نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
اصلی‌ترین درمان بی حسی انگشتان دست در بارداری: 8 علت عجیب
بیحسی انگشتان در دوران بارداری نشانۀ شروع یک اختلال خطرناک است. وقتی این حالت ظاهر می‌شود، یعنی بدن وارد مرحله‌ای بحرانی شده است. ابتدا تنها یک خواب‌رفتگی ساده احساس می‌شود، اما خیلی زود قدرت دستان کاهش پیدا می‌کند؛ اشیاء از دست رها می‌شوند، انگشتان دیگر فرمان نمی‌برند و اختلال حرکتی به سرعت پیشرفت می‌کند.
اگر این وضعیت نادیده گرفته شود، کار به جایی می‌رسد که مادر، توان نگه داشتن حتی یک قاشق را هم از دست می‌دهد. در مراحل پیشرفته‌تر، فلج کامل انگشتان و ناتوانی در انجام کارهای روزمره رخ می‌دهد. هیچ بهانه‌ای برای صبر کردن وجود ندارد. هر لحظه تأخیر، قدمی به سمت آسیب دائمی است. این عارضه به عوامل مختلفی بستگی دارد که ما در اینجا به شما شرح می‌دهیم، همچنین می‌گوییم که بهتر است
برای بی حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم و انواع روش‌های درمان بی حسی انگشتان دست در بارداری چیست. با ما در ارتباط باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید:
هشداری خاموش در بارداری: بیحسی انگشتان و خطرات پنهان آن
این مشکل عمدتاً برای مادر باردار مشکل ایجاد می‌کند و تأثیری مستقیم بر نوزاد ندارد. با این حال، بیحسی انگشتان دست عوارضی به همراه دارد که بر نوزاد هم سایه می‌اندازد. مادر در چنین شرایطی درگیر چالش‌هایی در ارتباط روزمره با نوزاد می‌شود: تغذیه به موقع، تعویض پوشک، یا انجام وظایف سادۀ روزانه به کارهای دشوار و فرساینده تبدیل می‌شود. ناتوانی در کنترل کامل انگشتان، حتی گرفتن یک بطری شیر یا بلند کردن نوزاد را به عملی خطرناک بدل می‌کند.
علاوه بر این، افزایش استرس و اضطراب ناشی از بیحسی مداوم، مستقیماً بر روحیه و رفتار نوزاد تأثیر می‌گذارد. نوزاد به خوبی تغییرات خلق‌وخوی مادر را درک می‌کند و این تغییرات بر رشد عاطفی او اثر منفی می‌گذارد. پس توصیه می‌شود که درمان بی حسی انگشت دست در بارداری با جدیت پیگیری شود، نه فقط برای آرامش مادر بلکه برای سلامت روان و جسم نوزاد.
قبل از بررسی روش‌های درمان بیحسی انگشتان در بارداری، لازم است عوامل ایجاد کنندۀ آن به درستی شناخته شوند. این تغییرات ریشه در تحولات هورمونی و فشارهای فیزیکی ناشی از رشد جنین دارند. در میان این تحولات، بیحسی انگشتان دست یکی از علائم نگران‌کننده و شایع دوران بارداری به شمار می‌رود. علل و درمان بیحسی انگشتان دست در بارداری عبارتند از:
فشار عصبی و عروقی
با افزایش حجم رحم و جابه‌جایی اندام‌های داخلی، فشار قابل توجهی به اعصاب و عروق وارد می‌شود. این فشار مستقیم روی مسیرهای عصبی منجر به احساس بیحسی، گزگز یا سوزش در انگشتان دست می‌شود. بدن در حال تطبیق با شرایط جدید است، اما این تطبیق گاه با بهای سنگینی همراه است.
تغییرات هورمونی
در دوران بارداری، سطح هورمون‌هایی مانند: پروژسترون و استروژن به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. این تغییرات موجب التهاب، تورم و تغییرات در عملکرد عروق خونی می‌شوند. این اختلال در گردش خون در ناحیۀ دست‌ها، مسیر بیحسی را هموار می‌کند.
فشار فیزیکی
افزایش وزن بدن و به ویژه تورم اندام‌ها فشار زیادی به مفاصل و اعصاب وارد می‌کند. دست‌ها، به ویژه در موقعیت‌های خواب یا فعالیت‌های روزمره، در معرض فشار طولانی‌مدت قرار می‌گیرند. این فشار مستقیم باعث اختلال در حس انگشتان می‌شود و دامنۀ حرکتی را کاهش می‌دهد.
اهمیت مراقبت از دست‌ها در بارداری؛ نجات مادر و آرامش نوزاد
مراقبت از دست در دوران بارداری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در این مرحلۀ حیاتی از زندگی، حفظ سلامت دست‌ها نه تنها برای مادر، بلکه برای نوزاد نیز نقشی اساسی دارد. اختلالاتی مانند: بیحسی انگشتان اگر جدی گرفته نشوند، به سرعت عملکرد روزانه را مختل می‌کنند و حتی در فرآیند مراقبت از نوزاد اختلال ایجاد می‌شود. در ادامه، به اهمیت این موضوع و روش‌های مدیریت و درمان بیحسی انگشتان دست در بارداری پرداخته می‌شود.
تأثیرات جانبی بیحسی انگشتان دست و راهکارهای مدیریت آن‌ها:
محدودیت در انجام کارهای روزمره
بیحسی انگشتان انجام کارهای ساده‌ای مثل نوشتن، چرخاندن کلید، گرفتن لیوان یا حتی لمس وسایل را دشوار می‌کند. برای کاهش آسیب، استفاده از دستکش‌های طبی، اسپیلنت یا ابزارهای نگهدارنده، وضعیت صحیح دست را حفظ کرده و فشار روی عصب‌ها را کاهش می‌دهد.
درد و ناراحتی
برخی مادران احساس درد، سوزش یا ناراحتی در انگشتان را تجربه می‌کنند. در این موارد، ماساژهای آرام، گرم نگه‌داشتن دست‌ها و حرکات کششی سبک به بهبود گردش خون کمک کرده و علائم را کاهش می‌دهد.
مشکلات در تشخیص آسیب‌ها
بیحسی موجب کاهش حساسیت لمسی می‌شود و تشخیص آسیب‌های سطحی مثل زخم، بریدگی یا سوختگی دشوارتر می‌شود. در این شرایط، معاینه منظم دست‌ها و مراجعه به پزشک برای جلوگیری از عفونت یا آسیب‌دیدگی ضروری است.
از طرفی عوارض بیحسی انگشتان دست برای بارداری و نوزاد نیز شامل موارد زیر می‌شود:
اختلال در مراقبت از نوزاد
بیحسی و ناتوانی در حرکت انگشتان، توانایی مادر برای مراقبت مستقیم از نوزاد را محدود می‌کند. انجام کارهایی مانند شیردهی، تعویض پوشک یا حتی بغل کردن نوزاد با دقت و امنیت کمتری انجام می‌شود. در این وضعیت، نیاز به حضور افراد کمکی یا پرستار احساس می‌شود.
افزایش احتمال انتقال عفونت
کاهش حس و بی‌توجهی به آسیب‌های سطحی، احتمال ورود میکروب از طریق زخم‌های باز یا دست‌های آلوده را بالا می‌برد. تماس مستقیم با پوست نوزاد بدون مراقبت‌های بهداشتی منظم، او را در معرض خطر قرار می‌دهد. شست‌وشوی دقیق و ضدعفونی مرتب دست‌ها اقدامی حیاتی به‌شمار می‌رود.
فشار روانی و اضطراب
بیحسی مداوم دست‌ها حس ناتوانی را در مادر افزایش می‌دهد. این وضعیت بر روحیه او اثر مستقیم دارد و اضطراب، استرس و ناامیدی را تشدید می‌کند. پیگیری مشاوره روانی در کنار درمان جسمی، آرامش روانی را بازمی‌گرداند و از تأثیر منفی بر سلامت نوزاد جلوگیری می‌کند.
راهکارهای مختلف پزشکی برای درمان بیحسی انگشتان
برای درمان این عارضه در بارداری، مراجعه به پزشک و پیروی از برنامۀ درمانی تخصصی کاملاً ضروری است. متخصصان سلامت زنان با ارزیابی دقیق شرایط بدنی مادر، راهکارهای مؤثر و هدفمند را انتخاب می‌کنند. این مداخلات مستقیماً علائم را کنترل کرده و از پیشرفت آسیب جلوگیری می‌کنند:
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی روشی کاربردی و غیرتهاجمی برای بهبود عملکرد دست‌ها است. تمرینات خاص طراحی شده برای مادران باردار، باعث افزایش جریان خون، تقویت عضلات دست و بهبود انعطاف‌پذیری می‌شود. حرکات اصلاحی و ماساژهای تخصصی تحت نظارت فیزیوتراپیست به تسریع روند درمان کمک می‌کند.
تزریق‌های موضعی
در مواردی که درمان‌های معمول کافی نباشد، تزریق‌های موضعی مانند: کورتون به منطقۀ آسیب دیده انجام می‌شود. این تزریق‌ها مستقیماً التهاب را مهار می‌کنند و حس طبیعی را به انگشتان بازمی‌گردانند. اجرای دقیق این روش توسط پزشک متخصص، نتایج سریعی را به دنبال دارد.
مشاوره ارتوپدی
اگر منشأ بیحسی به ساختار استخوانی یا مفاصل مربوط باشد، ارجاع به ارتوپد ضروری است. بررسی‌های ارتوپدی، وضعیت اسکلت دست را مشخص می‌کند و در صورت نیاز، اقدامات اصلاحی از جمله: استفاده از بریس یا حتی جراحی پیشنهاد می‌شود. این مرحله نقش کلیدی در بازیابی توان حرکتی دست دارد.
تجویز داروها
در شرایطی که التهاب یا درد در ناحیه دست شدید باشد، پزشک از داروهای ضدالتهاب یا ترکیبات ویژه استفاده می‌کند. این داروها التهاب بافت‌ها را کاهش می‌دهند، فشار وارد بر اعصاب را کم می‌کنند و سطح درد و بیحسی را کنترل می‌نمایند. مصرف دارو باید تحت نظر مستقیم پزشک انجام شود تا از ایمنی مادر و جنین اطمینان حاصل شود.
با پیروی کامل از دستورات پزشکی، انجام آزمایش‌های لازم و پایبندی به مسیر درمان، بیحسی انگشتان کنترل شده و سلامت کامل مادر حفظ می‌شود. درمان را نباید به تعویق انداخت، زیرا هر روز تأخیر، خطر آسیب دائمی را افزایش می‌دهد. مراقبت دقیق، تنها راه حفظ سلامت مادر و نوزاد است.
درمان خانگی خواب رفتن دست در بارداری
برای تسکین بیحسی انگشتان در دوران بارداری، روش‌های مختلف دارویی، تغذیه‌ای و فیزیکی در دسترس قرار دارد که با نظر پزشک اجرا می‌شوند. این روش‌ها به کاهش التهاب، بهبود عملکرد عصبی، و افزایش جریان خون کمک می‌کنند:
داروها و مکمل‌های تخصصی
داروهای ضدالتهاب مانند: ایبوپروفن (ادویل) در برخی موارد برای کاهش التهاب و درد مرتبط با بیحسی تجویز می‌شوند. همچنین، گاهی اوقات داروهای تسکین عصبی مثل: گاباپنتین برای بهبود انتقال پیام‌های عصبی و کاهش علائم عصبی به کار می‌روند (حتماً تحت نظر پزشک)
ویتامین‌های گروه B، به ویژه B6 و B12، نقش مؤثری در تغذیه اعصاب دارند و سطح آسیب عصبی را کاهش می‌دهند. در صورتی که بیحسی ناشی از کمبود آهن باشد، قرص‌های آهن نیز وارد درمان می‌شوند.
در شرایطی که استرس و اضطراب عامل تشدید بیحسی باشند، پزشک از داروهای ضداضطراب ملایم برای آرام‌سازی سیستم عصبی بهره می‌گیرد.
فیزیوتراپی و ماساژ درمانی
جلسات فیزیوتراپی زیر نظر متخصص به بهبود خونرسانی، افزایش قدرت عضلات و کاهش فشار عصبی در ناحیۀ دست کمک می‌کند. تمرینات هدفمند و تکنیک‌های تخصصی، عملکرد دست را بازیابی می‌کنند.
ماساژ روزانه دست‌ها با روغن‌های طبیعی مانند: روغن زیتون یا نارگیل نیز به تسکین عضلات، کاهش تنش و تحریک عروق کمک می‌کند.
تغذیه درمانی
تغذیه نقش کلیدی در سلامت اعصاب و عضلات ایفا می‌کند. مصرف منظم مواد غذایی غنی از آهن مانند: گوشت قرمز، اسفناج، لوبیا سبز و هویج سطح اکسیژن‌رسانی را در بدن افزایش می‌دهد.
مواد حاوی اسیدهای چرب امگا-۳ مانند: ماهی‌های چرب (سالمون، ماکرل)، بذر کتان، گردو و روغن‌های گیاهی به تنظیم التهاب‌های عصبی کمک می‌کنند.
ویتامین D و کلسیم برای عملکرد صحیح عضلات و عصب‌ها ضروری هستند. شیر، ماست، تخم‌مرغ، سبزیجات سبز و نور خورشید منابع اصلی تأمین این مواد هستند.
تغذیه با فیبر بالا نیز عملکرد گوارش را بهبود می‌دهد و جذب بهتر مواد مغذی را تضمین می‌کند.
نکات عمومی مراقبتی
نوشیدن آب کافی، رعایت ساعات وعده‌های غذایی منظم و پرهیز از خوردن غذاهای فرآوری‌شده، از نکات ساده‌ای هستند که به سلامت عمومی بدن کمک می‌کنند. در صورت نیاز به مکمل‌ها، حتماً مصرف آن‌ها باید زیر نظر پزشک انجام شود.
مشاوره با متخصص تغذیه، راه را برای طراحی یک برنامه غذایی شخصی‌سازی شده باز می‌کند؛ برنامه‌ای که دقیقاً با نیازهای بدن مادر باردار هماهنگ شده باشد.
یادآوری مهم
هیچ‌کدام از روش‌های بالا نباید به صورت خودسرانه اجرا شوند. هر دارو، مکمل یا حتی تغییر تغذیه‌ای باید با مشورت کامل پزشک انجام گیرد. پایبندی به این اصل، ضامن سلامت مادر و نوزاد است.
روش‌های تشخیصی بیحسی انگشتان در دوران بارداری
فرآیند تشخیص در درمان این عارضه نقشی حیاتی دارد. شناسایی دقیق علت، کلید انتخاب مسیر درمان مؤثر و جلوگیری از پیشرفت آسیب عصبی است. پزشک با مجموعه‌ای از روش‌های بالینی و پاراکلینیکی، وضعیت بیمار را بررسی می‌کند و راهکار درمانی مناسب را تدوین می‌نماید:
تاریخچۀ بالینی
ارزیابی بالینی نخستین قدم در فرآیند تشخیص است. پزشک با دریافت اطلاعات دقیق دربارۀ زمان شروع علائم، الگوی درد، ارتباط آن با بارداری و سوابق پزشکی، تصویری روشن از وضعیت ایجاد می‌کند. جزئیاتی مانند: شدت بیحسی، محل دقیق آن و ارتباط با موقعیت‌های خاص (مانند: خواب، ایستادن یا فعالیت‌های خاص) بررسی می‌شود.
آزمایش‌های خونی
برای بررسی کمبودهای تغذیه‌ای یا علائم اختلالات متابولیک، آزمایش خون انجام می‌گیرد. سطوح ویتامین‌های B6 و B12، آهن، کلسیم، و دیگر مواد مغذی اندازه‌گیری می‌شود. این اطلاعات به پزشک در تشخیص دقیق منشأ عصبی یا تغذیه‌ای بیحسی کمک می‌کند.
آزمون‌های عصبی
بررسی دقیق عملکرد اعصاب از طریق آزمون‌هایی مانند «تست سرعت هدایت عصبی» صورت می‌گیرد. این تست مشخص می‌کند که سیگنال‌های الکتریکی با چه سرعتی از طریق اعصاب منتقل می‌شوند. هرگونه کاهش در این سرعت نشان دهندۀ فشردگی یا آسیب عصبی است.
آزمون‌های تصویری
در شرایطی که اطلاعات بالینی کافی نباشد یا احتمال مشکلات ساختاری وجود داشته باشد، آزمون‌های تصویری مانند: سونوگرافی عصبی، MRI یا حتی اسکن مغز برای شناسایی انسداد، تورم یا فشار بر اعصاب استفاده می‌شود. این تصاویر، ساختار دقیق مسیرهای عصبی را نشان می‌دهند.
مشاوره با متخصص عصب‌شناسی
در موارد پیچیده‌تر که نیاز به ارزیابی پیشرفته‌تری وجود دارد، ارجاع به متخصص نورولوژی انجام می‌شود. این متخصص با بررسی‌های تخصصی، تأیید نهایی تشخیص و طراحی برنامۀ درمانی دقیق‌تری را انجام می‌دهد.
با ترکیب تاریخچۀ بالینی، داده‌های آزمایشگاهی، تست‌های عصبی، بررسی‌های تصویری و ارزیابی متخصص، تشخیص نهایی با دقت بالا انجام می‌شود. این تشخیص پایه‌ای مطمئن برای شروع درمان موفق و بازگرداندن عملکرد کامل انگشتان دست در دوران بارداری است.
سخن پایانی
بیحسی انگشتان دست در بارداری یک هشدار قطعی است. بدن زیر فشار شدید قرار دارد و این علامت، نشانه‌ای واضح از اختلال در کارکرد عصب‌ها و جریان خون است. با پیشرفت این وضعیت، کنترل حرکت انگشتان از بین می‌رود، اجسام از دست می‌افتند و ناتوانی حرکتی به سرعت افزایش پیدا می‌کند. بی‌توجهی به این علامت، راه را برای آسیب دائمی و فلج کامل باز می‌کند. این یک اختلال ساده نیست؛ حمله‌ای خاموش به سیستم عصبی است که سلامت مادر را تهدید می‌کند. تنها راه توقف این روند، مراجعۀ فوری به پزشک و آغاز درمان حرفه‌ای است.
در کلینیک تخصصی ما، تیمی از پزشکان مجرب با سال‌ها تجربه در زمینۀ مراقبت‌های دوران بارداری، آماده رسیدگی فوری به این وضعیت هستند. بدون اتلاف وقت، بررسی دقیق انجام می‌شود، علت بیحسی شناسایی شده و درمان آغاز می‌گردد. کلینیک ما به جدیدترین تجهیزات مجهز است و هر مرحلۀ درمان، تحت نظارت مستقیم متخصصان پیش می‌رود. بیحسی را نادیده نگیرید. هر ثانیه تأخیر، قدمی به سوی آسیب بیشتر است. درمان بی حسی انگشتان دست در بارداری همین‌جا شروع می‌شود. با یک تماس، راه نجات را آغاز کنید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو