همیشه جراحی آخرین گزینه ممکن برای درمان آسیب‌ها و بیماری‌های ساختاری اعضای مختلف بدن بوده است. معمولا پزشکان روند درمان را ابتدا با اقدامات ساده نظیر دارو درمانی و فیزیوتراپی شروع می‌کردند و در صورتی که امکان بهبودی بیمار فراهم نمی‌شد، جراحی را پیشنهاد می‌دادند. در حال حاضر روش‌های مبتنی بر تزریق همچون اوزون تراپی و پی آر پی، طرفداران خود را پیدا کرده‌اند. بسیاری از بیماران ترجیح می‌دهند به جای تیغ جراحی از امپول برای کتف درد کمک بگیرند. در مقاله حاضر قصد داریم با روش‌های مبتنی بر تزریق آشنا شویم. لازم به ذکر است که انتخاب مناسب‌ترین آنها تنها به عهده پزشک متخصص می‌باشد.
درد کتف می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، عوامل مختلفی مانند آسیب دیدگی بافت نرم شانه همچون اعصاب، تاندون‌ها، رباط‌ها و عضلات و یا آسیب دیدگی بافت سخت آن همچون استخوان‌ها و همچنین مفاصل، همگی می‌توانند موجب بروز درد در شانه شوند. این درد شانه می‌تواند ناشی از وجود برخی بیماری‌های زمینه‌ای نیز باشد، درمان این درد نیز بسته به علت ایجاد کننده آن می‌تواند متفاوت باشد. برای آنکه بدانیم برای درد شانه به چه دکتری مراجعه کنیم، ابتدا باید با علل بروز درد شانه آشنا شویم:
* به طور کلی متداول‌ترین عواملی که می‌توانند باعث بروز درد شوند، شامل موارد ذیل می‌باشند:
- شکستگی، مو برداشتن و دررفتگی یکی از استخوان‌های شانه
- پیچ خوردگی یا کشیدگی عضلات، تاندون‌ها و یا رباط‌های شانه و گردن
- پارگی ناقص یا کامل عضلات، تاندون‌ها و یا رباط‌های شانه و گردن
- بروز التهاب در تاندون‌های شانه و گردن (تاندونیت شانه)
- کوفتگی یا ضرب دیدگی عضلات شانه و گردن
- بروز التهاب در مفاصل شانه و گردن (ناشی از عفونت، بیماری آرتریت روماتوئید و ...)
- آسیب‌های وارد بر اعصاب دست که از شانه عبور کرده‌اند (گیر افتادگی عصب‌ها در مفصل شانه - نوروپاتی‌های دیابتی - برخورد ضربه شدید به اعصاب - فشار وارد بر اعصاب ناشی از دیسک گردن و ...)
- بروز بیماری آرتروز در مفاصل گردن یا شانه
- بیماری‌های قلبی (درد ناشی از آسیب‌ها یا حمله‌های قلبی که در دست چپ بیمار به طور ناگهانی ایجاد می‌شوند و بسیار خطرناک می‌باشند)
- آسیب دیدن عروق کتف و شانه که بسیار نادر بوده و کم اتفاق می‌افتند
- و ...
زمانی که بیمار با درد کتف و شانه به پزشک مراجعه می‌کند، پزشک ابتدا اقدامات درمانی ساده نظیر دارو درمانی، استراحت، فیزیوتراپی و یا ورزش را تجویز و توصیه می‌کند. اگر این روش‌ها نتوانستند درد را تسکین و علائم را کاهش دهند، انجام تزریق یا همان آمپول، گزینه بعدی می‌باشد. در واقع می‌توان اینطور گفت که آمپول برای کتف درد زمانی استفاده می‌شود که سایر اقدامات درمانی نتیجه مطلوب را حاصل نکرده و علائم بیماری کم نشده باشند.
* به طور کلی اقداماتی که پیش از انجام تزریق می‌توانند در دستور کار قرار گیرند، شامل موارد ذیل می‌باشند:
- استراحت (پیشگیری از تشدید پیدا کردن آسیب‌ها و کمک به بدن برای بازسازی بافتهای آسیب دیده)
- کمپرس‌های گرم و سرد (مانند کیسه‌های یخ برای کاهش تورم و درد یا کیسه‌های آب جوش برای کاهش التهاب و افزایش جریان خون)
- مصرف مکمل‌های غذایی و دارویی (مولتی ویتامین‌ها خصوصا ویتامین‌های خانوانده B - زینک و ...)
- دارو درمانی (داروهای ضد التهاب و ضد درد غیر استروئیدی - کورتیکواستروئیدها - داروهای ضد استرس و اضطراب - داروهای ضد صرع نظیر گاباپنتین - داروهای شل کننده عضلات و رفع اسپاسمهای عضلانی همچون کاریسوپرودول یا تیزانیدین)
- اصلاح سبک زندگی (پرهیز از انجام فعالیت‌های سنگین - تغییر شغل در صورت لزوم - اصلاح نحوه خواب و یا نشستن پشت میز مطالعه یا کار و غیره)
- فیزیوتراپی (استفاده از دستگاه‌های مخصوص فیزیوتراپی برای کاهش التهاب و تحریک بافت‌ها به بازسازی - آموزش ورزش‌های تقویتی یا اصلاحی سبک توسط فیزیوتراپیست و غیره)
- ورزش (تقویت عضلات گردن و شانه و دست برای برداشته شدن فشار از روی مفاصل - انجام حرکات کششی برای افزایش دامنه حرکتی مفاصل و بافت نرم شانه و گردن)
- شکسته بندی یا ثابت کردن بازو یا گردن (استفاده از گردنبندهای طبی یا بریس‌ها)
- انجام طب سوزنی
- انجام ماساژ و بادکش
- درمان بیماری‌های جانبی که موجب بروز این درد شده‌اند
- و ...
دردی که در اثر عوامل مذکور به وجود می‌آید، یا ناشی از بروز التهاب می‌باشد و یا ناشی از بروز آسیب، که هر دو در یکی از بافتهای موجود در شانه یا گردن به وجود می‌آیند. درمان این مسئله در دو حالت اتفاق می‌افتد، یا التهاب و آسیب موجود در شانه توسط خود بدن برطرف می‌شود و یا آسیب‌ها و التهابات موجود به نحوی هستند که بدن به کمک احتیاج دارد. در هر دو حالت هدف از استفاده از امپول برای کتف درد کمک به بدن و تسریع روند کاهش التهاب و بهبودی می‌باشد.
در واقع انجام تزریق در بیشتر مواقع جنبه تسکین دهندگی داشته و درد و التهاب موجود را برای مدت زمان محدودی از بین می‌برد اما نمی‌تواند عامل اصلی بروز این درد را کامل برطرف کند. خصوصا در مواقعی که عامل ایجاد کننده این دردها مشکلات ساختاری یا آسیب‌های جدی باشند، انجام تزریق می‌تواند یک روش کمک درمانی مناسب باشد.
همانطور که گفتیم زمانی که بیمار با درد کتف به پزشک مراجعه می‌کند، پزشک ضمن معاینه و بررسی شرایط جسمی وی، معمولا درمان را با اقدامات ساده‌ای که ذکر کردیم آغاز می‌کند. اکثر قریب به اتفاق دردهای شانه ریشه در بیماری‌های ارتوپدی دارند، لذا در اکثر مواقع بیمار برای یک دوره یک الی یک و نیم ماهه تحت درمان دارویی و فیزیوتراپی قرار می‌گیرد تا میزان اثر گذاری این روش‌های درمانی بررسی شوند.
اگر اقدامات درمانی که ذکر کردیم برای تسکین درد شانه کافی نباشند، پزشک ضمن درخواست آزامایش‌های کمک تشخیصی بیشتر همچون عکس‌های رادیولوژی و غیره، اقدامات درمانی جدی‌تری همچون تزریق (کمک گرفتن از آمپول برای کتف درد) یا اعمال جراحی را به بیمار توصیه می‌کند.
در واقع گاهی عامل به وجود آورنده درد به قدری پیشرفت کرده و یا جدی می‌باشد که نه داروهای مسکن و ضد التهاب قادر به مهار آن می‌باشند و نه دیگر اقدامات درمانی که ذکر کردیم قادر به تسکین یا درمان آن هستند.
در این شرایط پزشک متخصص با بررسی عکس و ام آر آی و سایر آزمایش‌های کمک تشخیصی دیگر، تصمیم می‌گیرد که آیا انجام تزریق می‌تواند به بهبود بیمار کمک کند یا راه چاره‌ای جز اعمال جراحی وجود ندارد.
اگر کاهش التهاب و به طبع درد ناشی از آن توسط ضد التهاب‌های قوی همچون کورتیکواستروئیدها موثر باشد، و یا بتوان با تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) یا اوزون به درمان سریع‌تر بیمار کمک کرد، پزشک به جای انجام جراحی، استفاده از امپول برای کتف درد را توصیه می‌کند. در غیر اینصورت جراحی آخرین گزینه موجود می‌باشد.
لازم به ذکر است گاهی ممکن است درد کتف و شانه بیمار ناشی از گرفتگی عضلات و اسپاسمهای عضلانی باشد که در اینصورت در همان معاینه اولیه پزشک تزریق شل‌کننده‌های عضلانی را تجویز می‌کند. در واقع شل‌کننده‌های عضلانی در قالب آمپول برای درد شانه بهتر و سریع‌تر عمل می‌کنند.
حال این سوال پیش می‌آید که انجام تزریق چگونه می‌تواند به بهبود درد کتف و شانه کمک کند، استفاده از امپول برای کتف درد می‌تواند در موارد ذیل موثر باشد:
* غیر استروئیدها: تسکین کوتاه مدت درد و التهاب با تزریق داروهای غیر استروئیدی
یکی از بهترین راهکارهای تسکین درد، تزریق ضدالتهاب‌ها و ضد دردهای غیر استروئیدی می‌باشد. این داروها می‌توانند در کاهش التهابات موجود و تسکین کوتاه مدت درد بسیار موثر باشند، از این رو بیشتر در مواردی که عامل درد التهابات خفیف یا آسیب‌های جزئی و موقت مانند کشیدگی تاندون، دررفتگی مفصل، کوفتگی و غیره می‌باشند، تجویز می‌شوند.
* استروئیدها: تسکین بلند مدت درد و التهاب با تزریق داروهای استروئیدی (کورتیکواستروئیدها)
در مواردی همچون دیسک گردن، آرتروز گردن یا شانه، نوروپاتی و غیره، که عامل درد آسیب‌های جدی بوده که می‌توانند دردی بلند مدت و حتی مزمن را ایجاد کنند، تزریق داروهای استروئیدی (کورتیکواستروئیدها) می‌تواند راهکاری بسیار موثر باشد.
لازم به ذکر است اگرچه تزریق این ضد دردها و ضد التهاب‌های بسیار قوی می‌تواند تا ماه‌ها بیمار را از مسکن‌های ساده بی‌نیاز کند، اما مصرف بیش از اندازه آنها می‌تواند عوارض متعددی را نیز به دنبال داشته باشد.
معمولا تزریق مستقیم کورتیکواستروئیدها به همراه لیدوکائین اثرات ضد التهابی و ضد دردی بسیار بالایی داشته و می‌توانند در تسکین درد و التهاب، بسیار موثر باشند. این ترکیب‌ها می‌توانند هم به غلاف تاندون و هم مستقیما در فضای مفصل شانه تزریق شوند.
* اوزون تراپی: کمک به تسکین طولانی مدت دردهای عضلانی، مفصلی و عصبی و کمک به درمان دیسک یا آرتروز گردن به کمک روش اوزون تراپی (تزریق اوزون)
اوزون تراپی یکی دیگر از راه‌های درمانی مبتنی بر تزریق با امپول برای کتف درد است. در این روش درمانی با کمک یک سرنگ، گاز اوزون مایع را مازاد بر تزریق برخی مواد مفید دیگر (ویتامین B، دکس تروز و ...)، به موضع آسیب دیده یعنی گردن یا شانه تزریق کرده و این مواد بافتهای آسیب دیده را به بازسازی و بهبودی سریع‌تر تشویق می‌کنند. البته این نکته نیز لازم به ذکر است که این روش درمانی نمی‌تواند منجر به درمان قطعی عامل درد شود اما می‌تواند خود درد را تا مدتی طولانی تسکین دهد.
* پی آر پی: کمک به تسکین طولانی مدت درد و درمان آسیب‌های مفصلی به کمک روش پی آر پی (تزریق پلاسمای غنی از پلاکت)
در این روش نیز پلاسمای گرفته شده از خون خود بیمار را که از پلاکت غنی شده است از طریق یک امپول برای درد سرشانه و کتف، به موضع تحت درمان تزریق می‌کنند. پلاسمای خون نیز همچون اوزون، بافت آسیب دیده را به بازسازی و بهبودی سریع‌تر تشویق می‌کند. این روش هم همچون روش اوزون تراپی نمی‌تواند منجر به درمان قطعی عامل درد شود و فقط خود درد را تا مدتی طولانی تسکین می‌دهد.
* شل کننده‌های عضلانی: رفع گرفتگی‌های عضلانی با تزریق شل کننده‌ها
گاهی پیش می‌آید که درد کتف و شانه ناشی از اسپاسم‌ها و گرفتگی عضلات گردن و شانه است، ریشه این گرفتگی هم می‌تواند تنش‌های روانی بوده و هم اختلالات عصبی باشد. یکی از راهکارهای رفع این اسپاسم‌ها و گرفتگی عضلات تزریق داروهای شل کننده عضلات همچون متوکاربامول می‌باشد.
البته ذکر این نکته هم بسیار مهم است که تمام این روش‌های درمانی مبتنی بر تزریق، زمانی انجام می‌شوند که روش‌های درمانی غیر تحاجمی و ساده بازخورد مناسبی نداشته باشند. همچنین انتخاب مناسب‌ترین روش مبتنی بر تزریق (کمک گرفتن از آمپول برای کتف درد) تنها می‌بایست توسط پزشک متخصص انجام شود زیرا اینکه کدام یک از آنها مناسب حال شما می‌باشد کاملا به وضعیت بدنی شما بستگی دارد.
حال که با درمان‌های مبتنی بر تزریق آشنا شدیم، این سوال پیش می‌آید که "اگر استفاده از آمپول برای درد کتف جواب نداد چه اقدامی لازم است؟"
همانطور که پیشتر به آن اشاره کردیم، تزریق یک مرحله بعد از دیگر اقدامات درمانی ساده همچون دارو درمانی می‌باشد اما آخرین راهکار درمانی جراحی است. زمانی که آسیب‌ها به نحوی باشند که درد آن‌های مزمن شده باشد و یا خطری جدی‌تر از درد را برای بیمار به وجود آورده باشند، پزشک اعمال جراحی را به بیمار خود توصیه می‌کند.
معمولا کم پیش می‌آید که بیمار به اعمال جراحی نیاز داشته باشد اما با این وجود عواملی که می‌توانند کار را به جراحی بکشانند کم نیستند. چند مورد از شرایطی که راهی جز جراحی باقی نمی‌گذارند و با کمک گرفتن از امپول برای کتف درد هم نمی‌توان آن را تسکین داد، در ذیل اشاره شده‌اند:
- زمانی که دیسک گردن پاره شده باشد و یا به ریشه‌های عصبی که از کانال نخاعی عبور می‌کنند فشار وارد کند (در این شرایط اعصاب و نخاع در قسمت ستون فقرات گردنی، در معرض آسیب قرار دارند)
- شکستگی شدید استخوان‌های شانه (استخوان‌های شانه بسیار ظریف و کمی پیچیده می‌باشند، گاهی بروز شکستگی در آنها نیاز به مداخله جراح دارد)
- آسیب دیدگی شدید مهره‌های گردن (در صورتی که ستون فقرات گردن آسیب دیده و یا به هر شکلی ناپایدار باشد، حتما می‌بایست آن را فورا درمان کرد)
- پارگی رباط‌های شانه (به دلیل حساسیت رباط‌ها و نقش بسیار مهم آنها در حرکات مفصل شانه، بروز هرگونه آسیب در آنها می‌بایست با جدیت درمان شود)
- آرتروز پیشرفته (زمانی که آرتروز پیشرفت می‌کند، ضخامت غضروف موجود در مفصل شانه به شدت کاهش می‌یابد، این کاهش حجم غضروف باعث ایجاد درد بسیار ناتوان کننده‌ای در فرد و کاهش شدید کیفیت زندگی او می‌شود. در این شرایط هیچ راهی به جز انجام جراحی تعویض مفصل زانو نمی‌باشد)
- و ...
دریافتیم که اصلی‌ترین کاربرد این روش‌های تزریقی، کاهش التهاب و خصوصا درد است و از آن مهم‌تر آنکه استفاده از امپول برای کتف درد روشی موقتی برای تسکین درد می‌باشد. این پرسش باقی می‌ماند که "با استفاده کردن از این آمپول ضد درد مفاصل تا چه مدتی می‌توان از دردهای مفصلی رهایی پیدا کرد؟"
میزان اثر گذاری این آمپول‌ها بسته به نوع هر کدام متفاوت است، آمپول‌هایی که حاوی ضد دردهای غیر استروئیدی می‌باشند اثر گذاری آنها بسیار کوتاه مدت است که در خوشبینانه ترین حالت درد را تا چند روز تسکین می‌دهند و به محض قطع مصرف درد نیز باز می‌گردد، مگر آنکه عامل درد (التهاب و آسیب) برطرف شده باشد.
آمپول‌های حاوی ضد دردهای استروئیدی نیز می‌توانند درد و التهاب را از چند هفته تا چن ماه تسکین دهند، اما پس از گذشت مدت زمان مشخصی اثر دارو از بین رفته و نیاز به تمدید مجدد دارد. (میزان اثر گذاری دارو به نوع آن و شرایط جسمی بیمار وابسته است)
در ارتباط با روش‌های تزریق اوزون و پی آر پی هم باید گفته که میزان اثر گذاری این روش‌ها در افراد مختلف متفاوت است. برخی از بیماران با چند مرتبه تزریق بهبود علائم را تجربه می‌کنند و برخی دیگر نیز به جلسات تزریقی بیشتری نیاز دارند. لازم به ذکر است که جلسات تزریقی این دو روش منظم نبوده و پزشک متناسب با شرایط بیمار و نوع درمان، جلسات متوالی با فاصله زمانی چند هفته تا چند ماه را برای وی تجویز و توصیه می‌کند.
گاهی نیاز داریم که درد موجود در کتف و شانه را موقتا تسکین داده تا دوباره به پزشک مراجعه کنیم، علاوه بر روش‌های ساده مانند کمپرس گرم یا سرد و موارد مشابه که ذکر کردیم، استفاده از پمادهای ضد درد و ضد التهاب موضعی نیز می‌تواند موثر باشد.
استفاده از پماد برای درد کتف و شانه تنها یک راهکار موقت است و هرگز یک درمان به حساب نمی‌آید، همچنین به هیچ عنوان نباید در استفاده کردن از آنها زیاده روی کرد. چند مورد از اینگونه پمادها که ممکن است توسط پزشک برای شما تجویز شوند، عبارتند از:
- پماد یا ژل موضعی دیکلوفناک
- پماد یا ژل موضعی ایبوپروفن
- پماد یا ژل موضعی متیل سالیسیلات
- پماد یا ژل موضعی کتوپروفن
- و ...
همانطور که متوجه شده‌اید، روش‌های مبتنی بر تزریق یکی از آخرین گزینه‌های درمانی برای دردهای کتف و شانه می‌باشند. همانطور که گفتیم این روش‌ها که اغلب با هدف تسکین موقت اما بلند مدت درد و التهاب موجود مورد استفاده قرار می‌گیرند، آخرین اقدام درمانی پیش از اعمال جراحی می‌باشند.
لازم به ذکر است که برای کمک گرفتن از امپول برای کتف درد حتما باید پزشک متخصص روش‌های دیگر را بررسی کرده و موافقت خود را برای استفاده از این روش اعلام کرده باشد لذا توصیه می‌کنیم حتما به نزد یک پزشک متخصص مراجعه کرده و در این رابطه از وی مشورت بگیرید.