نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

همه چیز درباره درمان تنگی کانال نخاعی با ماساژ

درد در ناحیه کمر و پاها، گزگز و مور مور شدن، بی‌حسی و ضعف عضلانی، کابوس همیشگی من بود. باید بگویم که تنگی کانال نخاعی یک عارضه مفصلی است که به دلیل تحت فشار قرار گرفتن کانال نخاعی ایجاد می‌شود. عللی مانند، افزایش سن، آرتروز، صدمات و تصادفات یا آسیب‌های ورزشی و ناهنجاری‌های مادرزادی، می­توانند منشاء وجود تنگی کانال نخاعی باشند.

ماساژ با افزایش گردش خون و گرم کردن عضلات، به رهایی از درد کمک می‌کند. ماساژ برای همه افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی مناسب نیست. در برخی موارد، ماساژ می‌تواند علائم را تشدید کند.

به همین دلیل، قبل از شروع این کار، باید با یک دکتر خوب برای تنگی کانال نخاع مشورت کنید. در این مبحث می‌خواهم به طور کامل بررسی کنم که آیا درمان تنگی کانال نخاعی با ماساژ امکان پذیر است؟ چه تاثیراتی دارد و چه نکاتی را درباره این موضوع باید بدانیم.

آیا درمان تنگی کانال نخاعی با ماساژ امکان پذیر است؟

درباره روش ماساژ درمانی برای تنگی کانال نخاعی، تحقیقات زیادی انجام نشده است؛ به همین دلیل نمی‌توانیم این روش را یک روش درمانی مستقل بدانیم، بلکه باید آن را مکمل سایر روش‌های درمانی بدانیم. ماساژ درمانی یک روش غیر دارویی است که قابلیت تسکین درد ناشی از علائم تنگی کانال نخاعی را به همراه دارد. معمولاً پزشکان و فیزیوتراپ‌ها زمانی این روش را تجویز و پیشنهاد می‌کنند که علت درد تنگی کانال نخاعی را مربوط به مشکلات عصبی و التهابات روانی بدانند.

به طورکلی ماساژ باعث بهبود جریان خون، تسکین درد و آرام‌سازی کانال‌های عصبی محل آسیب دیده می‌شود. در برخی مواقع ممکن است که تنگی کانال نخاعی درمان شده باشد اما هنوز هر از گاهی درد ناشی از آن احساس شود؛ در چنین مواقعی بهره بردن از خواص روش ماساژ درمانی، می‌تواند این مشکل را برای همیشه از بین ببرد.

تاثیرات فیزیولوژیکی در تنگی کانال نخاع

انجام ماساژ می‌تواند به کاهش التهابات ایجاد شده در ناحیه آسیب دیده کمک کند. تورم، قرمزی، خون مردگی، بی‌حسی و درد از مواردی هستند که با ماساژ قابل درمان هستند. یکی دیگر از تاثیرات فیزیولوژیکی درمان تنگی کانال نخاعی با کمک ماساژ، این است که جریان خون در ناحیه آسیب دیده افزایش می‌یابد. هرچقدر که جریان خون بهتر و با کیفیت‌تر شود، اکسیژن‌رسانی و رسیدن مواد معدنی مورد نیاز به ناحیه آسیب دیده، افزایش یافته و در نتیجه درد ناشی از عارضه کاهش می‌یابد.

به جز موارد ذکر شده ماساژ می‌تواند به افزایش انعطاف‌پذیری بافت‌های اطراف کانال نخاعی کمک کند. این تاثیرات باعث بهبود دامنه حرکتی مفاصل و ماهیچه‌ها خواهد شد.

برخی از مواقع ممکن است درد ناشی از این عارضه در حدی باشد که بتواند زندگی روزمره افراد را با اختلالاتی مواجه کند، در چنین مواقعی ماساژ می‌تواند درد را کاهش داده و علائم آن را برای مدتی تسکین دهد. یکی دیگر از تاثیرات فیزیولوژیکی ماساژ این است که می‌تواند باعث تسکین التهابات ایجاد شده در سیستم عصبی شود و استرس و اضطراب را کاهش دهد.

تسکین اختلالات عصبی تنگی کانال نخاعی با ماساژ

همانطور که در ابتدای این مقاله هم به آن اشاره شد، درمان تنگی کانال نخاعی گردن با ماساژ می‌تواند به عنوان یک روش تکمیلی و مکمل سایر روش‌های درمانی، با هدف تسکین شرایط عصبی و روانی مورد استفاده قرار گیرد.

به دلیل آنکه ماساژ می‌تواند استرس و اضطراب بدن را کاهش دهد، همین مورد کافی است تا سرعت روند درمانی افزایش یابد. یکی دیگر از روابط ماساژ با تسکین اختلالات عصبی، در بحث تسکین شرایط روانی افراد است؛ از آنجایی که ماساژ می‌تواند درد ناشی از این عارضه را تسکین دهد، پس به طور غیر مستقیم تاثیراتی بر روحیه و سطح اعتماد به نفس بیماران خواهد داشت.

جالب است بدانید که ماساژ می‌تواند به تنظیم میزان ترشح هورمون‌های استرس‌زا به خصوص کورتیزول کمک کند. با تنظیم شدن سطح ترشح این هورمون، مشکلاتی مانند اضطراب و افسردگی به شدت کاهش یافته و خواب با کیفیت‌تری خواهید داشت. درباره تاثیرات ماساژ درمانی، نتایج مثبت دیگری هم شناخته شده­اند؛ از جمله افزایش میزان جذب مواد معدنی، تاثیرگذاری بیشتر داروها و بهبود عملکرد کلی بدن که بد نیست این موارد را هم بدانید.

کاهش التهابات ایجاد شده در کانال نخاعی با ماساژ

ماساژ دادن ناحیه آسیب دیده و دچار درد، باعث افزایش جریان خون و بهبود کیفیت خون‌رسانی به آن ناحیه می‌شود. افزایش جریان خون منجر به بهبود تغذیه بافت‌ها، اکسیژن‌رسانی بهتر و تخلیه بهتر مواد زائد از منطقه مورد نظر می‌شود.

همه این فرآیندها با هدف کاهش التهابات ایجاد شده انجام می‌شود. همچنین ماساژ می‌تواند تنش‌های ایجاد شده در عضلات و کانال‌های عصبی را کاهش دهد؛ هرچقدر که عضلات و کانال‌های عصبی آرامش بیشتری را تجربه کنند، سرعت روند درمانی این عارضه افزایش می‌یابد.

ماساژ می‌تواند باعث آزادسازی هورمون اندورفین شود؛ این هورمون به عنوان یک هورمون آرام بخش طبیعی در بدن شناخته می‌شود و ترشح آن به کاهش استرس و التهابات کمک می‌کند. در برخی از مواقع ممکن است قسمتی از پوست یا بافت ماهیچه‌ای محل آسیب دیده دچار تغییراتی در حس لامسه و حساسیت شود. ماساژ درمان می‌تواند این حساسیت را هم به حالت قبلی و نرمال بازگرداند؛ به خصوص اگر این مشکل در اطراف کانال نخاعی احساس شود.

بهبود انعطاف پذیری بافت‌های اطراف کانال نخاع با ماساژ

ماساژ درمانی می‌تواند باعث بهبود عملکرد مفاصل و انعطاف‌پذیری بافت‌های اطراف کانال نخاع هم شود. ماساژ جنبه‌های مثبت فراوانی را برای سلامتی بدن به همراه دارد. بهبود شرایط تغذیه‌رسانی به سلول‌های آسیب دیده و اکسیژن‌رسانی هرچه بهتر به بافت‌های نرم باعث کاهش فشار وارده بر کانال نخاعی می‌شود.

همانطورکه در بخش قبلی هم به آن اشاره کردیم، با کاهش التهاب ایجاد شده در کانال نخاعی، عملکرد ماهیچه‌ها و بافت‌های نرم و مفاصل بهبود یافته و انعطاف پذیرتر از قبل خواهند شد.

ماساژ با نرم کردن و آرام‌سازی عضلات و بافت‌های ماهیچه ای، باعث افزایش انعطاف‌پذیری آن‌ها می‌شود. هرچقدر که عضلات انعطاف پذیرتر شوند، میزان قدرت محافظت آن‌ها از کانال نخاعی افزایش خواهد یافت. ماساژ به تحریک نقاط خاص عصبی که در اطراف کانال نخاع هستند کمک می‌کند؛ این موضوع باعث می‌شود تا عملکرد تشخیص و ارسال پالس‌ها از اعضای بدن به مغز و برعکس آن به درستی و با دقت بیشتری صورت گیرد.

در نهایت ماساژ با تاثیراتی که بر عملکرد مفاصل، کانال‌های عصبی و عضلات می‌گذارد، باعث تسکین درد و بهبود شرایط بیماری شده و حتی قابلیت تسریع روند درمان را هم دارد. اگر قصد دارید که از خواص ماساژ درمانی بهره‌مند شوید، حتماً با پزشک متخصص ارتوپد و فیزیوتراپ در ارتباط باشید.

اثرات مثبت ماساژ در طولانی مدت برای درمان تنگی کانال نخاع

درمان تنگی کانال نخاعی با کمک ماساژ درمانی اگر به صورت مداوم و مکرر انجام شود، تاثیرات مثبت خاصی را در بلند مدت به همراه خواهد داشت. ماساژ می‌تواند بدن را در برابر درد ناشی از عارضه‌هایی که در آینده قرار است با آن مواجه شود، محافظت کند. این اثر مثبت ماساژ باعث بهبود کیفیت زندگی افراد در سنین بالاتر و کهنسالی خواهد شد. انعطاف‌پذیر بودن بافت‌ها و نرم بودن عضلات در سنین کهنسالی، از دیگر اثرات خارق العاده ماساژ است.

برخی از مشکلات مفصلی تنها به دلیل خشک بودن مفاصل و ساییده شدن آن‌ها ایجاد می‌شود؛ افرادی که به طور مرتب و منظم از تکنیک‌های ماساژدرمانی استفاده می‌کنند و همچنین تمرینات ورزشی منظم را دنبال می‌کنند؛ به احتمال۹۰ درصد از این بیماری‌های مفصلی به دور خواهند بود. در برخی مواقع ممکن است مقداری عفونت یا التهاب به طور نامحسوس در بخشی از عضلات باقی مانده و درمان نشود؛ ماساژ در این مورد هم به افراد کمک می‌کند و می‌تواند اینگونه ناراحتی‌ها را درمان کند.

تاثیرات روحی، روانی و عصبی ماساژ از دیگر مواردی است که در طولانی مدت می‌تواند بسیار کمک کننده واقع شود. بیمارانی که از روش ماساژ درمانی در کنار روش‌های درمانی دیگر استفاده می‌کنند، از نظر روحی بسیار قوی‌تر از سایر بیماران هستند. البته توجه داشته باشید که برای هر عارضه‌ای نباید از این روش استفاده کنید؛ به عنوان مثال اگر در مواجهه با شکستگی استخوان از ماساژ درمانی استفاده کنید، شرایط بسیار حاد و خطرناک خواهد شد.

ورزش­ها برای بهبود تنگی کانال نخاع

اگر قصد دارید که با کمک تمرینات ورزشی ساده، درد ناشی از تنگی کانال نخاعی را تسکین دهید و به روند درمانی این عارضه سرعت ببخشید، تمرینات معرفی شده در این بخش از متن را به طور مرتب اجرا کنید. قبل از شروع معرفی این تمرینات، توجه داشته باشید که اگر هر زمانی در هنگام تمرین، احساس کردید که علائم یا درد این عارضه در حال تشدید است، باید همان لحظه تمرین را متوقف کرده و به پزشک معالج خود یا متخصص ارتوپد مراجعه کنید.

• تمرین کشش کمر: برای انجام تمرین کشش کمر کافی است روی سطح زمین در حالت پشت و رو دراز بکشید و پاها را صاف دراز کنید. در همین حالت سعی کنید شکمتان را منقبض کنید و به زمین فشار بیاورید. سعی کنید ستون فقرات و کمر صاف بمانند؛ این کار را ده بار تکرار کنید و در هر بار تکرار پنج ثانیه در این حالت بمانید.
• تمرین جمع کردن زانو: روی زمین دراز بکشید و پاها را صاف دراز کنید، در این حالت قرار است زانوها را یکی یکی جمع کنید. با کمک دستانتان یکی از پاها را از قسمت زانو به سمت داخل سینه و شکم بکشید و پنج تا ده ثانیه نگه دارید. این تمرین را برای پای مقابل هم به همین صورت انجام دهید. (سه تا پنج بار باید این حرکت را برای هر پا تکرار کنید.)
• تمرین چرخش کمر: روی زمین دراز کشیده و زانوها را طوری خم کنید که کف پاهایتان روی زمین قرار گیرد. در همین حالت پاها را از کمر به سمت چپ بچرخانید و اجازه دهید به مدت پنج ثانیه عضلات کمر کشش داشته باشند. همین کار را برای سمت مقابل یعنی سمت راست هم انجام دهید. پیشنهاد می شود که ده بار این کار را تکرار کنید و سعی کنید کمر را ثابت نگه دارد.
• تمرین کرانچ ایستاده: کرانچ ایستاده یکی از بهترین حرکت ها برای درمان تنگی کانال نخاع گردن است. برای انجام این تمرین کافی است روبروی دیوار ایستاده و دست‌های خود را به دیوار تکیه دهید، پس از آن سعی کنید با خم شدن به سمت دیوار، مقداری از آن فاصله بگیرید تا عضلات گردن و کمر کشش داشته باشند. ( این کار را ده بار انجام دهید)

نکات مهم درباره جلسات ماساژ برای تنگی کانال نخاع

جلسات ماساژ درمانی باید با توجه به شرایط سنی، سبک زندگی، نوع و شدت عارضه تنگی کانال نخاعی تنظیم شود؛ لازمه انجام این کار داشتن تخصص، مهارت و سابقه بالا در این زمینه است.

قبل از آنکه بخواهیم این نکات مهم درمان تنگی کانال نخاعی ماساژ را معرفی و ارزیابی کنیم باید بدانید که، قبل از شروع هر برنامه ماساژ یا درمان فیزیوتراپی، باید این موضوع را با پزشک متخصص در میان بگذارید. پزشک می‌تواند راهنمایی دقیقی درباره نوع، میزان و شدت عارضه‌ای که به آن مبتلا هستید، به شما ارائه دهد.

• کمک گرفتن از متخصصان: از آنجایی که تنظیم جلسات ماساژ درمانی نیازمند سابقه و مهارت در این زمینه است، بدون شک کمک گرفتن از متخصصان با تجربه در این زمینه، به شما کمک خواهد کرد.

• استفاده از تکنیک‌های مناسب: به تکنیک‌های مناسب با توجه به ویژگی‌ها و نوع عارضه‌ای که به آن مبتلا هستید، نکته دیگری است که باید به آن توجه داشته باشید. به عنوان مثال اگر با اسپاسم عضلانی مواجه شده اید، تکنیک‌ها و جلسات باید آرام و با فاصله از هم باشند.

• احتیاط در مورد نقاط حساس: برخی از عارضه‌ها در نقاطی از بدن، علائم بسیار دردناک و حساسی دارند؛ به خصوص اگر عارضه به دلیل یک برخورد فیزیکی، حوادث ورزشی یا سوانح رانندگی ایجاد شده باشد. نقاط ملتهب و آسیب دیده نباید مستقیماً ماساژ داده شوند!

• توجه به شرایط: به شرایط عارضه‌ای که به آن مبتلا هستید توجه داشته باشید. ممکن است فردی با اختلالات تنفسی هم مواجه شده باشد؛ به همین دلیل قبل از شروع جلسات ماساژ درمانی، توجه به این نکات هم بسیار ضروری است.

• متخصص و فیزیوتراپ: مراکز درمانی زیادی وجود دارند که در آنجا می‌توانید فیزیوتراپ و متخصص مستقیماً با یکدیگر در ارتباط بوده و شرایط بیماری شما را به هم اطلاع می‌دهند؛ سعی کنید به چنین مراکزی مراجعه کنید.

• شرایط محیطی: به دمای محیطی که در آنجا ماساژ درمانی انجام می‌شود توجه داشته باشید. ماساژ درمانی نباید در فضایی سرد یا گرم انجام شود؛ بلکه شرایط باید به گونه‌ای باشد که در آن جا، احتمال سرماخوردگی یا سایر بیماری‌های عفونی و قارچی وجود نداشته باشد.

• برنامه‌ریزی مداوم: ماساژ درمانی باید به گونه‌ای باشد که پس از گذشت چند جلسه، اهداف اولیه و کوچکتر به طور کامل انجام شده باشند.

• تهویه مناسب: محلی که در آنجا قرار است ماساژ درمانی انجام شود، باید دارای تهویه مناسب باشد؛ در غیر این صورت احتمال وجود انواع قارچ‌ها و احتمال شیوع و انتقال آن‌ها به پوست به شدت افزایش می‌یابد.

• بادکش درمانی: بادکش درمانی معمولاً همراه با ماساژ درمانی انجام خواهد شد، اما باز هم در این باره سوال بپرسید که آیا ماساژ درمانی با بادکش درمانی همراه است یا خیر، سعی کنید مراکز معتبری را انتخاب کنید که در آنجا از روش‌های بادکش درمانی هم استفاده می‌شود.

رابطه ماساژ و فیزیوتراپی برای درمان تنگی کانال نخاعی

جالب است بدانید که درمان تنگی کانال نخاعی با کمک ماساژ درمانی یکی از روش‌های فیزیوتراپی است. فیزیوتراپ‌ها معتقدند که ضعیف بودن عضلات باعث ایجاد مشکلات مفصلی خواهد شد؛ به همین دلیل همواره بر استفاده از تکنیک‌ها و برنامه‌های فیزیوتراپی تاکید دارند.

در برنامه ماساژ درمانی فیزیوتراپی، ابتدا هرگونه اسپاسم و گرفتگی عضلات به طور کامل درمان خواهد شد. سپس با کاهش تنش‌های عضلانی، بهبود انعطاف‌پذیری بافت‌های ماهیچه‌ای مورد هدف قرار خواهد گرفت. این دو روش از موثرترین تکنیک‌ها برای بهبود عملکرد کانال نخاعی و مشکلات مفصلی شناخته شده­اند.

مرحله بعدی بهبود جریان و کیفیت فشار خون در ناحیه آسیب دیده است. این کار با ماساژ درمانی انجام می‌شود ولی اگر شرایط حادتر و شدیدتر باشد، ممکن است از دستگاه الکتروتراپی نیز کمک گرفته شود؛ این دستگاه با تحریک کانال‌های عصبی، تشخیص و ارسال پالس‌های عصبی به مغز را بهبود داده و منجر به افزایش جریان خون در ناحیه آسیب دیده می‌شود. از دیگر اهداف ماساژ درمانی در فیزیوتراپی می‌توان به تاثیرات آرامبخش عصبی و روانی آن، کاهش استرس و اضطراب و همچنین تاثیرات مثبت بر عملکرد سیستم عصبی مرکزی اشاره کرد.

توجه داشته باشید که تشخیص دقیق علت و درمان عارضه‌های مفصلی به خصوص تنگی کانال نخاعی، امری نسبتاً دشوار بوده و نیازمند تخصص و مهارت بالا در این زمینه است. اگر قصد دارید به پزشک یا فیزیوتراپ مراجعه کنید، حتماً قبل از مراجعه به خوبی درباره تخصص، مهارت‌ها و مورد اعتماد بودن مجموعه مورد نظر تحقیق کنید.

سخن پایانی:

من در این مقاله به بررسی درمان تنگی کانال نخاعی با ماساژ پرداختم. ماساژ می‌تواند در تسکین علائم این عارضه مانند درد، گرفتگی عضلات و بی‌حسی موثر باشد. اما به خاطر داشته باشید که ماساژ جایگزین درمان‌های پزشکی نیست. در این روش با تسکین درد ناشی از اسپاسم عضلانی، افزایش انعطاف‌پذیری بافت ها، بهبود جریان خون و از بین بردن تنش‌های عصبی موجود در ناحیه کانال نخاعی، درد ناشی از این عارضه تسکین یافته و می‌توان به روند درمانی سرعت بخشید.

اگر علائم تنگی کانال نخاعی را تجربه می‌کنید، حتماً به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. عدم درمان به موقع تنگی کانال نخاعی می‌تواند عواقب جدی مانند آسیب دائمی به اعصاب و ناتوانی در حرکت را به دنبال داشته باشد. همیشه به یاد داشته باشید که سلامتی شما ارزشمندترین دارایی شماست. برای حفظ سلامتی خود، در صورت مشاهده علائم تنگی کانال نخاعی، در اسرع وقت می­توانید به پزشک متخصص ارتوپدی ما مراجعه کنید. کادر درمانی ما آماده ارائه بهترین خدمات به شما هستند.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو