نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
همه چیز درباره "ام ار ای تنگی کانال نخاعی"؛ مزایا، عوارض آن
فواید ام ار ای تنگی کانال نخاعی؛ MRI بهعنوان یک روش تصویربرداری پزشکی دقیق، بهوسیله میدانهای مغناطیسی و امواج رادیویی کار میکند تا به طور دقیقی از بدن تصویربرداری کند. متخصص شما وقتی نتواند از طریق علائم ظاهری یا اسکنهای معمولی مشکل شما و محل آسیب آن را به طور دقیق انجام دهد، از روش عکسبرداری با ام ار ای، تنگی کانال نخاع را بررسی میکند تا بهترین تشخیص و درمان در زمان مناسب انجام شود و آسیبهای بیشتری شما را درگیر نکند.
عکس ام ار ای تنگی کانال نخاع، یکی از پیشرفتهترین روشهای تصویربرداری پزشکی است که بدون استفاده از اشعه، تصاویر بسیار دقیقی از داخل بدن تهیه میکند. در کلینیک ما، دکتر خوب برای تنگی کانال نخاع در کنار شماست تا با نهایت دقت، با ارائه تشخیصی دقیق، درمانی موثر برای بهبود وضعیتتان پیشنهاد دهد. در این مقاله میفهمیم امآرآی چگونه شما را از بیماریهای پنهان کمرتان آگاه میکند.
آنچه در این مقاله می خوانید:
ام ار ای تنگی کانال نخاعی چیست
خوب است بدانید تنگی مجرای نخاعی زمانی ایجاد میگردد که فضای میان ستون فقرات باریکتر شود و در این وضعیت فضایی موجود از اعصابی که از سمت نخاع منشعب میشوند را کم میکند. در نتیجه تنگ شدن کانال نخاعی، فشردگی یا تحریک اعصاب و نخاع ایجاد میگردد که درد کمر شدیدی را در بیمار به وجود آورد.
این عارضه عموماً باگذشت زمان و آهسته ایجاد میشود که شایعترین علت بروز آن افزایش سن، آرتروز یا تغییرات به وجود آمده از ساییدگی در محل ستون فقرات و مواردی ازاینقبیل هستند. بنابراین زمانی که علائم اولیه آن در شما آشکار شد باید هر چه سریعتر تستهای تشخیصی را جانب پزشک انجام دهید تا برای رفع آن مناسبترین درمان را انتخاب نمایید.
یکی از مهمترین راههای تشخیص تنگی مجرای نخاعی، MRI است. ام ار ای تنگی کانال نخاعی تکنیکی غیرتهاجمی و یک فناوری پیشرفته برای تصویربرداری است که برای ارزیابی و تشخیص مشکلات مرتبط با ستون فقرات و نخاع میباشد که توسط متخصصان از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی و بدون بهرهبردن از اشعه ایکس، برای ثبت تصویر دقیق از کانال نخاع و ساختارهای محیطی اطراف ستون فقرات استفاده میشود. هدف اصلی این روش تشخیص و تصویربرداری از اختلالات ستون فقرات، بیماریها و آسیبها است.
خوب است بدانید MRI با نام رزونانس مغناطیسی نیز شناخته میشود و اطلاعات بسیار دقیقی از ساختارهای نرمتنی مانند مفاصل، استخوانها، عضلات، نخاع و بافتهای مجاور در اختیار پزشک قرار میدهد و همچنین مشکلات دیگری چون تومورهای مهرهای و نخاع، هرنیاسیون دیسک، تغییرات استخوانی و التهابات مهره و نخاع را بررسی و شناسایی میکند. درصورتیکه پزشک برای شما نیز آزمایش MRI تجویز کرده است برای اینکه از نحوه انجام آن اطلاع بیشتری کسب کنید میتوانید با متخصصین ارتوپد، رادیولوژی و سونوگرافی مشورت کنید.
ام ار ای تنگی کانال نخاعی چگونه انجام میشود
خوب است بدانید تنگی مجرای نخاعی زمانی ایجاد میگردد که فضای میان ستون فقرات باریکتر شود و در این وضعیت فضایی موجود از اعصابی که از سمت نخاع منشعب میشوند را کم میکند. در نتیجه تنگ شدن کانال نخاعی، فشردگی یا تحریک اعصاب و نخاع ایجاد میگردد که درد کمر شدیدی را در بیمار به وجود آورد.
این عارضه عموماً باگذشت زمان و آهسته ایجاد میشود که شایعترین علت بروز آن افزایش سن، آرتروز یا تغییرات به وجود آمده از ساییدگی در محل ستون فقرات و مواردی ازاینقبیل هستند. بنابراین زمانی که علائم اولیه آن در شما آشکار شد باید هر چه سریعتر تستهای تشخیصی را جانب پزشک انجام دهید تا برای رفع آن مناسبترین درمان را انتخاب نمایید.
یکی از مهمترین راههای تشخیص تنگی مجرای نخاعی، MRI است. ام ار ای تنگی کانال نخاعی تکنیکی غیرتهاجمی و یک فناوری پیشرفته برای تصویربرداری است که برای ارزیابی و تشخیص مشکلات مرتبط با ستون فقرات و نخاع میباشد که توسط متخصصان از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی و بدون بهرهبردن از اشعه ایکس، برای ثبت تصویر دقیق از کانال نخاع و ساختارهای محیطی اطراف ستون فقرات استفاده میشود. هدف اصلی این روش تشخیص و تصویربرداری از اختلالات ستون فقرات، بیماریها و آسیبها است.
خوب است بدانید MRI با نام رزونانس مغناطیسی نیز شناخته میشود و اطلاعات بسیار دقیقی از ساختارهای نرمتنی مانند مفاصل، استخوانها، عضلات، نخاع و بافتهای مجاور در اختیار پزشک قرار میدهد و همچنین مشکلات دیگری چون تومورهای مهرهای و نخاع، هرنیاسیون دیسک، تغییرات استخوانی و التهابات مهره و نخاع را بررسی و شناسایی میکند. درصورتیکه پزشک برای شما نیز آزمایش MRI تجویز کرده است برای اینکه از نحوه انجام آن اطلاع بیشتری کسب کنید میتوانید با متخصصین ارتوپد، رادیولوژی و سونوگرافی مشورت کنید.
چه کسانی باید ام ار ای تنگی کانال نخاعی انجام دهند
دلایل اصلی که سبب میشود بیمار امآرآی از ناحیه ستون فقرات خود انجام دهد ۵ مورد است که اولین آنها مربوط به تشخیص مشکلات دیسکی کمر میباشد. MRI در کانال نخاعی و مهرهها میتواند سرریزشدن و پاره شدن غضروف میان مهرهها را شناسایی کند و همچنین میزان فشاری که بر نخاع را وارد میشود را بررسی نماید.
زمانی که فرد علائم دیسک کمر را در خود مشاهده میکند بهاحتمال زیاد باید امآرآی انجام دهد. مورد دوم از انجام MRI ستون فقرات این میباشد که شناسایی و تشخیص تومورهای خوشخیم و بدخیم کمک میکند که اینها از عوامل ایجادکننده تنگی کانال نخاع هستند.
بنابراین ام ار ای بهراحتی میتواند تومورهای استخوانی و نرمتنی را که در ستون فقرات ایجاد شده است شناسایی کند. این آزمایش زمانی اهمیت دارد که نشانههایی چون ضعف عضلات، تغییرات حسی، درد مزمن و علائمی ازاینقبیل در بیمار وجود داشته باشد. مورد سوم از کاربردهای MRI برای بررسی التهابات و عفونتهای کانال نخاعی استفاده میشود که از عوامل ایجادکننده تنگی کانال نخاع هستند. به همین دلیل امآرآی میتواند عفونت خون، عفونت نخاع، التهابات مهرهها و غیره را تشخیص دهد.
مورد چهارم ارزیابی شکستگی یا ترک استخوانهای ستون فقرات میباشد. زمانی که ضربه، آسیب ورزشی، تصادفات و بیماریهایی چون استئوپروز موجب شکستگی در استخوانهای ستون فقرات میشوند انجام MRI از این ناحیه ضروری است. در نهایت از امآرآی برای بررسی تغییرات کانال نخاعی یا ستون فقرات استفاده میشود.
این تغییرات شامل استراکچرالی که به تغییرات ساختاری کانال نخاعی مانند آسیبدیدن یا سفتشدن مفاصل استخوانی است که این مسئله نیز زمینهساز ایجاد تنگی مجرای نخاعی میباشد که با انجام MRI تشخیص داده میشود. بنابراین افرادی که شرایطی زیر را دارند باید ام ار ای در ناحیه کانال نخاعی خود انجام دهد.
افرادی که دائماً از کمردرد رنج میبرند.
افرادی که علائمی چون تغییر حس در پاهای خود دارند و با تنشهای عصبی و ضعف عضلات مواجه هستند.
افرادی که در ناحیه کانال نخاعی یا کمر دچار آبسه شدهاند یا تومور و توده در این قسمت ایجاد شده است.
افرادی که در اثر حوادث مختلف دچار شکستگی ستون فقرات شدهاند.
افرادی که در کانال نخاعی خود مشکوک به التهاب و عفونت هستند.
چه کسانی نباید عکس ام ار ای تنگی کانال نخاع انجام دهند
همانطور که میدانید در ام ار ای از امواج مغناطیسی بسیار قوی استفاده میشود، ازاینرو ممکن است همه افراد کاندیدای مناسبی برای انجام آن نباشند و نمیتوانند MRI از ناحیه ستون فقرات یا هر قسمت دیگری از بدن خود انجام دهند.
برای مثال مثلاً اگر بیمار باردار میباشد بههیچوجه نباید اسکن ام ار ای انجام دهد چون عوارض بسیار بدی بر روی جنین خواهد گذاشت، بنابراین باید با مشورت متخصص، یک تست تشخیصی جایگزین برای MRI پیدا کند. بعضی از افراد که دارای دستگاه پیسمیکر قلبی هستند نیز نباید اسکن امآرآی را انجام دهند؛ زیرا میدان مغناطیسی قوی در اتاق MRI بر روی عملکرد درسته پیسمیکر قلبی اثر منفی میگذارد.
همچنین کسانی که در قسمتهای مختلف بدنشان تجهیزات پزشکی مانند دستگاه تنفسی، ایمپلنت، صفحات استخوان فلزی، مفاصل مصنوعی، گیرههای فلزی کوچک در اطراف چشم، پیچ سنجهای جراحی و غیره دارند، نباید امآرآی کانال نخاعی انجام بدهند زیرا احتمال دارد میدان مغناطیسی به علت خاصیت آهنربایی که دارد این فلزات را در داخل بدن جابهجا کند. مثلاً اگر در چشم گیرندههای فلزی باشد و فرد MRI انجام دهد، احتمال اینکه بیمار بینایی خود را از دست دهد بالا است.
مزایای ام ار ای تنگی کانال نخاعی
از اصلیترین مزایای ام ار ای برای تنگی مجرای نخاعی این میباشد که یک تکنیک عکسبرداری غیرتهاجمی است که نیازمند قرارگرفتن در معرض اشعه ایکس و مضر نیست. همچنین میتوان گفت تصاویر MRI برای شناسایی دقیق و مشخصکردن نوع بیماری نسبت به سایر روشهای واضحتر است. به همین خاطر ام ار ای یک روش بسیار در تشخیص و ارزیابی اولیه بسیاری از تومورها در ستون فقرات میباشد.
از فواید دیگر این نوع تصویربرداری میتوان گفت که MRI اهمیت خود را در تشخیص طیف وسیعی از بیماریها از جمله سرطان استخوان و انواع دیگر، ام اس یا ناهنجاریهای اسکلتی عضلانی ثابت کرده است. ام ار آی میتواند هرگونه ناهنجاری و اختلال که توسط مهرههای ستون فقرات پوشانده شده است و موجب تنگی نخاع گردیده را بهراحتی آشکار کند.
از ویژگیهای بارز MRI برای ستون فقرات این میباشد که در حین انجام تست نیاز به تزریق مواد رادیواکتیو نمیباشد و در این حالت عوارض بسیار کمی خواهد داشت. مهمتر از همه آنکه بدون نیاز به تراشه گذاشتن در بدن یا جراحی میتوان ام ار ای را انجام داد که در این صورت میزان خطر عفونت کاهشیافته و زمان بهبودی نیز سریعتر خواهد شد.
گرفتن عکس ام ار ای تنگی کانال نخاع چقدر طول میکشد
معمولاً زمان گرفتن عکس تنگی مجرای نخاع در MRI حدود سی دقیقه الی یک ساعت طول میکشد اما گاهی شرایطی ایجاد میشود که ممکن است ام ار ای از این بازه زمانی ذکر شده نیز بیشتر طول بکشد. همچنین مدتزمان ذکر شده بستگی به این موضوع دارد که بیمار در کدام کلینیک یا مرکز درمانی قصد دارد اسکن MRI را انجام دهد و چه تصاویری را پزشک تجویز کرده است که از ستون فقرات او بگیرند. بیمار بعد از اسکن مورد نظر میتواند به منزل بازگردد.
لازم است بدانید نتیجه اسکن همان لحظه به شما داده نمیشود و باید چند روزی را صبر کنید تا ام ار ای توسط متخصص رادیولوژیست بررسی شود. البته گاهی نیز رادیولوژیست نیاز دارد که اسکن را به دیگر متخصصان نشان دهد تا دقیقتر بتواند آن را تفسیر کند. در پایان پزشک گزارش کاملی را که از اسکن شما متوجه شده است، یادداشت میکند.
آمادگی قبل از تصویربرداری پرتو مغناطیسی تنگی مجرای نخاعی
بهطورکلی اسکن MRI از کانال نخاعی و ستون فقرات نیاز به آمادگی خاصی ندارد ولی اگر پزشک از قبل توصیههایی را به بیمار تجویز کند، قطعاً باید آنها را رعایت کرد. اما خوب است آگاه شوید که یک سری موارد احتیاطی کلی برای آمادگی قبل از انجام این آزمایش برای همه افراد وجود دارد که باید رعایت شوند و عبارتاند از:
بیمار باید به این نکته توجه کند که حدوداً 4 الی 5 ساعت قبل از انجام ام ار ای به طور کامل ناشتا باشد یعنی حتی آدامس و آب نیز مصرف نکند. گاهی نیز احتمال دارد متخصص ستور دهد مایعات فراوان استفاده کنید. بنابراین این مسئله بستگی به نظر تکنسین دارد.
اگر بیمار به میدان مغناطیسی قوی یا مواد رادیواکتیو حساسیت دارد، حتماً قبل از انجام MRI به پزشک مربوطه اطلاع دهد.
اگر بیمار داروی خاصی را زمان انجام ام ار اس یا از قبل مصرف کرده است، حتماً متخصص را در جریان قرار دهد چرا که بهاحتمال زیاد بر روی تفسیر آزمایش تاثیر میگذارد. بهعنوانمثال اگر بیمار داروی متفورمین استفاده میکند باید 24 الی 48 ساعت قبل از انجام ام ار ای به طور موقت آن را مصرف نکند.
عموماً اگر افراد بالای 40 سال که سابقه بیماریهای دیابت، کلیوی یا عفونت دارند، گاهی نیاز است روز انجام MRI تست کراتینین را همراه خود داشته باشند.
هنگامی که شما به کلینیک رادیولوژی یا بیمارستان میروید معمولاً پرسشنامهای به شما در مورد سابقه پزشکی و سلامتی بدنتان داده میشود که باید به طور دقیق به این سؤالات پاسخ دهید تا پزشک اطمینان یابد که تست ام ار ای را به طور ایمن انجام میدهید.
بعد از پر کردن فرم پرسشنامه شما باید فرم رضایتنامه را نیز امضا کنید تا از ناحیه ستون فقرات شما اسکن گرفته شود.
همانطور که در بخشهای قبل نیز گفتیم، حتماً باید وسایلی که فلز دارند را همراه خود به اتاق نبرد، زیرا میدان مغناطیسی درون اتاق بهشدت قوی است.
اگر بیمار مشکل تنفسی مانند آسم یا تنگی نفس دارد و حتی فوبیای محیط بسته را دارد، حتماً از قبل باید به مسئولین رادیولوژی اطلاع داده شود تا از داروهای آرامبخش، ضد تهوع و ضداضطراب برای شما تجویز کنند. تا تنش فکری بیمار کنترل شود.
نکات مهم بعد از تصویربرداری پرتو مغناطیسی تنگی مجرای نخاعی
بعد از انجام MRI کانال نخاعی باید به چند نکته مهم توجه کنید بهعنوانمثال از دستورات متخصص در خصوص استراحت، فعالیتهای مجاز و داروهای تجویزی پیروی کنید. شاید متخصص به شما توصیه کنید از محلی که اسکن ام ار ای انجام دادهاید محافظت کنید. احتمال دارد بعد از انجام MRI ، پزشک به شما بگوید که فعالیتهای سنگین مانند ورزشهای پرتحرک را انجام ندهید یا اشیای سنگین و بزرگ را جابهجا نکنید یا رانندگی را به طور موقت کنار بگذارید تا آسیب بیشتری به ستون فقرات و کانال نخاعی وارد نشود.
لطفاً دقت کنید اگر برای انجام این آزمایش از داروهای آرامبخش استفاده کردهاید برای ترخیص بهتر است یک همراه را با خود به کلینیک ببرید. بعد از انجامدادن ام ار ای، زمان گرفتن نتیجه آزمایش را از مسئولین بپرسید و پیگیریهای لازم را انجام دهید. به مدت 24 ساعت سیگار نکشید و نوشیدنیهای که الکل دارند را مصرف نکنید. اگر بعد از گرفتن این نوع تست، دچار تورم، درد شدید و حتی خونریزی یا علائم غیرعادی دیگری شدید، به پزشک گزارش دهید. البته نباید بترسید در بیشتر مواقع چنین مشکلاتی به وجود نمیآید اما رخدادن آنها دورازذهن نیست.
عوارض انجام ام ار ای در تشخیص تنگی کانال نخاعی
MRI کانال نخاعی معمولاً یک روش کمخطر و ایمن است که عارضه جانبی جدی را به وجود نخواهد آورد. اما مانند سایر تستها و آزمایشهای تشخیصی ممکن است گاهی برای بیمار حساسیتزا باشد. پزشکان برخی از عواملی که بهاحتمال خیلی کم ممکن است برای بیمار رخ دهد را به طور خلاصه به بیمار میگویند که چند مورد از اینها به شرح زیر میباشد.
-
احساس تنگی و خفگی: برخی افراد ممکن است زمانی که داخل دستگاه قرار دارند کمی دچار حس شوند که معمولاً بهخاطر محدودیت فضای داخل تونل مانند دستگاه یا وسایل خاصی مثل تجهیزات بازویی که بر روی سینه بیمار نصب میشود تا ثابت بماند.
-
حساسیت به مواد حاجب: گاهی اوقات برای اینکه تصاویر گرفته شده از MRI بهتر دیده شود از ماده کنتراست یا حاجب استفاده میشود اما احتمال دارد بیمار به این ماده آلرژی داشته باشد و عوارضی چون تورم تنگی نفس یا خارش را تجربه کند.
-
اثرات جانبی داروها: زمانی که برای اسکن امآرآی داروهای خاصی نیاز باشد احتمال دارد این داروها موجب آلرژی و راش پوستی استفراغ و تهوع خوابآلودگی یا سرگیجه شوند. بنابراین باید به پزشک خود اطلاع دهید تا داروی مناسب برای وضعیتی شما تجویز کند.
-
مشکلات تنفسی: بیشتر افراد زمانی که در دستگاه MRI قرار میگیرند دچار ترس یا اضطراب میشود بهعنوانمثال صداهای بلند محدودیت فضایی و احساس بستهبودن باعث ایجاد نگرانی میشود.
هزینه ام ار ای تنگی کانال نخاعی چقدر است؟
در خصوص هزینه تصویربرداری پرتو مغناطیسی تنگی مجرای نخاعی نمیتوان نرخ ثابتی را تعیین کرد. زیرا سالانه معیارهای گوناگونی وجود دارد که هزینه رادیولوژی و خدمات پزشکی تغییر میکند. اما عموماً هزینه نهایی MRI میتواند بسته به مرکز رادیولوژی و نوع بیمهای که شما تحت پوشش آن هستید، تعیین شود.
برای مثال بیمه تأمین اجتماعی میتواند بخشی از هزینههای درمانی و انجام تست ام ار ای را پوشش دهد. گاهی نیز بعضی از بیمهها تمامی هزینههای درمانی را پرداخت میکنند. مهارت تکنسین نیز در نرخ پرداختی تاثیر بسزایی دارد. هر چقدر تکنسین باتجربهتر باشند قطعاً تصاویر خوب و بهتر با تفسیر آزمایش دقیقتری ارائه میدهند و بهاحتمال زیاد کمی گرانتر از سایر مراکز رادیولوژی که تخصص پزشک کمتر است، دریافت کنند.
یعنی اگر رادیولوژیست تجربه و مهارت زیادی نداشته باشد، ممکن است نتواند بهخوبی جواب آزمایش MRI را تفسیر کند و هزینه کمتری دریافت خواهد کرد. ضمناً اگر مرکزی که در آن قصد انجام ام ار ای را دارید که از لحاظ تجهیزات پیشرفته بوده و امکانات کاملی داشته باشند، این مسئله طبیعی است که هزینه بیشتری را از بیمار دریافت کنند.
راهحلهای درمانی بعد از انجام ام ار ای تنگی کانال نخاعی
در خصوص هزینه تصویربرداری پرتو مغناطیسی تنگی مجرای نخاعی نمیتوان نرخ ثابتی را تعیین کرد. زیرا سالانه معیارهای گوناگونی وجود دارد که هزینه رادیولوژی و خدمات پزشکی تغییر میکند. اما عموماً هزینه نهایی MRI میتواند بسته به مرکز رادیولوژی و نوع بیمهای که شما تحت پوشش آن هستید، تعیین شود.
برای مثال بیمه تأمین اجتماعی میتواند بخشی از هزینههای درمانی و انجام تست ام ار ای را پوشش دهد. گاهی نیز بعضی از بیمهها تمامی هزینههای درمانی را پرداخت میکنند. مهارت تکنسین نیز در نرخ پرداختی تاثیر بسزایی دارد. هر چقدر تکنسین باتجربهتر باشند قطعاً تصاویر خوب و بهتر با تفسیر آزمایش دقیقتری ارائه میدهند و بهاحتمال زیاد کمی گرانتر از سایر مراکز رادیولوژی که تخصص پزشک کمتر است، دریافت کنند.
یعنی اگر رادیولوژیست تجربه و مهارت زیادی نداشته باشد، ممکن است نتواند بهخوبی جواب آزمایش MRI را تفسیر کند و هزینه کمتری دریافت خواهد کرد. ضمناً اگر مرکزی که در آن قصد انجام ام ار ای را دارید که از لحاظ تجهیزات پیشرفته بوده و امکانات کاملی داشته باشند، این مسئله طبیعی است که هزینه بیشتری را از بیمار دریافت کنند.
سخن پایانی
ام ار ای تنگی کانال نخاعی چگونه است؟ در این مقاله نتیجه میگیریم MRI یکی از بهترین و دقیقترین روشهای تشخیصی برای تنگی مجرای نخاعی است. این روش با تصویربرداری از وضعیت بافتهای سخت و نرم میتواند به متخصص بگوید میزان آسیب چقدر است و دقیقاً در کدام نقطه مشکل وجود دارد.
فواید عکس ام ار ای تنگی کانال نخاع! همچنین استفاده از این روش عکسبرداری غیرتهاجمی بوده که میتواند بدون استفاده از اشعه ایکس هرگونه اختلالاتی را که کانال نخاعی و بافتهای اطراف آن وجود دارد را شناسایی نماید. در کل MRI برای کانال نخاعی روشی موثر و امن میباشد که صرفاً باید طبق تجویز پزشک انجام شود.
بسیار مهم است که برای گرفتن نتایج قابلاستناد از انجام MRI به مراکز تخصصی مجهز مراجعه کنید تا از هدررفتن وقت و هزینه شما جلوگیری شده و تشخیص بهتری صورت پذیرد. اگر شما نیز مشکوک به تنگی کانال نخاع هستید و پزشک برای شما MRI تجویز کرده است میتوانید در صورت نیاز و کسب اطلاعات بیشتر به کلینیک تخصصی ما به طور حضوری مراجعه کرده و با فوقتخصص رادیولوژی یا پزشک ارتوپد صحبت کنید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو