلی بروز آن به پزشک متخصص مراجعه کنند. تشخیص تنگ‌شدگی کانال نخاعی معمولاً با استفاده از ترکیبی از روش‌های تصویربرداری و ارزیابی‌های فیزیکی انجام می‌گیرد. در زیر، روش‌های تشخیصی معمول برای تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن توضیح داده می‌شوند:

• تصویربرداری با رادیولوژی: این تصویربرداری، برای بررسی ساختارهای استخوانی ستون‌فقرات و فضای کانال نخاعی می‌‌باشد. اگر تراکم استخوانی یا تغییر شکل ستون‌فقرات مشخص شود، ممکن است نشانه تنگ‌شدگی کانال نخاعی باشد.
• تصویربرداری ام‌آر‌آی: از ام‌آر‌ای برای تصویربرداری با کیفیت بالا از نواحی مانند اعصاب و بافت‌های نرم ستون‌فقرات استفاده می‌کنند. ام‌آر‌آی تغییراتی همچون تومورها، بیرون‌آمدگی دیسک یا تورم در اطراف نخاع را نشان می‌دهد.
• تصویربرداری سی‌تی اسکن: سی‌تی اسکن، تصاویر استخوانی و بافتی ستون فقرات را نمایش می‌دهد و همانند روش تصویربرداری رادیولوژی، تراکم استخوانی یا تغییر شکل استخوان‌ها را نشان می‌دهد.
• میلوگرافی: میلوگرافی شامل تزریق مواد تصویربرداری به ستون فقرات می‌شود، که در مرحله بعدی سی‌تی اسکن و ام‌ارآی انجام می‌شود و برای تشخیص تغییرات در کانال نخاعی مفید است.
• الکترومیوگرافی: این ارزیابی فیزیولوژیکی برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی عضلات، عصب‌ها، ارزیابی آسیب عصبی و تعیین میزان فشار بر عصب‌ها استفاده می‌شود.

درمان تنگی کانال نخاعی گردن با روش‌های نوین پزشکی

روش‌های تخصصی متنوعی برای درمان تنگ‌شدگی کانال نخاعی وجود دارد که پزشک با توجه به علت اصلی شناخته‌شده، راهکار متناسب با آن را انتخاب می‌کند. این روش‌ها به میزان قابل توجهی در کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا نقش دارد.

اولین خط درمانی می‌تواند استفاده از دارو‌هایی مانند ضد درد‌ها، ضد التهاب‌های غیر استروئیدی و ... باشد که باعث کاهش علائم و بهبود درد می‌شود. از دیگر روش‌های مؤثر برای بهبود این عارضه، لیزردرمانی است از لیزر برای کاهش التهاب و درد در ناحیه‌های دچار تنگ‌شدگی کانال نخاعی استفاده می‌شود.

راهکار بعدی استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت خود فرد است که برای تزریق به ناحیه‌های دچار تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن استفاده می‌شود؛ این تکنیک باعث بهبود علائم مختلف تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن می‌شود.

تزریق‌های استروئید‌ی به ناحیه‌های دچار تنگی نیز، می‌تواند التهاب را کاهش و درد را کنترل کند. این روش معمولاً به صورت ترکیب با روش‌های دیگر مثل فیزیوتراپی استفاده می‌شود. استفاده از تمرینات و تکنیک‌های فیزیوتراپی به شیوه‌های نوین، باعث بهبود حالت عضلات حرکتی ناحیه گردن و کاهش علائم درد می‌شود.

استفاده از ترفند‌های طب سنتی نیز، به عنوان یک روند درمانی مؤثر محسوب می‌شود؛ یکی از زیر مجموعه‌های طب سنتی، انجام طب سوزنی است. در این فرآیند، از میزان اسپاسم عضلات و دردهای ناحیه مورد نظر می‌کاهند. گاهی پزشکان از تکنولوژی‌های مدرن برای تنظیم فعالیت عصبی، به منظور تسکین درد و بهبود علائم تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن استفاده می‌کنند، که شامل کارهایی مانند تحریک عصبی می‌شود.

پیشگیری از تنگی کانال نخاعی گردن

یکی از بیماری‌هایی که معمولاً افراد در سنین میانسالی به آن دچار می‌شوند، تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن است. با بروز این مشکل، فرد علائمی مثل گزگز، سوزش و بی‌حسی را تجربه خواهند کرد که با بکارگیری روش‌های مؤثر پیشگیری، افراد می‌توانند از ایجاد آن در امان باشند. پیشگیری از تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن، بسیار مهم و حائز اهمیت است؛ زیرا می‌توان با انجام برخی اقدامات و تغییرات در سبک زندگی، خطر ابتلا به این وضعیت را کاهش داد. در ادامه به بعضی از این راهکارها خواهیم پرداخت:

• توجه به حفظ وزن سالم: حفظ وزن مناسب و جلوگیری از اضافه وزن، یکی از اصول اصلی پیشگیری از تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن محسوب می‌شود؛ زیرا اضافه وزن در تراکم استخوانی و افزایش فشار بر نخاع نقش دارد.
• تمرینات منظم و تقویت عضلات پشتی: انجام تمریناتی که باعث تقویت عضلات پشتی و شکمی می‌شوند در حفظ استقامت و پشتیبانی مناسب برای ستون فقرات نقش دارند؛ این تمرین‌‌ها فشار روی نخاع را کاهش می‌دهند.
• حفظ وضعیت بدن در حالت صحیح: نگه‌داشتن بدن در حالت استاندارد و جلوگیری از حرکت دادن یا خم کردن گردن به صورت مداوم در کاهش فشار بر نخاع و پیشگیری از تنگ‌شدگی کانال نخاعی کمک‌کننده است.
• استفاده از میزها و صندلی‌های مناسب: استفاده از صندلی‌ها و میزهای طراحی‌شده با در نظر گرفتن سلامت ستون فقرات و حفظ جایگاه صحیح بدن، عامل مؤثری برای پیشگیری از بروز این عارضه است.
• بکارگیری تکنیک‌های استراحت: آموزش تکنیک‌های استراحت مثل تمرینات یوگا یا مدیتیشن در کمتر شدن فشار روانی و عضلانی و جلوگیری از بروز این عارضه مؤثر است.
• جلوگیری از حادثه و ضربه‌ها: احتیاط در جلوگیری از بروز حادثه‌ و ضربه‌ها که به آسیب‌های جدی در ستون فقرات و نخاع منجر می‌شود، یک راهکار پیشگیرانه است.

عوارض عدم درمان تنگی کانال نخاعی گردن

تنگ‌شدگی کانال نخاعی باعث فشردگی طناب نخاعی می‌شود که در نتیجه آن، درد و نقص های عصبی به وجود می‌آید. بر اثر فشردگی طناب نخاعی، مجموعه‌ای از علائم که اصطلاحاً میلوپاتی نامیده می‌شود بروز می‌کند.

عدم درمان تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن می‌تواند منجر به عوارض جدی و تأثیرگذار بر زندگی روزمره فرد شود؛ مثلاً ضعف عضلانی یکی از عوارض عدم رسیدگی به این عارضه است؛ در واقع  تنگ‌شدگی کانال باعث فشار بر عصب‌ها و نخاع می‌شود که به طور مستقیم، ضعف عضلات را در ناحیه‌های متأثر ایجاد می‌کند. این مسئله می‌تواند به مشکلات حرکتی نیز تبدیل شود.

عدم درمان تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن، باعث تشدید درد می‌شود؛ افراد این درد را معمولاً در ناحیه گردن، شانه، دست‌ها و حتی پشت ستون فقرات احساس می‌کنند؛ از طرفی عارضه تنگ‌شدگی کانال نخاعی به اختلالات حسی مانند تورم، خارش یا احساس سوزش در نواحی مختلف بدن منجر می‌شود‌. کاهش عملکرد عضلات و نخاع، ممکن است باعث مشکل در حرکت و حفظ تعادل شود. این مسئله در کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره نقش به سزایی دارد.

از طرفی، عدم درمان تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن، می‌تواند به عنوان یک منبع تنش و استرس روحی عمل کند؛ زیرا مشکلات جسمی و کاهش کیفیت زندگی، تأثیر منفی بر سلامت روحی و روانی فرد دارد. از دیگر عوارض آن، اختلال در عملکرد سیستم ادراری و روده‌ای است که به مشکلاتی مانند ناراحتی، التهابات یا حتی عدم کنترل برخی از عملکردها منجر می‌شود. در پایان می‌توان به درد و عدم راحتی ناشی از تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن اشاره کرد که ممکن است اختلالات خواب و کاهش کیفیت آن را ایجاد کند.

سخن پایانی

ستون فقرات یکی از اجزای اصلی بدن است که نقش مهمی در بسیاری از مکانیسم‌های بدن ایفا می‌کند. ستون فقرات از پشت سر هم قرار گرفتن مهره‌ها تشکیل شده است و از درون کانال مهره‌‌ها، طناب نخاعی عبور می‌کند که گاهاً بر اثر تنگی این کانال، اعصاب، دچار فشردگی می‌شوند و عوارض زیادی را به وجود می‌آورند. یکی‌ از انواع تنگی کانال، تنگ‌شدگی کانال نخاعی گردن است؛ این عارضه دارای علائم مختلفی همچون التهاب، بی‌حسی، گرفتگی عضلانی و ... است.

برای درمان تنگی کانال نخاعی گردن بدون جراحی، راهکارها و تکنیک‌های متنوعی وجود دارد که پزشک با توجه به علت اصلی، یکی از آنها را انتخاب می‌کند. برای شناسایی علت و انتخاب راه درمانی مناسب، روش‌های تشخیصی زیادی همچون، سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌ای، رادیولوژی و ... وجود دارد. در صورت عدم درمان این عارضه، عوارض خطرناکی برای فرد به وجود می‌آید. کلینیک ما با ارائه خدمات عالی، پاسخگوی نیازهای شما خواهد بود.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو