نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
عوارض بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر؛ 10 ترفند بعد عمل
آیا مجاز به بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر هستید یا خیر؟ در مورد بالا و پایین‌رفتن از پله پس از انجام عمل دیسک کمر نیز باید بگوییم شما حداقل تا 4 هفته بعد از انجام جراحی فعالیت‌هایی این‌چنینی که باعث ایجاد فشار بر کمر می‌شوند را نباید انجام دهید تا بافت‌های نرم، ماهیچه‌ها و بخیه‌های انجام‌شده ترمیم شوند و بهبود پیدا کنند؛ بنابراین توصیه می‌کنیم تا این زمان از بالا و پایین‌رفتن از پله پس از جراحی دیسک کمر اجتناب کنید.
پس از این نوع جراحی، بیماران ممکن است احساس کنند که توانایی‌های حرکتی آنها به‌شدت محدود شده و این موضوع می‌تواند منجر به ترس از آسیب‌دیدگی مجدد شود. در این مرحله، مهم است که بیمار تحت‌نظر بهترین دکتر برای عمل دیسک کمر و متخصص قرار گیرد تا از راهنمایی‌های دقیق و برنامه‌های توان‌بخشی مناسب بهره‌مند شود.
آنچه در این مقاله می خوانید:
آیا بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر مضر است؟
برای اینکه بهتر متوجه شوید که آیا رفتن به بالا از پله پس از دیسک کمر واقعاً مضر است یا نه؟ لازم است با مشکل دیسک کمر کمی بیشتر آشنا شوید. به‌طورکلی ستون فقرات شما از یک‌سری مهره تشکیل شده که مابین آنها یک بافت نرم بالشتک مانند، بنام دیسک قرار گرفته است. دیسک‌ها از ساییده شدن مهره‌های استخوانی به یکدیگر جلوگیری می‌کنند.
در واقع هنگامی که لایه بیرونی دیسک شما ترک یا پارگی پیدا می‌کند، نقش بالشتکی دیسک برای جلوگیری از فشار به ستون فقرات کم می‌شود و فتق دیسک اتفاق میفتد. در اینجاست که به‌وجودآمدن اصطکاک بین مهره‌ها، موجب احساس کمردرد و محدودیت‌های حرکتی در شما می‌شوند. حرکت پیاپی کمر و پاها به‌ویژه هنگام رفتن به بالا پله‌ها، معمولاً فشاری مضاعف به کمرتان وارد کرده و باعث تحریک فتق دیسک شما می‌شود.
در واقع هنگام رفتن به بالا پله، شما بیشترین فشار را به دیسک بین مهره‌ای وارد می‌کنید که ممکن است باعث بیرون‌زدگی مجدد دیسک کمر شما شود. اما اینکه آیا مجاز به بالارفتن از پله پس از جراحی دیسک کمر هستید یا نه؟ و یا اینکه چه مدت باید آن را ترک کنید؟ بستگی به توصیه نهایی پزشک جراحتان دارد. نوع جراحی انجام شده و نیز شرایط سنی و فیزیکی شما می‌تواند در این موضوع مؤثر باشد.
اما معمولاً ترک رفتن به بالا از پله‌ها بعد جراحی دیسک ناحیه کمر، حداقل به مدت یک ماه ضرورت دارد تا ماهیچه‌ها و عضلات شما کمی ترمیم شوند و فشار کمتری به دیسک شما وارد شود. بی‌توجهی به این موضوع و شیوه نادرست استفاده از پله‌ها بعد عمل دیسک ناحیه کمر، ممکن است شما را با مشکلات زیادی روبرو کند که در بخش بعد به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
عوارض احتمالی شیوه نادرست بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر
اگر زمان توصیه شده توسط پزشک برای استفاده از پله و یا شیوه درست رفتن به بالا پله بعد از انجام عمل دیسک کمر را رعایت نکنید، ممکن است با عوارض جبران‌ناپذیری روبرو شوید که موجب بازگشت بیماری شما و یا تشدید آن شود.
البته ممکن است بروز این علائم از فردی به فرد دیگر و باتوجه‌به نوع عمل و شرایط فیزیکی فرد متفاوت باشد. برخی از شایع‌ترین این عوارض که ممکن است با آن مواجه شوید عبارتند از:
عفونت محل جراحی:
در صورت عدم رعایت مراقبت‌های پس از جراحی از جمله رفتن به بالا پله، ممکن است دچار عفونت در محل برش جراحی شوید. خوشبختانه این مشکل، معمولاً با مصرف منظم آنتی‌بیوتیک‌ها به‌راحتی درمان می‌شود. فقط توجه کنید که داروهای آنتی‌بیوتیک را باید سروقت و طبق تجویز پزشک مصرف کنید تا مؤثر واقع شوند.
ایجاد لختگی خون:
بعد از انجام جراحی دیسک کمر، احتمال لخته‌شدن خون به‌ویژه در پاهای شما وجود دارد. این مشکل می‌تواند باعث درد یا تورم در پاهای شما شود. در برخی موارد نیز اگر تکه‌ای از لخته خون جدا شود و باعث مسدودشدن رگ‌های خونی ریه شود، ممکن است با خطر آمبولی مواجه شوید که البته نادر است.
پاره شدن دورال:
دورال نام کیسه ضد آبی است که اعصاب و طناب نخاعی ستون فقرات را پوشش می‌دهد. اگر این کیسه آسیب ببیند، باعث نشت مایع مغزی نخاعی شده و در نتیجه می‌تواند در کارهای حرکتی شما اختلال ایجاد کند. البته اگر این اتفاق در حین عمل رخ دهد، پزشک شما با بخیه‌زدن راه پارگی را می‌بندد تا با مشکلات آتی مواجه نشوید.
آسیب عصبی یا فلج شدن پاها:
بعد از عمل جراحی دیسک کمر، ممکن است دچار بی‌حسی یا ضعف شدید در پاهایتان شوید. این مشکل ممکن است به دلایل نشت مایع نخاعی، آسیب اعصاب یا رگ‌های خونی و یا خونریزی داخل ستون فقرات رخ دهد. بالا رفتن از پله بعد از جراحی دیسک کمر و قبل از موعد توصیه شده توسط پزشک جراحتان، می‌تواند به بازگشت این مشکل و یا تشدید علائم آن کمک کند.
در پایان توجه کنید که آشنایی با عوارض احتمالی به وجود آمده بعد از عمل دیسک کمر و درمان زودهنگام آن می‌تواند به شما کمک کند تا روند بهبودی را سریع‌تر طی کرده و به فعالیت‌های عادی روزانه خود مثل راه‌رفتن، رفتن به بالا پله و یا تمرین ورزشی، با خیال راحت ادامه دهید.
10 ترفند مؤثر برای کاهش آسیب بالا رفتن از پله بعد از جراحی دیسک کمر
رعایت‌نکردن اصول صحیح رفتن به بالا پله، می‌تواند فشار زیادی به عضلات کمر و پاهای شما وارد کند و موجب تشدید عوارض احتمالی بعد از جراحی دیسک کمر در شما شود. برای به‌حداقل‌رساندن آسیب‌های وارده به کمر و پاها در هنگام رفتن به بالا پله‌ها، می‌توانید راهکارهای ساده زیر را به کار گیرید:
حرکت پله‌پله:
برای واردشدن حداقل فشار به عضلات کمر و پاهایتان، سعی کنید به‌صورت آرام و یکی‌یکی از پله‌ها بالا بروید. به این منظور بعد از ورود به هر پله، هر دو پا را کنار یکدیگر قرار داده و سپس سراغ پله بعدی بروید. به‌عنوان‌مثال ابتدا پای راست را در اولین پله قرار داده و سپس پای چپ را در کنار پای راست در همان پله، قرار دهید و سپس به سراغ پله دوم بروید.
صاف‌کردن کمر در حین بالارفتن:
هنگامی‌که از پله بالا یا پایین می‌روید، شکم خود را به داخل فروبرده و کمر خود را صاف نگه دارید. سعی کنید بیش از حد خم نشوید زیرا این کار فشار وارده به مهره‌های ستون فقرات را افزایش می‌دهد.
اجتناب از پیچیدن یا دورزدن ناگهانی:
در حین حرکت روی پله‌ها، از تغییر مسیر ناگهانی یا پیچیدن و دورزدن‌های سریع پرهیز کنید. رعایت این مورد، رفتن به بالا از پله‌ها بعد جراحی دیسک ناحیه کمر را برای شما آسان‌تر خواهد کرد.
رفتن به بالا پله به پهلو:
هنگام استفاده از پله‌ها سعی کنید رو به پهلو بالا بروید. این کار کمک می‌کند فشار وارده به کمر و زانوهایتان کاهش‌یافته و در نتیجه درد کمتری را حس کنید.
کمک‌گرفتن از نرده‌ها:
برای اینکه حین رفتن به بالا پله‌ها، فشار کمتری به کمر و ستون فقرات شما وارد شود، سعی کنید سنگینی بدن خود را روی نرده‌ها بیندازید. این کار فشار را از روی دیسک‌های شما برداشته و حرکت شما را تسهیل می‌کند.
بهره‌‌گیری از صندلی در پاگرد:
اگر تعداد پله‌هایی که باید از آنها بالا بروید زیاد است، بهتر است از قبل صندلی‌هایی را در پاگرد قرار داده و برای استراحت از آنها استفاده کنید. همین استراحت کوتاه می‌تواند تا حد زیادی فشار وارده به مهره‌هایتان را کاهش دهد.
عدم دویدن یا تندراه رفتن:
هنگام رفتن به بالا از پله‌ها بعد از جراحی دیسک کمر، باید شدیداً از دویدن یا راه‌رفتن تند، روی پله‌ها اجتناب کنید. این کار می‌تواند آسیب و فشار زیادی به مهره‌های ستون فقرات و کمر شما وارد کند.
استفاده‌نکردن از پله به‌عنوان ورزش:
درست است که در برخی موارد ممکن است رفتن به بالا پله یک نوع فعالیت ورزشی محسوب شود اما استفاده از پله‌ها بعد عمل دیسک ناحیه کمر، آن هم در هفتههای ابتدایی، نه‌تنها مفید نیست بلکه می‌تواند بسیار مضر باشد و آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به ناحیه کمر و پاهای شما وارد کند.
استفاده از پله‌برقی یا آسانسور:
حتی‌الامکان در روزهای ابتدایی بعد از عمل دیسک کمر، به‌جای بالارفتن از پله‌ها از آسانسور یا پله‌برقی استفاده کنید. اگر در منزل خودتان مجبور به استفاده از پله هستید، سعی کنید چند هفته اول را در منزل اقوام یا دوستانی که آسانسور یا پله‌برقی دارند، بمانید.
بهره‌مندی از تجربیات یک فیزیوتراپ کاربلد:
به‌منظور یادگیری صحیح و اصولی رفتن به بالا پله بعد از انجام عمل دیسک کمر، می‌توانید از یک فیزیوتراپ ماهر و کاربلد کمک بگیرید تا فشار وارده به کمر و ستون فقرات خود را به حداقل برسانید.
عواملی که توانایی شما را برای بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر کاهش می‌دهد
برای اینکه قادر باشید در زمان کوتاه‌تری بعد از عمل دیسک کمر از پله بالا و پایین بروید، لازم است از انجام برخی کارها خودداری کنید. رعایت این موارد و خودداری از انجام آنها، به شما کمک می‌کند تا زودتر بهبودیافته و با خیالی راحت به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید.
بی‌تحرکی و راه‌نرفتن به‌اندازه کافی: اگر بعد از عمل جراحی دیسک کمر، تحرک کافی نداشته باشید، عضلات پاهای شما ضعیف و سفت می‌شود. این مشکل توانایی شما برای رفتن به بالا از پله‌ها بعد از جراحی دیسک کمر را کاهش داده و دوره درمان شما را طولانی می‌کند. به‌علاوه می‌تواند باعث به‌وجودآمدن مشکلات گوارشی، نامنظم شدن خواب و حتی تغییر خلق‌وخوی شما شود.
انجام فعالیت‌های سنگین و بیش از اندازه:
اگر در روزهای ابتدایی پس از عمل دیسک کمر، مبادرت به انجام فعالیت‌های شدید مثل حمل وسایل سنگین یا انجام فعالیت‌های ورزشی پرتحرک کنید، ممکن است به افزایش درد یا بیرون‌زدگی دیسک شما منجر شود. با آسیب مجدد دیسک، شما قادر نخواهید بود به‌زودی از پله بالا و پایین بروید و نیاز به زمان بیشتری برای استراحت خواهید داشت.
عدم مراقبت از محل برش جراحی:
لازم است در طول دوره نقاهت پس از عمل دیسک کمر، انجام برخی فعالیت‌های روزانه مثل شناکردن یا استحمام را محدود کنید تا به عفونت محل جراحی دچار نشوید. در صورت ابتلا به عفونت محل برش و ایجاد زخم، خوابیدن، راه‌رفتن و همچنین بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر برای شما سخت‌تر خواهد شد.
عدم مصرف بموقع داروهای تجویز شده:
برای اینکه بتوانید هرچه زودتر روزهای سخت پس از عمل جراحی دیسک کمر را سپری کنید، لازم است داروهای تجویز شده توسط پزشک معالجتان را سروقت و با دوز خواسته شده مصرف کنید. مقید نبودن به این موضوع باعث می‌شود التهاب و درد کمر و پاهای شما به‌اندازه کافی کاهش پیدا نکند و در نتیجه در رفتن به بالا پله دچار مشکل خواهید شوید.
اگر داروهای تجویز‌شده عوارض ناخوشایندی برایتان به همراه داشت حتماً پزشک خود را در جریان قرار دهید تا داروی مشابه دیگری با عوارض کمتر را برایتان جایگزین کند.
عدم توجه به بیماری‌های زمینه‌ای:
اگر به بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت دچار هستید، باید حتماً برای درمان آن تلاش کنید. محققان این حوزه ثابت کرده‌اند که افراد دیابتی بیشتر درگیر عوارض پس از عمل دیسک کمر هستند. تحت کنترل بودن بیماری زمینه‌ای، به کاهش دوره نقاهت شما کمک خواهد کرد.
نداشتن تغذیه مناسب و ضعف سلامت بدن:
درصورتی‌که در سبد غذایی روزانه خود، از غذاهای حاوی ویتامین و پروتئین استفاده نمی‌کنید، سیستم ایمنی شما ضعیف شده و سلامت بدن شما کاهش پیدا می‌کند. این موضوع روند بهبود شما را کند کرده و تحقق رؤیای رفتن به بالا پله با خیال راحت را برای شما به تأخیر می‌اندازد.
چند تمرین ساده برای تقویت عضلات کمر و پاها برای بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر
همیشه مراقبت‌های بعد از عمل جراحی دیسک کمر بسیار حائز اهمیت است. به‌منظور بهبود هرچه سریع‌تر عضلات و ماهیچه‌های کمر، باید تمامی حرکات شما بعد از عمل جراحی بااحتیاط انجام گیرد. اما برای‌آنکه راه‌رفتن، خم‌شدن و یا رفتن به بالا پله‌ها بعد از عمل دیسک کمر هرچه سریع‌تر برای شما میسر شود، لازم است عضلات کمر و پاهای خود را تقویت کنید. در اینجا به برخی از مهم‌ترین تمرین تقویت‌کننده عضلات پا و کمر اشاره می‌کنیم:
تمرین 1:
به‌منظور انجام این تمرین، ابتدا از طرف کمر روی زمین بخوابید. سعی کنید شکم خود را منقبض کنید. یکی از پاهایتان را کامل دراز کنید و زانوی دیگرتان را خم کنید. حالا پای دراز شده را شش تا دوازده اینچ از زمین بلند کنید و چند ثانیه به همان حالت نگه دارید. ساق پایتان را به آرامی پایین بیاورید. سعی کنید برای کسب نتیجه بهتر در طول شبانه روز، سه بار و هر بار ده مرتبه این تمرین را تکرار کنید.
تمرین 2:
برای انجام این تمرین، ابتدا از طرف کمر روی زمین بخوابید. پاهایتان را کامل دراز کنید. حالا سعی کنید با قرار دادن دستتان در زیر ران و زانوی سمت چپ، آن را به سمت قفسه سینه‌اتان نزدیک کنید. حالا جای پاهایتان را عوض کنید و همین حرکت را برای پای راستتان تکرار کنید. این تمرین را ده مرتبه انجام دهید. سعی کنید در طول روز، سه بار این سیکل را تکرار کنید تا نتیجه بهتری دریافت کنید.
تمرین 3:
برای انجام این تمرین ورزشی، روی زمین و به پشت بخوابید. زانوهای خود را تا کنید. دستها را در کنار بدنتان دراز کنید بطوریکه کف دستهایتان روی زمین قرار گیرد. حالا سعی کنید با منقبض کردن باسن خود، آن را از روی زمین بالا بیاورید و 5 ثانیه در همین حالت بمانید. سپس به آرامی پایین بیایید و به حالت اولیه برگردید. لازم است برای دریافت نتیجه بهتر، این تمرین را با ده مرتبه تکرار و سه بار در طول روز انجام دهید.
سخن پایانی
همان‌طور که ملاحظه کردید افرادی که تحت عمل جراحی دیسک قرار می‌گیرند باید بعد از انجام این جراحی مراقبت‌های خاصی را انجام دهند و حتی برخی فعالیت‌های ساده مانند بالا رفتن از پله بعد از عمل دیسک کمر نیاز به زمان استراحت حداقل 2 الی 6 هفته دارد و تنها زمانی مجاز است که جراح مناسب بداند.
اگر احیاناً در طول دوره نقاهتتان مجبور به استفاده از پله شدید، سعی کنید نکات گفته شده در این مقاله در خصوص استفاده بهینه از پله‌ها را حتماً به کار گیرید تا آسیب وارده به ستون فقرات و کمر شما به حداقل برسد. به‌منظور یادگیری اصولی و صحیح شیوه رفتن به بالا پله، می‌توانید از یک فیزیوتراپ کاربلد کمک بگیرید.
به یاد داشته باشید که هر فرد نتیجه‌ای متفاوت به عمل جراحی پاسخ می‌دهد و مشاوره با پزشک و پیروی از دستورات او همواره بهترین راهکار است. شما می‌توانید جهت بررسی و ارزیابی دقیق علت درد فتق دیسک خود به مرکز تخصصی ما مراجعه کنید تا متخصصین مجرب و کادر درمانی موفق ما به کمک مجهزترین امکانات تشخیصی و مدرن‌ترین تجهیزات درمانی بهترین تشخیص را برایتان انجام داده و مؤثرترین روش درمانی را به شما هدیه نمایند.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو