نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
خوابرفتن دست و پا نشانه چیست؟ بررسی 7 روش جلوگیری از آن
خوابرفتن دست و پا نشانه چیست؟ بیحسی دستوپا را نادیده نگیرید. شروع تدریجی بیحسی یا گزگز در پا و دست اغلب در میان بزرگسالان به دلیل فعالیتهای تکراری و اجباری، بهعنوانمثال استفاده طولانیمدت از صفحهکلید و ماوس کامپیوتر رخ میدهد. این علامت میتواند دلایل مختلفی از جمله تغذیه نامناسب (بهویژه کمبود ویتامین B) داشته باشد. اما اگر احساس بیحسی و سوزنسوزنشدن بدتر و همراه با درد باشد، ممکن است نشانهای از نوروپاتی محیطی باشد که نباید بدون درمان رها شود. اگر شما هم نگران وضعیت بیحسی دستها و پاهایتان هستید و میترسید که به بیماری مهم و خطرناکی مبتلا شده باشید؛ اگر به دنبال راه درمان قطعی بیحسی پا و دست و پاسخ به سؤال گزگز دست و پا علامت چیست میگردید و یا میخواهید بدانید با چه روشی میتوان از بیحسی دستوپا پیشگیری کرد، با ما همراه باشید

آنچه در این مقاله می خوانید:
خوابرفتن دست و پا نشانه چیست؟
در جواب سؤالات خوابرفتن دست و پا نشانه چیست؟ دلیل خوابرفتن دست و پا چیست؟ باید گفت، همه ما در طول عمر خود، بیحسی پا و دست را تجربه کردهایم و میدانیم چه حس ناراحتکنندهای میباشد. تجربه سرشدن، چنگ شدن پاها و دست و به دنبال آن گزگز و مورمور و سوزنسوزنشدن اگر بهدفعات تکرار شود، علاوه بر حس ناخوشایندی که ایجاد کرده است، باعث نگرانی زیاد میشود. این نگرانی که من به چه بیماری مبتلا شدهام که دستها و پا من خواب میرود؟
سستشدن دستوپا علامت چیست؟ یا گزگز کردن کف پاها و دست نشانه چیست؟ گمان نکنید این علائم نتیجه اختلال در خونرسانی به بافتها و سلولها است، برخلاف باورهای اشتباه عامه مردم، این نشانهها در اکثر اوقات هیچ ربطی به قطع خونرسانی ندارند، بلکه این آسیبدیدگی و تحتفشار قرارگرفتن رشتههای عصبی است که باعث میشود شما سرشدن، خوابرفتن، گزگز و مورمور پاها و دستها را احساس کنید. مهمترین دلایلی که باعث بیحسی دستها و پا میشوند، عبارتاند از:
دسته اول بیحسی دستها و پا نشانه چیست؟ شایعترین دلیل تحتفشار قرارگرفتن رشتههای عصبی است. به طور مثال، موقعیت بدنی اشتباه شما در هنگام خواب یا نشستن؛ یعنی بر اثر فشردهشدن رشته عصب، این علائم به علت عدم فعالیت مناسب عصب ایجاد میشود. بهعنوانمثال هنگامی که شما به روی صندلی نشستهاید و پشت زانو شما به لبه جلوی صندلی فشرده شده است، طبیعی است که سرشدن و خوابرفتن پا را تجربه کنید.
دسته دوم، نوروپاتیهای محیطی؛ در زمانی که رشتههای عصبی خارج ستون فقرات دچار مشکل، آسیب و بیماری شوند؛ اصطلاحاً میگوییم نوروپاتی یعنی آسیب رشتههای عصب محیطی ایجاد شده است. از جمله دلایل نوروپاتیهای محیطی، ما به موارد مهم و شایع اشاره میکنیم. از عللی که باعث آسیب و فشار به روی عصبهای نزدیک ستون فقرات میشود، میتوانیم به بیماریهای دیسک بین مهرهای، بیرونزدن دیسک و آرتروز اشاره کنیم.
از جمله نوروپاتیهای بسیار شایع که با بیحسی پاها و دست همراهی دارد، نوروپاتی دیابتی و نوروپاتی در افراد با مصرف مزمن و طولانیمدت الکل میباشد. سوءتغذیه بهخصوص سوءتغذیه ویتامین ب ۱۲ نیز میتواند باعث نوروپاتیهای محیطی در پاها و دست شده و با بیحسی دستها و پا همراه شود. مسمومیت با فلزات سنگین مانند جیوه و آرسنیک.
برخی عفونتها، برخی داروها بهخصوص داروهای شیمیدرمانی که در آنها فلزات سنگین مانند طلا وجود دارد. برخی عفونتها مانند عفونت لایم، تومورهای شانه، گردن یا کمر و لگن همه میتوانند باعث ایجاد نوروپاتیهای محیطی شوند.
دسته سوم، اختلالات ژنتیکی؛ ما نوروپاتیهای آسیبهای رشتههای عصبی داریم که بهوسیله ژنها به وراثت میرسند. از جمله آنها، نوروپاتی ارثی همراه بااستعداد فلج میباشد.
دستههای دیگر سستشدن دستها و پا نشانه چیست؟ این موارد عبارتاند از: برخی بیماریهای پیشرفته شریانی بهخصوص در افرادی که سابقه سکتههای قلبی متعدد و بیماری عروق قلب دارند. از علل دیگر که با بیحسی پاها و دست همراهی دارد، سندروم تونل کار پال در مچ دست و استفاده از کفشهای تنگ میباشد.
در اینجا دقت کنید افرادی که به طور ناگهانی احساس سرشدن و بیحس شدن پاها و دستها را دارند، یا احساس میکنند دستها و پای چپ یا دستها و پای راست آنها سر شده است، اگر همراه با علائم قلبی مانند تنگی نفس، تپش قلب، تهوع و استفراغ، تعریق، بیحالی و غشکردن میباشد، باید احتمال وقوع سکته مغزی را در نظر بگیرند، فوراً با اورژانس تماس بگیرند و یا بیمار به مرکز درمانی مجهز منتقل شود.
شیوههای جلوگیری از علت بی حسشدن دستوپای راست
موقعیت بدنی خود را در حالت نشسته هر چند دقیقه تغییر دهید. فشردهشدن دست و آرنج به روی دسته صندلی یا فشردهشدن پشت زانو در افرادی که پا خود را به روی پای دیگر انداختهاند، یا پشت زانوها به لبه صندلی فشرده میشود، شایع است.
حتماً بعد از ۴۰ سالگی، اندازهگیری قند خون را جدی بگیرید تا از ابتلا به آسیبهای عصب بر اثر دیابت در امان باشید. نوروپاتیهای دیابتی یکی از شایعترین علل تغییرات حسی در پاها و دست محسوب میشوند.
در صورت ابتلا به دیابت، حتماً پیگیر درمان علمی و کنترل قند خون زیر نظر پزشک متخصص باشید.
در مورد ترک عادت به نوشیدن الکل، حتماً با پزشک مشورت کنید. قطع ناگهانی مصرف الکل بههیچعنوان توصیه نمیشود.
در افراد باسابقه گیاهخواری و افراد سالمند حتماً از بابت کمبود ویتامین ۱۲ جهت دریافت مکمل مناسب با متخصص مشورت کنید.
اگر علائم حرکتی مانند ضعف عضلات پاها و دست بروز کرده است، بهطوریکه قادر به دستگرفتن اشیا نیستید، نمیتوانید چیزی را با دستانتان بلند کنید. اگر نمیتوانید به روی پاهایتان بایستید، اگر بیاختیاری ادرار یا بیاختیاری مدفوع همراه با علت سستشدن دستوپای راست پیدا کردهاید، باید فوراً با پزشک متخصص مشورت کنید.
از پوشیدن کفشهای تنگ خودداری کنید و حتماً از کفش طبی استفاده کنید.
عوارض این بیماری
عوارض بیحسی دستها و پا نشانه چیست؟ در اکثر اوقات به دلیل آنکه علت بروز بیحسی پاها و دست، تحتفشار قرارگرفتن رشتههای عصبی به طور موقتی و گذرا میباشد؛ عوارض جدی شامل حال شما نمیشود، اما اگر بیحسی پاها و دست علل جدیتر داشته باشد، عوارض مهم و جدی که میتوانند در پی علائم بیحسی پا و دست بروز کنند به شرح زیر هستند.
ضعف شدید عضلات در پا و دست بهنحویکه شما نتوانید چیزی در دست بگیرید، اجسام را با دست بلند کنید و یا به روی پاهایتان بایستید.
اسپاسم و گرفتگی شدید عضلات پا و دست که بسیاری از افراد تحت عنوان چنگ شدن پا و دست از آن نام میبرند.
لاغرشدن بیش از حد عضلات، بهعنوانمثال لاغری عضلات در ناحیه پشت ساق پا
بههمخوردن تعادل و عدم پایداری بدن در هنگام راهرفتن یا بلندکردن اشیا
بههمخوردن هماهنگی بین عضلات، در هنگام انجام امور روزمره
سقوط مکرر و زمینخوردن
ازبینرفتن حس در پا و دست؛ بهعنوانمثال عدم احساس درد، سرما و گرما و یا تغییرات در حس گرما و سرما به طور مثال، حس گرگرفتگی در پا و دست و همچنین بیحسی کامل، بیاختیاری ادرار و یا بیاختیاری مدفوع.
در ادامه سؤال بیحسی پا و دست نشانه چیست؟ باید گفت، در اکثر مواقع، بیحسی پا و دست رخ خواهد داد که در این مواقع بیخطر و گذراست؛ اما ابتلا به دیابت و ابتلا به مشکلات ستون فقرات نظیر بیرونزدن دیسک، آرتروز ستون فقرات گردن و کمر و لگن و حتی تومورهای گردن، کمر، لگن و شانه نیز میتوانند با علامت بیحسی پا و دست تظاهر کرده باشند. اگر شما دیابت دارید، اگر اضافهوزن دارید و مرتباً بیحسی پا و دست را تجربه میکنید؛
زمان را از دست ندهید؛ زیرا احتمال وجود آسیبدیدگی رشتههای عصبی به طور دائمی و غیرقابلجبران در شما محتمل است و در صورت عدم درمان سریع و بهموقع متأسفانه میزان آسیب اعصاب به حدی میشود که دیگر درمان برای آن وجود ندارد.
خطرهای خوابرفتن دستوپا
علت بیحسی دستها و پا نشانه چیست؟ اگر این علتها مشخص شده باشند، موارد زیر میتواند هشداردهنده بروز خطرات جدی در آینده تلقی شود.
اگر علت بیحسی پا و دست، بیماری دیابت و نوروپاتی دیابتی باشد؛ یعنی به علت عدم کنترل قند خون، رشتههای عصبی آسیبدیده باشند، امکان بروز سایر عوارض نظیر زخمهای مقاوم به درمان در پا و دست افزایش مییابد که ممکن است نیاز به آمپوته شدن یا قطع اندام پیدا کند.
اگر علت بیحسی پا و دست اعتیاد به الکل باشد، فرد مبتلا در معرض سایر عوارض ناشی از مصرف مزمن الکل مانند نارسایی کبد، بیماریهای جدی قلبی و عروقی، مشکلات مغزی و برخی سرطانها قرار میگیرد.
تمام بیماریهای زمینهای که با بیحسی دستها و پا تظاهر میکنند، اگر تشخیص داده نشوند و درمان نشوند، میتوانند باعث بیحسی کامل دستها و پا شوند، بهگونهای که فرد درد، سرما و گرما را دیگر احساس نکند.
پیشرفتهشدن مشکلات مربوط به ستون فقرات میتواند باعث ضعف شدید عضلات، لاغرشدن یا آتروفی و ازبینرفتن عضلات دستوپا شود و این امر ممکن است باعث شود که فرد نتواند اشیا را در دست بگیرد، جسمی را بلند کند یا حتی به روی پاهای خود بایستد.
در صورت مواجهه با علائمی مانند ضعف شدید عضلات، لاغری، بیحسی، بیاختیاری ادرار و یا بیاختیاری مدفوع، باید فوراً جهت درمان فوری اقدام کنید. به تعویقانداختن مراجعه به متخصص در این موارد، میتواند باعث آسیبهای دائمی به رشتههای عصبی و حتی نخاع شود.
بایدونبایدهای بعد از درمان
رعایت نکات زیر باعث میشود که هم نتایج حاصل از درمان کامل شود و هم دوران نقاهت بهتر، سریعتر و بی عارضه تر طی شود و همچنین از میزان عود علائم کاسته شود. این نکات عبارتاند از:
کنترل وزن؛ کنترل وزن در محدوده قابلقبول و نرمال تأثیرات عالی در پیشگیری از مشکلات ستون فقرات نظیر ابتلا به بیماری دیسک بین مهره و آرتروز دارد.
تحرک بدنی؛ انجام نرمشهای استاندارد و ورزشهای کششی روزانه را جدی بگیرید. با انجام این ورزشها عضلات قوی میمانند و احتمال آسیبهای وارده به ستون فقرات که باعث مشکلات رشتههای عصبی میشود نیز کاهش پیدا میکند.
افراد مبتلا به دیابت بعد از درمان اختلالات حسی دستوپا باید به طور مرتب پیگیر درمانهای تخصصی تحتنظر پزشک متخصص باشند. عدم کنترل مناسب قند خون، روند آسیبدیدگی رشتههای عصبی را تشدید و تسریع میکند که متأسفانه دیگر غیرقابلبازگشت میباشد.
در انتخاب کفش طبی حتماً با پزشک متخصص ارتوپد مشورت کنید. پوشیدن کفشهای جلو باریک تنگ و غیراستاندارد را ترک کنید.
مصرف الکل را به حداقل برسانید.
تحتنظر پزشک از مکملهای تغذیهای، بهعنوانمثال آمپول یا مکملهای حاوی مقادیر مناسبی از ویتامین ب ۱۲ استفاده کنید تا از ابتلا به نوروپاتیهای ناشی از سوءتغذیه در امان بمانید.
سخن پایانی
خوابرفتن دست و پا نشانه چیست؟ بیحسی دستها و پا یکی از مواردی است که برای بسیاری از افراد اتفاق میفتد. خوابرفتگی موقت کاملاً طبیعی بوده و به دلیل فشار به عصب ایجاد میشود. اما اگر مدام دچار این عارضه میشوید یا خوابرفتگی شدید است، باید برای تشخیص علت آن به پزشک مراجعه کنید. از مهمترین علل آن میتوان به دیابت، بارداری، فشردهشدن عصب، بیماریهای خودایمنی، عفونت باکتریایی یا ویروسی، ناهنجاری ژنتیکی، مصرف برخی داروها، کمبود ویتامین و نارسایی کلیه اشاره کرد.
برای تشخیص علت بی حسشدن دستوپای راست و چپ و دستها باید آزمایشهای مختلف مانند آزمایش خون، تستهای تصویربرداری و آزمایشهای عملکرد سیستم عصبی انجام شوند. درمان به علت خوابرفتگی پا و دست بستگی دارد. کلینیک ما با تیمی از متخصصان مجرب و با دانش در زمینههای مختلف پزشکی، آماده است تا بهترین مشاوره و درمانهای تخصصی را برای شما ارائه دهد. از جمله خدمات ما، ارزیابی دقیق علل خوابرفتن پا و دست و ارائه راهکارهای مؤثر برای درمان آن است. متخصصان ما به شما کمک خواهند کرد تا علت اصلی این مشکل را شناسایی کرده و راهکارهای درمانی مؤثر را ارائه دهند.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو