نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

درمان تنگی کانال ستون فقرات

فهرست مطالب

 علت‌های شایع تنگی کانال نخاعی چیست؟

• آرتروز

• آرتریت روماتوئید

• کیست‌ها و تومورها

• فتق دیسک

• شکستگی و آسیب ستون فقرات

• ضخیم شدن رباط‌ها

• بیماری پاژه استخوان

معرفی روش‌های درمانی در عارضه تنگی کانال ستون فقرات

به طور کلی روش‌های درمانی تنگی کانال نخاع ستون فقرات شامل دو دسته تهاجمی و غیر تهاجمی هستند. روش تهاجمی که همان جراحی است که در درمان این اختلال بهتر و سریع‌تر عمل کرده اما عوارض پس از انجام جراحی نیز بسیار زیاد است. روش غیر تهاجمی که خود به چند بخش تقسیم می‌شود نیز شامل دارو درمانی، تغییر شیوه زندگی، فیزیوتراپی و ورزش درمانی، طب سنتی و یا گیاه درمانی است. لذا استفاده از روش‌های غیر تهاجمی در درمان تنگی کانال نخاعی ستون فقرات، پروسه درمانی طولانی‌تر اما کم عارضه‌تری را در پیش دارد.

در نهایت انتخاب بهترین روش درمانی که مناسب شرایط بدنی فرد باشد به نظر پزشک معالج بستگی دارد. ممکن است پزشک در ابتدا سعی کند با داروهای مسکن درد را تسکین و با فیزیوتراپی، علائم آزاردهنده فرد را کاهش دهد. گاهی اوقات در کنار این درمان‌ها استفاده از طب سنتی و گیاه درمانی هم موثر است. چنان‌چه علائم فرد بهبود نیابد در مرحله بعدی، تزریق اپیدورال پیشنهاد شده و دارو را میان ستون فقرات تزریق کرده و التهاب اعصاب و مفاصل، کاهش پیدا می‌کند. سپس فشردگی اعصاب نیز برطرف خواهد شد و علائم نیز بهبود می‌یابند. اگر تمام موارد درمانی غیر تهاجمی پاسخ نداد و علائم شدیدتر و آسیب به نخاع بیشتر شد؛ پزشک ناچار است عمل جراحی را برای رفع ناتوانی و تسکین درد شدید فرد توصیه کند.

درمان تنگ شدن کانال نخاعی ستون فقرات با دارو

برای مدیریت و درمان عارضه‌ای نظیر تنگی کانال نخاع داروهای مختلفی موجود هستند که به تسکین درد و کاهش علائم کمک می‌کنند. تعیین داروی مناسب بر اساس شدت بیماری و ویژگی‌های فردی بیمار توسط پزشک انجام می‌شود. در این میان داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی می‌توانند به کاهش التهاب و تسکین درد ناشی از این اختلال کمک کنند. همچنین استفاده از داروهایی که به کاهش درد کمک می‌کنند در درمان این عارضه مفید است. برخی داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است به عنوان بخشی از درمان تجویز شوند تا درد مزمن را تخفیف دهند.

در مواردی که آسیب به اعصاب میانی ستون فقرات رخ داده باشد، داروهایی با هدف کاهش درد ناشی از آسیب‌های عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرند که نتایج مثبتی در درمان به همراه داشته‌اند. علاوه بر این داروهای مسکن قوی برای مدیریت دردهای شدیدتر به کار برده می‌شوند. با این حال مهم است که استفاده از این داروها تحت نظارت دقیق پزشک باشد تا از بروز عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود. هدف از درمان، فراهم آوردن بالاترین سطح کیفیت زندگی برای بیماران است، بنابراین مراجعه به پزشک و پیروی از دستورالعمل‌های تجویزی اهمیت زیادی دارد.

روش اصلاح تنگی کانال نخاعی در طب سنتی

تنگی کانال ستون فقرات هنگامی به وجود می‌آید که یک پدیده فرسایشی به نام آرتروز ایجاد شود. بیماری تنگی کانال نخاعی در تمامی قسمت‌های ستون مهره‌ها در کسانی که سن بالاتری دارند بیشتر است. در مواردی اصلاح تنگی کانال نخاعی با روش سنتی نیز امکان‌پذیر است و این روش باعث بالا بردن و بهبود کیفیت زندگی و کاهش درد می‌شود. شما می‌توانید برای کاهش درد ناشی از تنگی کانال از روغن‌های گیاهی مانند روغن بادام، سیاه دانه و روغن گل سرخ استفاده کنید. می‌توانید از این روغن‌ها برای ماساژ ستون فقرات به مدت ۳ ماه و ۳ بار در طی روز بهره ببرید.

برای کاهش درد، رویکردهای طبیعی بسیاری وجود دارند که می‌توانند بدون عوارض جانبی، کمک‌کننده باشند. استفاده از دمنوش‌های گیاهی مانند آویشن می‌تواند به عنوان روشی آرام‌بخش برای تسکین درد مطرح باشد. همچنین ترکیبات طبیعی دیگری نظیر عرق خارخسک به همراه عسل برای مدیریت درد پیشنهاد شده‌اند. در این میان استفاده از مواد با منشأ گیاهی مانند کانابیدیول که از گیاهان خاص استخراج می‌شود نیز مورد توجه است. کانابیدیول که برای خواص درمانی‌اش شناخته شده است می‌تواند بدون ایجاد اعتیاد یک گزینه مفید باشد. با این حال مهم است قبل از به کارگیری هر یک از این روش‌ها با متخصصان مشورت شود تا اطمینان حاصل شود که رویکرد انتخابی مناسب و بدون خطر برای سلامتی فرد است.

ورزش و فیزیوتراپی برای مقابله با تنگی کانال نخاع

انجام دادن تمرینات و ورزش‌های مربوط به تنگی کانال نخاعی را می‌توان برای تخفیف درد و کاهش عوارض در برنامه روزانه خود قرار داد. افرادی که  دارای اضافه وزن هستند، فشار زیادی به پشت و ستون فقرات آنها وارد می‌شود. همچنین ورزش به رسیدن به وزن مطلوب و حفظ سلامتی کمک می‌کند که این امر می‌تواند برای افراد درگیر با این عارضه مفید واقع شود. همچنین تمرینات ورزشی جریان خون را افزایش داده که سبب بیشتر شدن اکسیژن و مواد مغذی و دفع سموم در آن ناحیه می‌شود.

تمرینات نرمشی و ورزش‌هایی که فشار زیادی به بدن وارد نمی‌کنند نیز برای درمان تنگی کانال ستون فقرات به شما کمک می‌کند. از این ورزش‌ها می‌توان به دوچرخه سواری، شنا و پیاده‌روی در آب اشاره کرد. فیزیوتراپی را نیز می‌توان به عنوان یک روش درمانی فوق‌العاده برای درمان تنگی کانال نخاعی انتخاب کرد. در فیزیوتراپی پزشک برای آرام کردن درد مشخص می‌کند که شما به چه نوع درمانی احتیاج دارید. این درمان می‌تواند به صورت سرمادرمانی، گرما درمانی و یا حتی ماساژ باشد. هدف از این درمان‌ها بالا بردن و تقویت عملکرد بیمار است. همچنین بیماران می‌توانند تمرین درمانی را در برنامه‌ی خود جای دهند.

رژیم غذایی مناسب برای برای رفع تنگی کانال نخاعی

شما می‌توانید با داشتن یک برنامه غذایی مناسب برای درمان تنگی کانال ستون فقرات تا حد زیادی از رشد و پیشرفت تنگی کانال نخاعی جلوگیری کنید. این کار نه تنها به بهبود بیماری شما کمک می‌کند، بلکه از بروز صدمات بیشتر نیز جلوگیری می‌نماید. منیزیم که یک ماده معدنی به شمار می‌آید در ساختار ماتریکس استخوان‌های مختلف به میزان زیادی وجود دارد. در صورت کم شدن منیزیم خون این ماده از استخوان خارج شده و سبب کم‌تر شدن تراکم استخوان می‌شود. همچنین این ماده مغذی به انقباض عضلات و آرامش آنها کمک می‌کند و باعث تقویت عضلات می‌شود. از این رو توصیه می‌شود که حتما مواد غذایی دارای منیزیم را در برنامه روزانه خود چه برای پیشگیری از ابتلا به تنگی کانال نخاعی و چه برای کمک به بهبود روند درمان خود بگنجانید. منیزیم در سبزیجات، ماهی، لوبیا، آجیل، موز و شکلات تیره یافت می‌شود.

ویتامین دی یک ویتامین ضروری دیگر برای سلامت دستگاه حرکتی بدن اعم از استخوان‌ها، غضروف‌ها، مفاصل، ماهیچه‌ها است. این ویتامین که در جذب کلسیم بسیار موثر است به رشد استخوان‌های قوی و سالم نیز کمک می‌کند. وقتی استخوان‌ها شکننده می‌شوند به این معنی است که بدن دچار کمبود این ویتامین شده است. این ویتامین در غذاهایی مانند ماهی‌های چرب، جگر و زرده تخم مرغ یافت می‌شود. همچنین از طریق قرار گرفتن در نور آفتاب یا استفاده از مکمل‌ها نیز می‌توان این ویتامین را جذب کرد.

توصیه می‌شود که حتما به طور سالانه (در صورت بهره‌مندی از سلامت کامل بدن) یک آزمایش نمونه‌برداری خون به عنوان چکاپ و اطمینان از سلامت کامل بدن خود انجام دهید. با انجام چکاپ سالانه هم از ابتلا به بیماری‌های زیادی که ناشی از کمبود و یا حتی ازدیاد مواد غذایی در خون هستند جلوگیری می‌کنید و هم از متحمل شدن هزینه‌های بالای درمان که احتمالا گریبانگیرتان خواهد شد پیشگیری خواهید کرد.

زمان مناسب جهت اقدامات درمانی برای اختلال تنگی کانال نخاع

عموما پدیده تنگی کانال نخاعی درمان قطعی و صد در صدی ندارد؛ اما برای اینکه دچار عوارض پیشرفته و شدید آن نشوید حتما درمان آن را جدی بگیرید. لذا باید در صورت مشاهده علائم کوچک سریعا به متخصص ارتوپد مراجعه کرد؛ زیرا پیشرفت این بیماری تدریجی است. زمانی که بعد از دو هفته درد پا و کمر بهبود پیدا نکرد؛ چنانچه فرد هنگام ایستادن و یا راه رفتن به مدت طولانی دچار ضعف در یک یا هر دو پا شد که فقط با تغییر وضعیت بدن به سمت جلو تسکین پیدا کرد و همچنین اگر علائم این بیماری مانند بی‌حسی و گزگز شدن پاها، کارکرد غیر طبیعی روده و مثانه، عدم تعادل در راه رفتن و یا اختلالات جنسی مشهود شود فرد نیازمند مراجعه سریع برای درمان کردن تنگی کانال ستون فقرات می‌باشد. در صورتی که با مشاهده هر یک از این علائم به پزشک مراجعه کنید از شدیدتر شدن علائم پیشرفت بیماری و خطرات پس از آن جلوگیری می‌کنید.

اصلاح تنگی کانال نخاعی در افراد در معرض خطر

معمولا با افزایش سن و ساییده شدن مهره‌ها این عارضه یعنی تنگی کانال نخاعی ستون مهره‌ها در افراد نمایان می‌شود. لذا تنگی کانال ستون فقرات بخشی از بیماری‌های مربوط به پیر شدن می‌باشد. اما به طور کلی افراد در معرض خطر شامل موارد زیر هستند:

• این عارضه تقریبا ۹۰ درصد افراد مسن را بیشتر از سایرین درگیر می‌کند.
• همچنین افرادی که با تنگی کانال نخاعی مادرزادی در ستون فقرات متولد شده‌اند نیز در سال‌های بعدی زندگی دچار این عارضه خواهند شد.
• بیماران مبتلا به آکندروپلازی که تنه‌ آن‌ها به طور طبیعی اما دست‌ها و پاهایی کوتاه دارند، در اکثر مواقع بیماری تنگی کانال ستون فقرات را هم در پیش دارند.
• افراد مبتلا به پوکی استخوان به دلیل اینکه تراکم استخوانی ندارند و در مهره‌های ستون فقرات دچار سایش می‌شوند نیز ممکن است با این مشکل درگیر شوند.
• افرادی که سابقه خانوادگی تنگی کانال نخاعی را دارند هم بیشتر از سایرین ریسک ابتلا به این اختلال را خواهند داشت.
• چنان‌چه فردی دچار تصادف، حادثه  شود و یا سابقه جراحی‌های قبلی ستون فقرات را داده باشد در معرض فشردگی و تنگ شدن کانال نخاع است.
• در مواقعی که انسان مدت زیادی را پشت میز کامپیوتر بنشیند و ارگونومی صحیح بدن را حفظ نکند هم باید ریسک ابتلا به این اختلال را بپذیرد.
• همچنین افرادی که به واسطه شغل خود، کارهای سنگینی را انجام می‌دهند هم باید بدانند که تنگی کانال نخاعی کمر در انتظار آن‌ها است.
• کیفواسکولیوز یک بیماری است که در آن مهره‌های ستون فقرات، انحراف دارند و به خاطر این موضوع کانال نخاعی در وضعیت تنگی و فشردگی قرار خواهد گرفت.
• یکی دیگر از افراد در معرض این عارضه بیماران مبتلا به استئوآرتریت هستند زیرا غضروف‌های ساییده شده و دیسک‌ها بیرون‌زده می‌تواند منجر به این عارضه شود.

استراتژی‌های پیشگیرانه برای عارضه تنگی کانال نخاع

ورزش کردن منظم یکی از کلیدی ترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به تنگی کانال نخاعی است. ورزش را بخشی از زندگی روزمره خود قرار دهید و تمرین‌ها را با توجه با نیازهای خود تنظیم کنید. هدف اصلی شروع ورزش نیست بلکه ادامه دادن ورزش و داشتن تحرک است. برنامه‌ای را انتخاب کنید که با سطح سلامتی شما هماهنگ باشد تا بتوانید آن را حفظ کنید. اگر اهل ورزش نیستید دست کم از یک رژیم غذایی مناسب برای جلوگیری از تنگی کانال نخاعی بهره ببرید.

کشش ستون فقرات یک راه عالی برای بالا بردن دامنه حرکتی در ستون فقرات شما می‌باشد که از پیشرفت و حتی از روند سریع عارضه تنگی نخاعی جلوگیری می‌کند. تمرینات آرامش‌بخش که شامل آب‌درمانی و تمرینات جامع هستند نیز سبب افزایش انعطاف‌پذیری و تحرک و جلوگیری از درد می‌شوند. در صورتی که کار شما پشت میز نشینی است و باید مدت طولانی در حالت نشسته باشید، به حالت درست نشستن توجه کنید. بهتر است که هر ۱۵ دقیقه حرکات کششی و استراحت را جزو روتین خود قرار دهید.

در پایان این مقاله بر اهمیت مراجعه به متخصص برای درمان تنگی کانال نخاعی تاکید می‌کنیم. هرچند اطلاعات ارائه شده در این نوشتار می‌تواند درک شما از این اختلال و راه‌های مواجهه با آن را افزایش دهد، اما جایگزینی برای تخصص و تجربه‌ی یک پزشک متخصص نیست. متخصصان ما می‌توانند با بررسی دقیق وضعیت سلامتی شما بهترین راه‌حل‌های درمانی را پیشنهاد دهند. آن‌ها با دانش عمیق خود از اختلالات مرتبط با ستون فقرات قادر به ارائه‌ی راهنمایی‌هایی هستند که متناسب با نیازهای منحصربه‌فرد هر بیمار طراحی شده‌اند. پس در جستجوی بهترین مسیر بهبود، تردیدی به خود راه ندهید و به متخصص ما مراجعه کنید. مراجعه به متخصص ما نه تنها شانس بهبودی شما را افزایش می‌دهد بلکه اطمینان حاصل می‌کند که درمان‌های انتخابی بر پایه‌ی آخرین دانش و استانداردهای پزشکی استوار است. به یاد داشته باشید، سلامتی شما ارزشمند است و رسیدگی به آن با دقت و مهارت، باید تنها اولویت شما باشد.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو