نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
درداستخوان دست و پا
درد استخوان دست و پا دلایل بسیار زیادی دارد. از یک علت ساده مانند خستگی و کوفتگی گرفته تا بیماری های پیچیده تری مانند کمبود ویتامین ها و یا مواد معدنی، دیسک گردن و یا کمر، بیماری های رماتیسمی، بیماری MS و... همگی می توانند باعث ایجاد درد دست و پا شوند.
تشخیص به موقع و صحیح این مشکلات، نقش بسیار مهمی در کاهش عوارض بعدی این بیماری ها و درمان کامل و بدون عارضه آن ها دارد. به طور مثال، تاخیر در تشخیص یک بیماری رماتیسمی نهفته، می تواند باعث تخریب غیر قابل بازگشت مفاصل شود و درمان را در برخی موارد غیر ممکن سازد.
لذا در صورتی که دچار درد استخوان دست و پا شده اید و این درد آزار دهنده است، بهتر است که در اسرع وقت به کلینیک ارتوپدی مراجعه نمایید تا پس از تشخیص دقیق و علمی، بلافاصله به درمان اصولی و تخصصی مشکل خود بپردازید.
در ادامه دلایل درد استخوان دست و پا را برای شما قرار می دهیم و سپس به درمان های مختلف این درد می پردازیم.
همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، عوامل زیادی می توانند باعث ایجاد درد استخوان دست و پا بشوند. گاهی اوقات یک ضربه ساده هم می تواند باعث ایجاد درد استخوان دست و پا بشود. گاهی اوقات هم این درد می تواند نشانه ای از یک بیماری خطرناک دیگر مانند سرطان خون و یا استخوان باشد.
در ادامه تمامی شرایطی که موجب ایجاد درد استخوان دست و پا می شوند را بررسی می کنیم.
یکی از شایع ترین و اصلی ترین علل ایجاد درد استخوان دست و پا، بیماری های روماتیسمی هستند. ویژگی اصلی که تقریبا در تمامی بیماری های رماتیسمی دیده می شود، التهاب است. این بیماری ها اغلب بر روی مفاصل در جاهای مختلف بدن تاثیر می گذارند و آن را تضعیف می کنند و یا به طور کلی از بین می برند.
گاهی اوقات این بیماری ها بر روی تاندون ها، رباط ها، استخوان ها و ماهیچه ها را نیز درگیر می کند. در صورتی که این بیماری کنترل نشود، در ادامه می تواند باعث از بین رفتن عملکرد قسمتی از بدن شود.
به هر حال اگر بیماری های رماتیسمی در دست و پا ایجاد شوند، در نتیجه آن ها درد دست و پا ایجاد می شود.
نشانه های ابتلا به بیماری های رماتیسمی:
-
♦ التهاب در مفاصل
-
♦ درد انگشتان دست و پا
-
♦ درد در مفاصل دست و پا
-
♦ خشکی صبحگاهی
-
♦ خستگی
-
♦ تب
-
♦ آفت دهانی
-
♦ سوزش ادراری
همان طور که می دانید، ستون فقرات انسان مرکز عبور سلول های عصبی برای جا به جایی پیام ها از بدن به مغز و بالعکس است. به همین دلیل تعداد بسیار زیادی از رشته های عصبی از ستون فقرات عبور می کنند.
حال اگر دیسک های بین مهره های ستون فقرات دچار بیرون زدگی و یا اصطلاحا فتق شوند، ممکن است که تورم و بیرون زدگی آن ها بر روی اعصاب فشار وارد کند و در نتیجه آن عصب تحریک شده و درد ایجاد کند.
اگر دیسک گردن بیرون بزند دست ها درد می گیرند و اگر دیسک کمر بیرون بزند پاها دردناک می شوند. همچنین ممکن است که شما به جای درد، در دست، پا و یا دیگر قسمت های بدن، احساس گزگز و یا بی حسی کنید. گاهی اوقات افراد احساس برخورد آب داغ و یا آب سرد را نیز در این نواحی می کنند.
به دلیل این که مغز و نخاع اصلی ترین مراکز عصبی انسان هستند، ایجاد هر عارضه ای برای آن ها می تواند باعث ایجاد درد در هر نقطه ای از بدن شود. از جمله این عارضه ها می توان به بیماری MS، سکته های مغزی و تشنج ها اشاره کرد.
استرس و اضطراب زیاد و حرص و جوش خوردن ها یکی از عواملی هستند که می توانند باعث ایجاد درد استخوان دست و پا شوند.
در کنار این موارد، برخی بیماری های عصبی و روانپزشکی هم وجود دارند که می توانند باعث ایجاد درد در دست و پا شوند که از جمله شایع ترین آن ها می توان به فیبرومیالژیا اشاره کرد.
فیبرومیالژیا یکی از شایع ترین بیماری های عصبی است که در طی آن بیماران مبتلا در سراسر بدن خود و یا در قسمت خاصی از بدن، احساس درد می کنند. این درد عصبی است و هیچ منبع خاصی ندارد.
درد ناشی از فیبرومیالژیا در 8 نقطه از بدن ایجاد می شود که دو نقطه آن در دست ها و دو نقطه دیگر در پاها است. پس این بیماری نیز می تواند باعث ایجاد درد دست و پا شود.
اگر دیابت کنترل نشود و بیش از حد افزایش یابد، نوروپاتی دیابتی ایجاد می شود. در این عارضه رشته های عصبی در سرتاسر بدن آسیب می بینند و در نتیجه این آسیب، درد طولانی، بی حسی، گزگز و ضعف شدید برای بیمار ایجاد می شود.
کم کاری و یا پر کاری تیروئید، می تواند باعث ایجاد درد در دست و پا و یا سایر نقاط بدن شود. از دیگر علائم اختلالات تیروئیدی، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
♦ خستگی مزمن
-
♦ خشکی پوست
-
♦ تغییر صدا
-
♦ چاقی و یا لاغری مزمن و بی دلیل
-
♦ مشکلات گوارشی مانند یبوست و یا اسهال
-
♦ بر هم خوردن نظم قاعدگی
-
♦ ریزش و شکنندگی در موها
مصرف برخی از دارو ها، می تواند همراه با عوارض جانبی مانند درد استخوان دست و پا همراه باشد. از جمله این دارو ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
♦ آتورواستاتین
-
♦ لوواستاتین
-
♦ روزواستاتین
معمولا اغلب درد استخوان دست و پا به دلیل ضربه ها و جراحت ها اتفاق می افتد. ضربه ممکن است باعث شکستگی و یا در رفتگی استخوان شود و به همین دلیل طبیعتاً در قسمت دست و پا احساس درد می کنید.
شکستگی ها معمولا با گرفتن یک عکس ساده تشخیص داده می شوند و بسته به نوع شکستگی، درمان هایی مانند گچ گرفتن، آتل گرفتن و یا عمل جراحی برای جا انداختن عمل جراحی خواهند داشت.
برای استحکام بدن و ساخت سلول های استخوان، بدن به کلسیم و ویتامین D و دیگر ویتامین ها نیاز دارد. کمبود ویتامین D معمولا باعث ایجاد بیماری پوکی استخوان، که رایج ترین نوع بیماری های استخوان است، می شود. افرادی که در مراحل پایانی پوکی استخوان هستند معمولا دچار درد استخوان در مکان های مختلف بدن مانند دست و پا می شود.
آرتروز و یا التهاب مفصل که اغلب در مچ دست ایجاد می شود، می تواند یکی از علل درد در استخوان دست باشد. آرتروز در هر جایی از بدن امکان بروز دارد اما آرتروز دست و مچ دست یکی از شایع ترین مکان ها است.
البته منشاء این درد استخوان نیست اما ممکن است که فرد این درد را در استخوان خود نیز حس کند. همچنین بیش از 100 نوع آرتروز وجود دارد اما شایع ترین نوع آن آرتروز روماتوئید است.
امکان بروز آرتروز با افزایش سن بیشتر می شود و معمولا افراد مسن درگیر آرتروز می شوند.
بیماری هایی مانند کم خونی داسی شکل که خون رسانی به استخوان ها را مختل می کند، باعث می شود که بافت استخوان شروع به مردن کند و رفته رفته از بین برود. وقتی که این اتفاق شروع به رخ دادن کند، درد بسیار شدید و زیادی در استخوان ها ایجاد می شود و استخوان ها هم رفته رفته ضعیف تر می شوند.
اگر عفونت از استخوان منشا بگیرد و یا گسترش یابد، می تواند باعث ایجاد یک بیماری خطرناک و جدی به نام استئومیلیت شود. این نوع عفونت می تواند سلول های استخوانی را از بین ببرد و باعث ایجاد درد شدیدی در استخوان شود.
درد استخوان لگن و در ادامه پا ها، یک اتفاق معمولی است که اغلب زنان باردار آن را تجربه خواهند کرد. این درد به عنوان درد کمربند لگنی مربوط به بارداری شناخته می شود.
اگر مادری در دوران بارداری دچار این درد بشود، معمولا تا پس از زایمان این درد وجود خواهد داشت. گرچه گفتیم این درد درمان نمی شود اما می توان درد آن را تا حدود زیادی کاهش داد.
معمولا اگر مادری دچار این درد شده باشد، پزشک برای موارد زیر را توصیه می کند:
-
♦ تمرینات آبی
-
♦ فیزیوتراپی
-
♦ تمریناتی برای تقویت استخوان پا و لگن
همان طور که گفتیم این بیماری در بین زنان باردار رایج است اما بیماری های خطرناک تری هم وجود دارند که می توانند باعث درد پاها و لگن بشوند. از جمله آن ها می توان بارداری خارج رحمی، عفونت ها ادراری و عفونت کلیه را نام برد.
به همین دلیل توصیه می شود اگر این درد را در دوران بارداری تجربه کردید، بهتر است که هرچه سریع تر آن را با یک پزشک در میان بگذارید تا بیماری خطرناک تری مانند بارداری خارج رحمی عامل آن نباشد.
همان طور که پیش تر خواندید، عوامل زیادی می توانند باعث ایجاد درد استخوان دست و پا باشند. هر کدام از بیماری ها راه درمان مختص به خود را دارند و به همین دلیل ابتدا باید نوع بیماری که باعث ایجاد درد شده است را تشخیص داد.
همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، اغلب درد های ایجاد شده در استخوان، منشا مکانیکی مانند ضربه ها و فشار های زیاد دارند و به همین دلیل می توان گفت که درمان آن در حوزه ارتوپدی است. به همین دلیل است که در صورتی که دچار این گونه درد ها شده اید، بهترین کار رجوع به یک پزشک ارتوپد برای تشخیص علت است.
حتی اگر علت درد شما مربوط به حوزه ارتوپدی هم نباشد، با تشخیص پزشک، به پزشک متخصص مربوطه ارجاع داده می شوید.
پزشک هم ابتدا سعی می کند که عامل درد را تشخیص دهد و به همین دلیل ابتدا شما را معاینه بدنی می کند و از سابقه پزشکی شما می پرسد.
در ادامه ممکن است که از شما سوالات زیر را بپرسد:
-
♦ درد از کجا شروع شده و الان دقیقا در کدام قسمت احساس درد می کنید؟
-
♦ آیا درد در حال پیشرفت و افزایش است؟
-
♦ آیا به غیر از درد استخوان دست و پا علائم دیگری نیز مشاهده کرده اید؟
پزشک ممکن است که در ابتدا برای شما آزمایش خون تجویز کند تا در صورتی که دچار کمبود مواد معدنی و غذایی هستید از آن مطلع شود. همچنین پزشک می تواند از طریق آزمایش خون متوجه وجود عفونت ها و یا اختلالات غدد فوق کلیه شود.
همچنین ممکن است که پزشک از شما درخواست آزمایش اشعه ایکس، ام آر آی و سی تی اسکن بکند تا بتواند منطقه آسیب دیده را از نظر جراحات، ضایعات استخوانی و تومور های داخل استخوان ارزیابی کند.
همچنین می توان از آزمایش ادرار برای تشخیص ناهنجاری های مغز استخوان استفاده کرد. در برخی موارد ممکن است که پزشک از شما درخواست انجام آزمایش های متعددی کند تا بتواند به درستی دلیل درد استخوان دست و پا را در شما تشخیص دهد و سپس به درمان مورد نیاز درد بپردازد.
پس از این که علت درد مشخص شد، متناسب با آن درمان آغاز می شود. ابتدایی ترین روش برای درمان استراحت است. همچنین ممکن است که برای تسکین درد پزشک برای شما مسکن های مختلفی تجویز کند.
اگر پزشک علت درد استخوان دست و پا در شما را عفونت تشخیص بدهد، در ابتدا با تجویز آنتی بیوتیک درمان را آغاز خواهد کرد.
مانند دیگر دوره های درمان، در دوره های درمان درد استخوان دست و پا هم شما باید دوره درمان و دارو هایتان را به طور کلی تمام کنید. حتی ممکن است که اوایل هیچ بهبودی در درد خود مشاهده نکنید اما برای نتیجه گرفتن باید حتما درمان توصیه شده توسط پزشک را به طور کامل انجام دهید.
همچنین ممکن است که قرص های کورتیکواستروئیدی نیز برای کاهش التهابات تجویز شوند.
در ادامه دیگر روش های درمان درد استخوان دست و پا را به طور کلی بررسی می کنیم:
♦ مسکن ها
همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، مسکن ها یکی از ابتدایی ترین درمان ها برای درد استخوان هستند. این قرص ها فقط به صورت موقتی درد را کاهش می دهند و اصلا به درمان بیماری کمکی نمی کنند.
برخی از مسکن هایی که می توان بدون نسخه هم از آن ها استفاده کرد، ایبوپروفن و استامینوفن هستند. این قرص ها معمولا برای درد های سطحی تجویز می شوند و اگر درد عمیق تر و شدید تر باشد، پزشک پاراستامول یا مورفین نیز برای بیمار تجویز می کند.
اما هیچ گاه به صورت خودسر از مسکن ها برای درمان درد استخوان و یا هر درد دیگری استفاده نکند زیرا شاید آن درد نشان دهنده بیماری خطرناک تری باشد و از طرفی هم مصرف بیش از اندازه مسکن ها می تواند باعث از کار افتادگی کلیه ها شود.
توصیه می شود که در صورت وقوع هر درد بدون دلیلی، حتی اگر بسیار جزئی هم باشد، به پزشک مراجعه کنید.
♦ آنتی بیوتیک ها
همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، اگر پزشک علت درد شما را عفونت بداند، در ابتدا از آنتی بیوتیک ها برای درمان شما استفاده می کند. معمولا برای درمان عفونت های استخوان از آنتی بیوتیک های قدرتمندی مانند سیپروفلوکساسین، کلیندامایسین و یا وانکومایسین استفاده می کنند.
♦ مکمل های غذایی
افرادی که درد استخوان آن ها به دلیل کمبود مواد معدنی و ویتامین ها تشخیص داده می شود، باید از مکمل های غذایی برای درمان خود استفاده کنند. همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، مهم ترین بیماری که با کمبود مواد معدنی برای استخوان ها ایجاد می شود، پوکی استخوان است.
افرادی که به پوکی استخوان مبتلا هستند، تنها درمانی که برایشان وجود دارد استفاده از مکمل ها است.
معمولا مکمل های ویتامین D و کلسیم برای این افراد تجویز می شود و به همراه آن ها مولتی ویتامین ها و مکمل های غذایی دیگر مانند روغن امگا 3 نیز تجویز می شود. مکمل ها در شکل های مختلفی مانند شربت ها ، قرص ها و قرص های جویدنی وجود دارند.
♦ درمان های مرتبط با سرطان
اگر سرطان ها باعث ایجاد درد استخوان شده باشند، باید از درمان های سرطانی برای آن ها استفاده شود. معمولا از شیمی درمانی، پرتو درمانی و جراحی برای درمان سرطان ها استفاده می شود. به طور مثال برای درمان سرطان خون ممکن است که جراحی پیوند مغز استخوان را انجام بدهند.
در طول درمان سرطان و خصوصا در روش شیمی درمانی، ممکن است که درد در استخوان افزایش یابد به همین دلیل ممکن است که مسکن های افیونی برای تسکین درد افراد تجویز شود.
♦ درمان با جراحی
ممکن است که برای برداشتن قسمت هایی از استخوان که به دلیل عفونت مرده است، نیاز به عمل جراحی باشد. همچنین اگر استخوان دچار شکستگی عمیق و یا زیادی شده باشد، نیاز به عمل جراحی برای بازگرداندن آن ها به حالت عادی است.
مطمئنا تلاش برای داشتن استخوان های سالم و قوی می تواند از بروز هر گونه درد در استخوان های دست و پا نیز جلوگیری کند. برای این که استخوان های سالم و قوی داشته باشید، باید موارد زیر را رعایت کنید:
♦ یک برنامه غذایی سالم و به دور از سرخ کردنی ها و فست فود ها داشته باشید.
♦ در برنامه غذایی خود کلسیم و ویتامین D را اضافه کنید.
♦ از استعمال دخانیات خودداری کنید
موارد بالا به بدن شما کمک می کند تا استخوان ها را سالم نگه دارد. اما شما خودتان هم باید در زندگی روزانه خود به نحوی از استخوان های خود محافظت کنید. به طور مثال اگر ورزش های حرفه ای مانند فوتبال، بسکتبال، انواع ورزش های رزمی و... انجام می دهید، حتما از تجهیزات محافظتی مناسب استفاده کنید.
درد استخوان اغلب به دلیل شرایط و بیماری های جدی شکل می گیرد. به همین دلیل است که اگر شما دردی حتی به شدت خفیف هم در استخوان دست و پا حس کنید، باید برای تشخیص درد و درمان آن سریعا اقدام کنید تا مشکلات جدی تری گریبان گیر شما نشود.
بنابر این اگر درد استخوان در شما به یک باره و بدون دلیل خاصی ایجاد شده و حتی پس از گذشت چند روز بهبود نیافته است، باید هرچه سریع تر به پزشک مراجعه نمائید.
اگر این درد همراه با مشکلاتی نظیر کاهش وزن، کاهش اشتها و یا خستگی عمومی بدن هم همراه باشد، نشان از یک بیماری خطرناک تر می دهد و نباید در مراجعه برای درمان تاخیر کنید.
حتی اگر دست شما دچار شکستگی شده باشد، باز هم ویزیت یک دکتر کاملا ضروری است، زیرا ممکن است که استخوان در جهت غیر طبیعی و غیر معمولی رشد کند و مشکلات بیشتری برای فرد ایجاد کند.
در برخی شکستگی ها نیز اگر درمان پزشکی و مراقبت های بعد از آن صورت نگیرد، ممکن است که در محل شکستگی عفونت ایجاد شود.
همان طور که خواندید، درد استخوان دست و پا ممکن است که دلایلی کوچک مانند ضربه یا فشار زیاد به استخوان داشته باشد و یا همچنین ممکن است که دلایلی خطرناک مانند سرطان خون و یا استخوان.
به همین دلیل است که تشخیص درست می تواند مسیر درمان شما را بسیار کوتاه تر و آسان تر کند و از آن جایی که اغلب درد استخوان و بیماری های مربوط به آن در حوزه ی ارتوپدی و پزشک ارتوپد است و به همین دلیل شما نیز در ابتدا باید به یک پزشک ارتوپد مراجعه کنید. لازم به ذکر است که حتی اگر درد شما در حوزه ی ارتوپدی هم نباشد، پزشک ارتوپد در صورت نیاز شما را به متخصص مورد نیازتان ارجاع می دهد.
شما می توانید با مراجعه به کلینیک ارتوپدی ما، با مشورت از بهترین پزشکان و متخصصان ارتوپدی و همچنین استفاده از آخرین و بروز ترین تجهیزات تشخیصی و درمانی، ابتدا به تشخیص علت و سپس به درمان متناسب با آن بپردازید.
بدیهی است که هرگونه تاخیر در تشخیص و درمان، و یا درمان های خودسرانه، می توانند بیماری را گسترش دهد و درمان سخت تر و بهبودی کامل نا ممکن تر شود.
شما می توانید برای آگاهی از تازه های درمان بیماری های ارتوپدی و دیدن فیلم ها و مطالب آموزشی ، از طریق آیکون های سمت چپ وارد صفحه اینستاگرام ما شده و سوالات خود را به طور مستقیم با پزشکان در میان بگذارید.
مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو