نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

چرا انگشتان دست کرخت می‌شوند؟

چند علت کرختی انگشتان دست

سندرم تونل کارپال

آرنج تنیس بازان

مشکلات تیروئید

اختلالات ناشی از الکل

کیست گانگلیون

سندرم گیلن باره

بیماری لایم

بیماری MS

دیابت

آسیب دیدن یا ضربه

استرس

میگرن

مسمومیت

عفونت

مراجعه به پزشک برای تشخیص علت بی‌حسی انگشتان دست

• فلج شدن یا بی حسی ناگهانی یک سمت از بدن
• گنگ شدن یا عدم توانایی در بیان کردن درست کلمات
• تغییر وضعیت بینایی
• احساس کرختی پس از آسیبی که به کمر یا گردن وارد شده و باعث بیهوشی شده
• نداشتن کنترل روی مدفوع و ادرار
• احساس گیجی 
• اسپاسم
• لرزش یا رعشه بدن
• نوعی از کرختی که بعد از چند دقیقه برطرف نشود

تشخیص دلایل حس سنگینی در انگشتان

• معاینه فیزیکی: ساده‌ترین و اولین روشی که برای تشخیص دلایل حس سنگینی در انگشتان استفاده می‌شود، معاینه فیزیکی است. در این روش، پزشک ابتدا از شما در خصوص سابقه بیماری‌هایی که داشته‌اید سوال می‌پرسد و بعد از آن، یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا ببیند در چه قسمت‌هایی از دست دچار کرختی و بی‌حسی شده‌اید.
• آزمایش خون: از آنجایی که گزگز کردن انگشتان معمولا نشان دهنده یک بیماری دیگر است، پزشکان از روش‌های تشخیصی همچون آزمایش خون برای تعیین علت دقیق این وضعیت استفاده می‌کنند. با کمک این آزمایش می‌توان تشخیص داد که آیا دیابت یا مشکلات تیروئید علت بی‌حسی انگشتان دست هستند یا نه.
• آزمایش مایع مغزی نخاعی: با بررسی دقیق مایع مغزی نخاعی (CSF) می‌توان تشخیص داد که چه بیماری‌هایی روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند. گاهی پزشک برای تشخیص دلایل حس سنگینی در انگشتان، انجام این آزمایش را تجویز می‌کند.
• آزمایش سرعت هدایت عصبی: هدف از انجام این آزمایش این است که سرعت حرکت سیگنال‌های الکتریکی در عصب‌های محیطی مشخص شود. همچنین با کمک این آزمایش می‌توان متوجه شد که آیا عملکرد عصب‌ها درست است یا این که دچار اختلال و آسیب شده‌اند.
• الکترومیوگرافی: الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله) یک تست تشخیصی با نتایج دقیق است که به تشخیص آسیب‌های عصبی عضلانی کمک می‌کند. در این روش می‌توان نحوه پاسخ دادن عضلات و سلول‌های عصبی کنترل کننده آن‌ها به سیگنال‌های عصبی را تعیین کرد.
• سی تی اسکن: این پروسه تصویربرداری با کمک اشعه ایکس، تصاویر سه بعدی دقیق و باجزئیاتی را از اندام‌ها یا بخش‌های مورد نظر بدن تهیه می‌کند. پزشکان بر اساس نتایج این آزمایش می‌توانند قسمت‌های مختلفی از بدن (همچون مغز، بافت‌های نرم و عروق خونی) را بررسی کنند. این پروسه یکی از رایج‌ترین تست‌های موجود در حال حاضر، برای تشخیص علت بی‌حسی انگشتان دست است.
• MRI: در این تست تصویربرداری، با کمک دستگاه‌های مخصوص، بافت‌های نرم بدن به دقت بررسی می‌شوند تا تعیین شود که آیا این بافت‌ها نقشی در گزگز کردن انگشتان دارند یا نه.
• بیوپسی از عصب‌ها: در روش بیوپسی، از عصب مورد نظر نمونه برداری می‌شود تا وجود یا عدم وجود اختلال در آن تشخیص داده شود.
• بیوپسی پوست: این روش نیز برای بررسی این که آیا انتهای تارهای عصبی سالم است یا نه انجام می‌شود.

درمان گزگز کردن انگشتان

• ماساژ: گاهی اصلی‌ترین دلایل حس سنگینی در انگشتان، مشکلات گردش خون است. در این وضعیت، ماساژ می‌تواند جریان خون را به حالت عادی بازگرداند. این کار از طریق تحریک سیستم گردش خون و مایعات لنفاوی انجام می‌شود. اما نکته مهمی که حتما باید به خاطر بسپارید این است که ماساژ باید زیر نظر یک متخصص حرفه‌ای انجام شود تا بیشترین اثرگذاری را داشته باشد.
• فیزیوتراپی: معمولا برای افرادی که سوزن سوزن شدن یا بی حسی را در هر قسمتی از بدن تجربه می‌کنند، فیزیوتراپی تجویز می‌شود. فیزیوتراپی با انجام طیف گسترده‌ای از درمان‌ها نظیر یخ درمانی، تکنیک‌های کششی و تکنیک‌های تقویت کننده عضلات، کمک می‌کند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن از بی حسی و کرختی در هر نقطه‌ای از بدن راحت شوید.
• طب سوزنی: گاهی پزشک استفاده از طب سوزنی را برای بازگرداندن عملکرد دست و برطرف کردن گزگز کردن انگشتان و علائم مرتبط با آن پیشنهاد می‌دهد. این روش درمانی که از دیرباز وجود داشته، همیشه یکی از بهترین و کم تهاجمی‌ترین روش‌های درمانی برای اختلالات این چنینی در نظر گرفته می‌شود. اما نکته مهم در خصوص این درمان این است که برای هر کسی مناسب نیست. در نتیجه پزشک باید بیمار را به طور کامل معاینه کند و سپس با بررسی نتایج آزمایش‌ها و تعیین محل دقیق عصب‌های آسیب دیده، تصمیم بگیرد که آیا طب سوزنی روش درمانی مناسبی برای او هست یا خیر. این روش درمانی در عین کم هزینه بودن، بسیار موثر است و کمک می‌کند که خیلی زود به وضعیت عادی‌تان برگردید.
• جراحی: از آنجایی که چندین روش بدون خطر و کم تهاجمی برای مقابله با این وضعیت وجود دارد، معمولا آخرین گزینه‌ای که پزشک توصیه می‌کند جراحی است. بسته به علت زمینه‌ای گزگز کردن انگشتان، در شرایطی که سایر گزینه‌های درمانی را امتحان کردید ولی نتیجه نگرفتید، ممکن است پزشک انجام جراحی را توصیه کند.
• جراحی تونل کارپال: این جراحی که بسیار رایج و کم خطر است، به طرز چشمگیری می‌تواند فشار را از روی عصب میانی بردارد.
• جراحی ستون فقرات گردنی: این جراحی نیز یک پروسه رایج دیگر است. هدف از این پروسه، برداشتن فشار از روی عصب‌ها است. همچنین علائم مرتبط با اختلالات دیسک و ستون فقرات گردنی را نیز بهبود می‌دهد.

درمان خانگی گزگز کردن انگشتان

سخن پایانی

علت کرختی انگشتان دست می‌تواند از عوامل ساده و موقتی تا بیماری‌های جدی‌تری نشأت بگیرد. در میان شایع‌ترین علل، تحت فشار قرار گرفتن اعصاب محیطی (نوروپاتی محیطی) به دلیل دیابت، مصرف طولانی‌مدت الکل، مسمومیت با فلزات سنگین مانند آرسنیک و جیوه، عفونت‌ها یا کمبود ویتامین B12 قرار دارد. از سوی دیگر، مشکلات ستون فقرات گردنی مانند بیرون‌زدگی یا تخریب دیسک، آرتروز، تومورها و میلوپاتی‌های گردنی می‌توانند با فشار مستقیم بر نخاع یا ریشه‌های عصبی، باعث کرختی انگشتان شوند. همچنین اسپاسم عضلات اطراف گردن، شکستگی یا دررفتگی استخوان‌های شانه، آرنج، ساعد یا مچ نیز می‌توانند اعصاب عبوری را تحت تأثیر قرار دهند. سندرم‌های فشاری مانند سندرم کوبیتال، اولنار یا فشار بر عصب رادیال نیز در این میان نقش دارند. نباید از پدیده رینود نیز غافل شد که در آن جریان خون به انگشتان مختل می‌شود. در افراد با سابقه بیماری‌های قلبی، کرختی ناگهانی ممکن است نشانه‌ای از سکته قلبی باشد. تشخیص به‌موقع و مراجعه به پزشک متخصص می‌تواند از آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیر پیشگیری کند.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو